Azərbaycanın tarixi çoxsaylı qəhrəmanlarla zəngindir. Onlardan biri də İkinci Dünya müharibəsində göstərdiyi şücaətlə təkcə Azərbaycanın deyil, həm də Fransanın yaddaşında iz qoymuş əfsanəvi azərbaycanlı döyüşçü – Əhmədiyyə Cəbrayılovdur. Onun həyatı və mübarizəsi milli ruhun, vətənpərvərliyin və beynəlxalq azadlıq mübarizəsinin parlaq simvoluna çevrilmişdir.
Əhmədiyyə Cəbrayılov kimdir?
Əhmədiyyə Mikayıl oğlu Cəbrayılov 1920-ci ildə Azərbaycanın qədim və gözəl guşələrindən biri olan Şəki şəhərində dünyaya gəlmişdir. Sadə kəndli ailəsində doğulan Əhmədiyyə gənclik illərində əməksevər, prinsipial və cəsur biri kimi tanınırdı. İkinci Dünya müharibəsi başlayanda o, Sovet Ordusu sıralarında könüllü olaraq cəbhəyə yollanır və sonradan Fransa Müqavimət Hərəkatının aktiv üzvünə çevrilir.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun müharibədə rolu və Fransa müqavimətində iştirakı
Əhmədiyyə Cəbrayılov alman faşistlərinə qarşı döyüşlər zamanı əsir düşsə də, əsirlikdə qalmır. Almanların nəzarətində olan düşərgədən qaçaraq Fransaya keçir. Burada Fransa Müqavimət Hərəkatına qoşularaq “Resistans” hərəkatında vuruşmağa başlayır. O, fransız partizanları ilə birlikdə almanlara qarşı çoxsaylı döyüşlərdə iştirak edir, sabotaj əməliyyatları həyata keçirir.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun Fransa Müqavimətindəki fəaliyyəti çoxsaylı fransız mənbələrində qeyd olunmuşdur. Fransa hökuməti onu “Fransa Qəhrəmanı” kimi tanıyır və bu günə qədər də onun adı Fransanın azadlıq mübarizəsində şərəflə çəkilir.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun ləqəbi
Fransız müqavimətçilər onun cəsarətinə və müdrikliyinə heyran qaldıqları üçün ona “Resistansın Əhmədi” və “Kapitan Ahmed” kimi ləqəblər vermişdilər. Bu ləqəblər onun təkcə silahla deyil, ağlı və strateji qabiliyyəti ilə də mübarizədə fərqləndiyini göstərir.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun ailəsi və varisləri
Əhmədiyyə Cəbrayılovun ailəsi də onun kimi ictimai həyatda fəal olmuşdur. Onun oğlu – Fransada tanınmış yazıçı və ictimai xadim olmuş Hicran Cəbrayılov atasının mirasını yaşatmaq üçün müxtəlif layihələrdə iştirak etmişdir. Əhmədiyyə Cəbrayılovun nəvələri və nəticələri bu gün həm Azərbaycanda, həm də Fransada onun xatirəsini yaşadırlar.
Əhmədiyyə Cəbrayılov haqqında film və sənədlər
Əhmədiyyə Cəbrayılovun həyatı bir neçə sənədli və bədii filmlərə mövzu olmuşdur. Onun haqqında çəkilən sənədli filmlərdə həm Azərbaycan, həm də Fransa arxiv materiallarından istifadə edilmişdir. Bu filmlər arasında Azərbaycan Televiziyasının çəkdiyi “Əhmədiyyə Cəbrayılov – Fransa qəhrəmanı” sənədli filmi xüsusi diqqətə layiqdir.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun ev muzeyi
Onun doğma şəhəri olan Şəkidə Əhmədiyyə Cəbrayılovun ev muzeyi fəaliyyət göstərir. Muzeydə onun şəxsi əşyaları, sənədləri, şəkilləri və Fransa Müqavimət Hərəkatına dair nadir eksponatlar nümayiş olunur. Bu muzey həm yerli sakinlər, həm də turistlər üçün böyük maraq doğurur.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun Şəki ilə bağlılığı
Əhmədiyyə Cəbrayılovun doğulub boya-başa çatdığı Şəki şəhəri onun həyatında xüsusi yer tutur. Burada onun adı bir küçəyə verilib, xatirə lövhələri yerləşdirilib və onun adını daşıyan məktəb fəaliyyət göstərir. Şəki sakinləri arasında onun qəhrəmanlığı ilə bağlı çoxsaylı xatirələr bu gün də yaşayır.
Əhmədiyyə Cəbrayılov və Fransa arasında qurulan körpü
Əhmədiyyə Cəbrayılovun fəaliyyəti Azərbaycan və Fransa arasında mədəni və tarixi əlaqələrin möhkəmlənməsinə səbəb olmuşdur. Fransa onu rəsmi şəkildə tanıyaraq bir çox orden və medallarla təltif etmişdir. Bu təltiflər sırasında “Hərbi şücaətə görə medalı”, “Azadlıq uğrunda medalı” və “Fransa müqavimət hərəkatı nişanı” da yer alır.
Fransa dövlətinin yüksək səviyyəli nümayəndələri tərəfindən dəfələrlə onun xatirəsi yad edilmiş, diplomatik tədbirlərdə onun adı hörmətlə anılmışdır.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun müharibədən sonrakı həyatı
İkinci Dünya müharibəsinin başa çatmasından sonra Əhmədiyyə Cəbrayılov uzun müddət Fransa torpağında qalır. Müqavimət hərəkatında göstərdiyi xidmətlərə görə fransız xalqı və hökuməti tərəfindən böyük ehtiramla qarşılanan qəhrəmanımız, azadlıq mübarizəsinin simalarından birinə çevrilmişdi. Müharibədən sonra Əhmədiyyə Cəbrayılov bir müddət Fransada müxtəlif ictimai tədbirlərdə iştirak etmiş, qəhrəman veteran kimi tədbirlərə dəvət olunmuşdur.
Lakin vətən sevgisi onun qəlbində hər zaman üstün olmuşdur. O, müharibədən sonra Azərbaycana qayıdır. Azərbaycanda həyatını sadə vətəndaş kimi davam etdirir, lakin qəhrəmanlığı ilə daim hörmət və ehtiramla qarşılanır. Həyatının sonrakı illərində də gənclərə vətənpərvərlik ruhunu aşılayan çıxışlar etmiş, öz təcrübəsini bölüşərək gələcək nəsillərə örnək olmuşdur.
Onun müharibədən sonrakı fəaliyyəti yalnız cəbhədəki igidliklə deyil, həm də sülh şəraitindəki cəmiyyətə fayda vermək arzusu ilə də seçilir. Əhmədiyyə Cəbrayılov, sadə həyatı ilə göstərdi ki, qəhrəmanlıq təkcə müharibədə deyil, gündəlik həyatın hər anında özünü göstərməlidir.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun tarixi və siyasi əhəmiyyəti
Əhmədiyyə Cəbrayılovun fəaliyyəti yalnız fərdi qəhrəmanlıq nümunəsi kimi deyil, həm də milli və beynəlxalq əhəmiyyət daşıyan tarixi hadisə kimi qiymətləndirilir. Onun Fransa Müqavimət Hərəkatında iştirak etməsi, Azərbaycan xalqının beynəlxalq miqyasda azadlıq və ədalət uğrunda apardığı mübarizəyə verdiyi töhfənin sübutudur. Bu fakt təkcə tarixi sənədlərdə deyil, həm də siyasi kontekstdə Azərbaycan-Fransa münasibətlərində önəmli yer tutur.
Onun adı ilə bağlı Fransa dövlətində qəbul edilən qərarlar, medal və təltiflər, Azərbaycanın beynəlxalq imicinə müsbət təsir göstərmişdir. Bu qəhrəmanlıq nümunəsi Azərbaycan gənclərinin dünya tarixinə inteqrasiyasında əhəmiyyətli rol oynayır. Həmçinin, bu cür şəxsiyyətlər Azərbaycanın siyasi tarixində milli qürur və özünüdərk simvolu kimi mühüm yer tutur.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun siyasi simvol kimi rolu onu sıravi döyüşçüdən daha çox edən faktorlardan biridir. Onun fəaliyyəti milli yaddaşda azadlıq və beynəlxalq həmrəylik ideyalarının daşıyıcısı kimi qalır.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun mirası: Gənc nəsillərə vətənpərvərlik dərsi
Əhmədiyyə Cəbrayılovun həyatı və fəaliyyəti bu gün də gənc nəsil üçün güclü motivasiya mənbəyidir. Onun cəsarəti, dönməzliyi, vətən və azadlıq uğrunda apardığı mübarizə gənclərə yalnız keçmişi öyrətmək deyil, eyni zamanda gələcəyə düzgün baxış qazandırmaq baxımından əvəzsiz dərsdir. Məhz bu səbəbdən Azərbaycan məktəblərində və ali təhsil müəssisələrində onun fəaliyyəti tez-tez müzakirə olunur, təqdimat və seminar mövzularına çevrilir.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun adını daşıyan məktəblər, küçələr və muzeylər vasitəsilə onun mirası canlı saxlanılır. Bu cür simvollar təkcə onun xatirəsini yaşatmır, eyni zamanda milli ruhun möhkəmlənməsinə də xidmət edir. Azərbaycan gəncləri onun həyat hekayəsi vasitəsilə vətən sevgisini, azadlıq ideallarını və mübarizə əzmini mənimsəyirlər.
Onun irsi, həmçinin, gənclərin beynəlxalq aləmdə daha fəal və milli dəyərlərə sadiq şəkildə təmsil olunmasına təkan verir. Belə bir irs, dövlətin və xalqın gələcəyi üçün strateji əhəmiyyətə malikdir.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun xatirəsinin yaşadılması
Əhmədiyyə Cəbrayılovun xatirəsi bu gün də həm Azərbaycanda, həm də Fransada müxtəlif yollarla yaşadılır. Onun barəsində dərsliklərə məlumatlar salınıb, məktəblərdə, universitetlərdə müzakirələr aparılır. Həmçinin Fransada bir neçə park və küçə onun adını daşıyır.
Azərbaycan gəncləri üçün Əhmədiyyə Cəbrayılov qəhrəmanlıq və vətənpərvərlik rəmzidir. O, sadəcə bir döyüşçü deyil, həm də ideya daşıyıcısı, azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizə simvoludur.
Əhmədiyyə Cəbrayılovun həyatı və fəaliyyəti bir insanın öz millətinə və bəşəri dəyərlərə necə xidmət edə biləcəyinin canlı nümunəsidir. O, döyüş meydanlarında göstərdiyi şücaətlə təkcə Azərbaycanı deyil, həm də Fransanı azadlıq mübarizəsində dəstəkləmiş, beynəlxalq miqyasda tanınan qəhrəmana çevrilmişdir. Onun adı bu gün də gənc nəsillər üçün ilham mənbəyidir. Əhmədiyyə Cəbrayılovun xatirəsi daim yaşamalıdır və yaşadılacaqdır.
