Azərbaycan mətbəxinin ən qədim və dadlı ənənələrindən biri mürəbbə bişirməkdir. Bu ləzzətli ənənə təkcə süfrəyə bəzək deyil, həm də ailəvi birlik, mövsümi ruzi bolluğu və sevgi ilə hazırlanan ev nemətinin simvoludur. Mürəbbələr arasında əncir mürəbbəsi xüsusi yer tutur. Təkcə dadı ilə deyil, həm də sağlamlığa faydaları ilə ən çox sevilən mürəbbələrdən biridir. Nənələrimizin mətbəxindən gələn bu qoxu, həm nostalji, həm də şəfa doludur.
Əncir Nədir?
Əncir (lat. Ficus carica) – cənub iqlimində yetişən, həm təzə, həm də qurudulmuş formada istifadə edilən, liflə, vitaminlə və mineral maddələrlə zəngin bir meyvədir. Qədimdən bəri həm qida, həm də təbii müalicə vasitəsi kimi tanınıb.
Əncir meyvəsi tərkibində:
- A, B1, B2, B6, K və C vitaminləri
- Kalsium, dəmir, kalium, maqnezium
- Təbii şəkərlər (qlükoza və fruktoza)
- Bitki mənşəli liflər
kimi orqanizm üçün faydalı komponentlər ehtiva edir. Elə bu səbəbdən də əncirdən hazırlanan mürəbbə həm ləzzətli desert, həm də güclü təbii antioksidant hesab edilir.
Əncir Mürəbbəsinin Faydaları
Əncir mürəbbəsi təkcə səhər çay süfrələrinin gözəl bəzəyi deyil, həm də müalicəvi təsirlərə malik təbii qida hesab olunur. Bu mürəbbəni müntəzəm və ölçülü şəkildə istifadə etmək orqanizmə bir çox sahədə fayda verir:
✅ 1. Həzm sisteminə dəstək
Əncir tərkibindəki təbii liflər və sorbitol sayəsində bağırsaqların fəaliyyəti tənzimlənir. Xüsusilə qəbizlikdən əziyyət çəkən insanlar üçün faydalıdır.
✅ 2. İmmunitet gücləndirici
C vitamini, antioksidant və dəmir tərkibi sayəsində orqanizmin müqavimətini artırır. Soyuq aylarda immunitetin zəifləməsinə qarşı qoruyucu rol oynayır.
✅ 3. Enerji və qan dövranı
Əncirin tərkibindəki təhlükəsiz təbii şəkərlər enerjini artırır. Mürəbbə formasında bu effekt daha çox hiss edilir. Dəmir tərkibi sayəsində qanazlığı (anemiya) ilə mübarizədə köməkçidir.
✅ 4. Sümük və diş sağlamlığı
Əncir kalsium və fosfor mənbəyi olduğu üçün sümük sıxlığını qoruyur, dişlərin sağlamlığını gücləndirir.
✅ 5. Ürək-damar sisteminə təsir
Kalium sayəsində yüksək təzyiqin qarşısını alır və ürək ritminin normallaşmasına kömək edir.
Əncir Mürəbbəsi Resepti: Addım-Addım Hazırlıq
Əncir mürəbbəsi bişirmək üçün bir az səbir, bir az da sevgi kifayətdir. Aşağıda klassik ev üsulu ilə hazırlanmış əncir mürəbbəsi resepti təqdim olunur:
Lazım olan məhsullar:
- 1 kq təzə əncir
- 1 kq şəkər tozu
- 1 ədəd limonun suyu
- İstəyə görə 4-5 ədəd mixək və ya bir çimdik vanil
Hazırlanma qaydası:
1. Əncirlərin seçilməsi
Əncirləri yumşaq, lakin dağılmamış, saplağı sağlam və qaralmamış olanlardan seçin. Yumşaq əncirlər tez dağılır, sərt olanlar isə şəkəri yaxşı çəkmir.
2. Yuyulma və təmizləmə
Əncirləri axar su altında yuyun, zədələnmiş hissələr varsa kəsin. Saplağını qoparmadan saxlayın, çünki bişəndə forması daha gözəl qalır.
3. Şəkərə yatırmaq
Əncirləri iri qazana düzün, aralarına şəkər tozu səpin. 4-5 saat və ya bir gecə şəkərdə saxlayın ki, meyvə öz suyunu buraxsın.
4. Bişirmə
Qazanı orta odda ocağa qoyun. Əncir suyunu buraxdıqdan sonra təxminən 30–40 dəqiqə bişirin. Qatılaşmağa başladıqda limon suyu əlavə edin. Bu həm dad verəcək, həm də mürəbbənin uzun müddət turşumamasına səbəb olacaq.
5. Bankalara tökmə
Mürəbbə hazır olduqdan sonra sterilizasiya olunmuş bankalara tökülür, ağzı sıx bağlanır və tərs çevrilərək soyumağa qoyulur.
Əncir Mürəbbəsinin Saxlanma Qaydaları
- Sərin və quru yerdə saxlanmalıdır (məsələn, şkaf və ya zirzəmi).
- Günəş işığından uzaq tutulmalıdır.
- Bankalar sterilizasiya edilməlidir, əks halda turşuma riski yaranır.
- Qapaq açıldıqdan sonra soyuducuda saxlanmalı və 10-15 gün ərzində istifadə olunmalıdır.
Əncir Mürəbbəsinin İstifadə Forması və Alternativlər
Əncir mürəbbəsi sadəcə çayla birlikdə yeyilən desert deyil. Onu bir çox formada istifadə etmək mümkündür:
- Səhər yeməyində pendirlə birlikdə
- Şirniyyatların içlik və ya bəzək hissəsi kimi
- Tostların üzərində
- Təbii maska və losyonlar üçün (xüsusilə üz dərisi üçün)
- Soyuq havada bədən enerjisini bərpa edən şirin mənbə kimi
Əncir Mürəbbəsi Haqqında Maraqlı Məlumatlar
- Qədim Misirdə əncir müqəddəs sayılırdı və təbii şəfa meyvəsi kimi istifadə edilirdi.
- Əncir Qurani-Kərimdə adı keçən nadir meyvələrdəndir (“TİN” surəsi).
- Azərbaycanda xüsusilə Zaqatala, Balakən, Quba və Lənkəran bölgələrində əncir mürəbbəsi yayılmışdır.
- Qara və yaşıl əncirlə fərqli dadlı mürəbbələr hazırlanır – yaşıl əncir daha ətirlidir, qara əncir isə daha şirin olur.
Əncir mürəbbəsi – təkcə bir qida deyil, bir həyat fəlsəfəsidir. Bu mürəbbə ailəvi birlik, ana nənə nəvənin mətbəxdəki xatirələri, bayram süfrələrinin bəzəyi və sağlamlığın təbii dayanağıdır. Hazırlanması sadə, istifadəsi çoxşaxəli, təsiri isə olduqca güclüdür.Əgər süfrənizdə ən azı bir banka evdə bişmiş əncir mürəbbəsi varsa, demək ki, həm mətbəxiniz, həm də ürəyiniz zəngindir.
Ən çox verilən suallar və cavablar (FAQ) – Əncir Mürəbbəsi haqqında
1. Əncir mürəbbəsi hansı əncirdən hazırlanmalıdır?
Ən yaxşı nəticə üçün təp-təzə, yumşaq, lakin dağılmamış qara və ya yaşıl əncirdən istifadə olunmalıdır. Qara əncir mürəbbəni daha şirin və tünd rəngli edir, yaşıl əncir isə daha aromatik və yüngül dadlı olur.
2. Əncir mürəbbəsi nə qədər müddətə hazır olur?
Əncirləri şəkərdə saxlama müddəti ilə birlikdə təxminən 6–8 saat ərzində tam hazırlanır. Bişirmə mərhələsi isə orta hesabla 30–40 dəqiqə çəkir.
3. Əncir mürəbbəsi hansı xəstəliklərə faydalıdır?
Əncir mürəbbəsi:
- Qəbizlik problemini azaldır
- Qanazlığına qarşı dəmir dəstəyi verir
- İmmuniteti gücləndirir
- Həzm sistemini aktivləşdirir
- Yorğunluğu və halsızlığı azaldır
Ancaq şəkərli diabet xəstələri üçün həkim məsləhəti ilə istifadə olunmalıdır.
4. Mürəbbəyə niyə limon suyu əlavə edilir?
Limon suyu mürəbbənin şirinliyini tarazlayır, turşumasının və şəkərləşməsinin qarşısını alır, həm də parlaq rəngin qorunmasına kömək edir.
5. Əncir mürəbbəsi nə qədər saxlanıla bilər?
Qapağı möhkəm bağlanmış, steril bankada saxlanılan əncir mürəbbəsi 1 ilə qədər sərin və quru yerdə qalır. Qapağı açıldıqdan sonra isə soyuducuda 10–15 gün ərzində istehlak olunmalıdır.
6. Mürəbbə bişirilərkən əncirlər dağılırsa, nə etmək olar?
Əncirlər çox yumşaqdırsa, bişirərkən qazı çox azaldın, qarışdırmayın və bişirmə vaxtını qısaldın. Həmçinin mürəbbə bişənə qədər əncirləri ayrı-ayı saxlayıb sonda şərbətlə birləşdirmək üsulu da istifadə olunur.
7. Əncir mürəbbəsi arıqlamağa mane olurmu?
Əncir mürəbbəsi şəkərli bir qidadır, buna görə də pəhriz zamanı diqqətli istifadəsi məsləhətdir. Amma enerji verir və şirin ehtiyacını təbii yolla qarşıladığı üçün ölçülü istifadə edildikdə problem yaratmır.
8. Quru əncirdən mürəbbə hazırlamaq mümkündürmü?
Bəli. Quru əncirlər öncədən suda isladılmalı, sonra eyni qaydada şəkərlə bişirilməlidir. Bu mürəbbə daha qatı və quru olur, amma dad baxımından fərqli və maraqlıdır.
9. Əncir mürəbbəsini hansı yeməklərlə birlikdə yemək olar?
Ən yaxşı dad pendir, qaymaq, kəsmik və ya səhər çörəkləri ilə birlikdə alınır. Həmçinin bəzi şirniyyatlarda içlik və ya sous kimi istifadə olunur.
10. Əncir mürəbbəsi uşaqlara verilə bilərmi?
Bəli, lakin 1 yaşdan yuxarı uşaqlara az miqdarda verilməsi məsləhətdir. Allergiya riski və şəkər miqdarı nəzərə alınmalıdır.
