Ərbəin müsəlman dünyasında dərin mənəvi əhəmiyyətə malik olan mühüm dini mərasimlərdən biridir. Bu gün, xüsusilə şiə məzhəbinin davamçıları üçün İmam Hüseynin şəhadətindən sonra onun yasını tutmaq, onun ədalət və haqqa olan mübarizəsinə ehtiram göstərmək üçün simvolik və səmimi bir gündür. İmam Hüseyn və onun ailəsi 680-ci ildə Kərbəla səhrasında Yezidə qarşı ədalət uğrunda apardıqları mübarizə zamanı şəhid olublar. Ərbəin isə bu hadisədən 40 gün sonra keçirilən xatirə günüdür.
Ərbəin nədir?
“Ərbəin” sözü ərəbcədir və “qırx” mənasını verir. İslamda şəhidin vəfatından 40 gün sonra onun yas mərasimi təşkil edilir və bu, xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Ərbəin günü Aşura hadisəsinin 40-cı günüdür. Aşura, Hicri təqvimi ilə Məhərrəm ayının 10-da baş verən Kərbəla faciəsini xatırladır. Ərbəin günü isə bu şəhidliyin və matəmin davamlılığını, yaddaşlarda daim təzə qalmasını təmin edən bir gündür.
Ərbəin 2025 nə vaxtdır?
Hicri təqvimi ilə 1447-ci ilin Səfər ayının 20-si Ərbəin günüdür. Miladi təqvimə görə isə Ərbəin 2025-ci ildə 27 Avqust tarixinə təsadüf edir. Bu tarix hər il dəyişir, çünki Hicri təqvimi Ay təqvimi əsasında tərtib olunur və miladi təqvimdən təxminən 10-12 gün geri qalır.
Ərbəin ziyarəti və əhəmiyyəti
Ərbəin ziyarəti İslam dünyasının ən böyük dini yürüşlərindən biridir. İraqda yerləşən Kərbəla şəhəri Ərbəin mərasimlərinin mərkəzidir. Bu gün milyonlarla insan dünyanın müxtəlif ölkələrindən piyada olaraq Kərbəlaya yola düşür. Bu ziyarət yalnız dini deyil, həm də mənəvi, siyasi və sosial baxımdan əhəmiyyətlidir. Ziyarətçilər bu yürüşlə İmam Hüseynin fədakarlığını yad edir, zülmə qarşı mübarizənin rəmzi kimi onun həyat yolunu izləyirlər.
Ərbəin harada yerləşir? Kərbəla şəhəri və önəmi
Ərbəin mərasimlərinin əsas mərkəzi İraqın Kərbəla şəhəridir. Bu şəhər Bağdaddan təxminən 100 km cənub-qərbdə yerləşir. Kərbəla İmam Hüseyn və onun qardaşı Abbasın məzarlarının yerləşdiyi müqəddəs məkandır. Ərbəin günü Kərbəla ziyarətgahı milyonlarla zəvvarın axınına şahidlik edir. Şəhərin bu mənəvi yükü, onu müsəlmanların və xüsusən də şiələrin ziyarətgahına çevirib.
Ərbəin yürüşü: Dünyanın ən böyük piyada yürüşü
Ərbəin yürüşü dünyada ən böyük piyada dini yürüş kimi tanınır. Hər il təxminən 20 milyona yaxın zəvvar Kərbəlaya piyada yürüyür. Bu yürüşlər əsasən Nəcəf-Kərbəla istiqamətində olur və zəvvarlar 80-90 kilometr məsafəni piyada qət edirlər. Yol boyu zəvvarlara xidmət göstərmək üçün “məvakeb” adlanan könüllü dayanacaqlar, yəni qida, su, yatacaq və tibbi yardım təklif edən mərkəzlər qurulur.
Ərbəin ziyarəti qiyməti və təşkilati məsələlər
Ərbəin ziyarəti əsasən könüllü şəkildə təşkil olunur və zəvvarlardan pul alınmır. Amma digər ölkələrdən gələn zəvvarlar üçün səfər xərcləri, viza rüsumları və yol məsrəfləri mövcuddur. Azərbaycandan təşkil olunan Ərbəin ziyarətləri ümumiyyətlə qrup şəklində həyata keçirilir və qiymətlərə yol, qalacaq, yemək, viza və bələdçi xidmətləri daxil olur. 2024-cü ildə bu səfərin qiyməti təxminən 800-1200 AZN arasında dəyişirdi. 2025-ci il üçün qiymətlərin də buna yaxın olması gözlənilir.
Ərbəin 2024 və əvvəlki illərdə necə keçdi?
2024-cü ildə Ərbəin ziyarəti pandemiya sonrası dövrdə əvvəlki illərlə müqayisədə daha geniş iştirakla yadda qaldı. Milyonlarla insan ziyarətə qatıldı. Bu ziyarət həm də müsəlmanlar arasında birliyi və həmrəyliyi simvolizə edən hadisəyə çevrildi. 2024-cü ildə təşkil olunmuş xidmətlər, təhlükəsizlik tədbirləri və media diqqəti sayəsində Ərbəin daha çox qlobal ictimaiyyətin gündəminə gəldi.
Ərbəin günü və əməlləri
Ərbəin günü müxtəlif ibadətlər və əməllərlə qeyd olunur. Bura aşağıdakılar daxildir:
- İmam Hüseynin ziyarətnaməsinin oxunması
- Dua və ibadət
- Quran tilavəti
- Matəm məclisləri və sinəzən mərasimləri
- Aşura hadisəsinin canlı təcəssümü kimi mərasimlər
Bu əməllər insanların mənəvi təmizlənməsi, haqqa yönəlməsi və İslam prinsiplərinə sadiqlik nümayiş etdirməsi üçün vasitə kimi qəbul edilir.
Ərbəin yürüşünün sosial və siyasi əhəmiyyəti
Ərbəin yalnız dini ibadət deyil, həm də sülh, ədalət, vəhdət və zülmə qarşı dayanışmanın simvolu kimi qəbul edilir. Bu yürüş insanları irqindən, millətindən və məzhəbindən asılı olmayaraq birləşdirir. Həmçinin bəzi siyasi mesajlar da daşıyır: İmam Hüseynin zülmə qarşı duruşu müasir dövrdə də zülmə qarşı mübarizə üçün ilham mənbəyidir.
Ərbəin haqqında məşhur rəvayətlər və tarixdən faktlar
Ərbəinlə bağlı İmam Sadiqdən rəvayət olunan məşhur hədislərdən biri belədir: “Şiələrimiz İmam Hüseynin ziyarətinə 40-cı gün gəlib, onun kədərini və fədakarlığını yad etsinlər.” Ərbəin İslam tarixində ilk dəfə İmam Səccad, Həzrət Zeynəb və sağ qalan Əhli-Beyt üzvlərinin Kərbəlaya qayıtdıqları və İmam Hüseynin qəbrini ziyarət etdikləri gün olaraq da qeyd olunur.
Ərbəin mərasimlərinin müasir dövrdə əhatə dairəsi
Bu gün Ərbəin yalnız İraqla məhdudlaşmır. İran, Azərbaycan, Pakistan, Hindistan, Livan, Suriya və bir çox digər müsəlman ölkələrində də bu gün müxtəlif mərasimlərlə yad olunur. Azərbaycanda da bu münasibətlə matəm məclisləri təşkil olunur, məscidlərdə dualar oxunur və yürüşlər təşkil edilir.
Ərbəin: Sülh və ədalətə doğru mesaj
Ərbəin yalnız bir yas mərasimi deyil. Bu, haqqa sədaqətin, zülmə qarşı mübarizənin, mənəvi dirçəlişin və İslam dəyərlərinə bağlılığın simvoludur. Bu gün həm də sülhə çağırış, insan haqlarının müdafiəsi və birliyə dəvətdir.
Ərbəin insanlara yalnız dini deyil, həm də insani dərslər verir. Bu gün dünyadakı bütün haqsızlıqlara qarşı səmavi bir cavabdır. Ərbəin bizə göstərir ki, ədalət, şəhidlik və fədakarlıq kimi dəyərlər nə qədər əzəmətlidir. İmam Hüseynin mesajı bütün bəşəriyyətə səslənir: “Mən zülmə qarşı durmaq üçün çıxdım.”
