Aşura günü İslam tarixində və müsəlman dünyasında dərin mənəvi əhəmiyyət daşıyan bir gündür. Məhərrəm ayının 10-cu gününə təsadüf edən bu gün, Kərbəla faciəsi ilə bağlı olaraq, hər il böyük ehtiram və müxtəlif dini mərasimlərlə qeyd edilir. İslamın müxtəlif məzhəbləri üçün fərqli mənalar daşısa da, ümumi olaraq, Aşura günü zülmə qarşı mübarizə, ədalət və əzmkarlıq kimi dəyərlərin təcəssümü hesab edilir. Bu məqalədə, Aşura gününün tarixi, əhəmiyyəti, dini və sosial aspektləri, bu günlə bağlı olan ənənələr, insanların münasibəti və Aşura ilə bağlı ən çox verilən suallar geniş şəkildə araşdırılacaq.
Aşura Gününün Tarixi – Kərbəla Hadisəsi
Aşura günü, İmam Hüseynin (ə.s.) və onunla birlikdə olan 72 tərəfdarının, zalım rəhbər Yezidə qarşı haqqa dayanan mübarizə nəticəsində Kərbəlada şəhid olmalarının ildönümünü anmaq üçün qeyd edilir. Hicri 61-ci ildə baş verən bu faciə, İmam Hüseynin ədalət, haqq və İslam dəyərlərini qorumaq yolunda həyatını fəda etməsi ilə sona çatdı. Bu gün, İslam tarixi üçün dönüş nöqtəsi olmaqla yanaşı, İslamın mənəvi dəyərlərini, xüsusilə də zülmə qarşı müqaviməti və ədalət uğrunda mübarizəni təbliğ edən bir rəmz olaraq əbədiləşmişdir.
Kərbəla hadisəsi İmam Hüseynin fədakarlığını, İslamın sülhsevər mahiyyətini və əxlaqi dəyərləri müdafiə etmə yolundakı şücaətini xatırladan tarixi bir örnəkdir. Məhz buna görə, Aşura günü təkcə dini bir bayram və ya anma mərasimi deyil, bəşəriyyətin haqq uğrunda mübarizəsini simvollaşdıran bir dərsdir.
Aşura Gününün Əhəmiyyəti və Simvolik Mahiyyəti
Aşura günü İslam dünyasında ədalət, dürüstlük, əzm və insan haqları uğrunda mübarizənin mənəvi dəyəri kimi qiymətləndirilir. İmam Hüseynin Yezidə qarşı dayanan mövqeyi və bu yolda şəhid olması, Aşura gününü zülmə qarşı duruşun və haqq uğrunda mübarizənin simvolu etmişdir. Bu gün insanlara İmam Hüseynin fədakarlığını xatırladır və onları ədalətə, sadiqliyə və mərhəmətə çağırır.
Aşura gününün simvolik əhəmiyyəti, müsəlman dünyasında müsbət təsir yaradır və fərqli məzhəblərdən olan müsəlmanlar üçün ədalət uğrunda mübarizəyə ruh verir. Kərbəla şəhidlərinin xatirəsi isə bu günə qatılan insanların ürəyində sarsılmaz bir məna daşıyır və onları ədalətə, mənəvi dəyərlərə bağlılığa səsləyir.
Aşura Günündə Edilən Ənənələr və İbadətlər
Aşura günü, İslam dünyasında xüsusi mərasimlər və ibadətlərlə qeyd olunur. Bu günün ənənələri əsasən məzhəb fərqlərinə görə dəyişir və hər məzhəb bu günü fərqli şəkildə yad edir. Şiə məzhəbinə mənsub olanlar, Aşura gününü daha çox matəm mərasimləri ilə keçirirlər. Onlar üçün bu gün bir yas və hüzn günüdür və əsasən aşağıdakı ənənələrə əməl edilir:
- Matəm Mərasimləri: Kərbəla şəhidlərini yad etmək məqsədilə keçirilən bu mərasimlərdə İmam Hüseynin fədakarlığını xatırlamaq üçün sinə vurma, zəncir vurma kimi hərəkətlər edilir. Bu hərəkətlər, Kərbəla faciəsinin ağrı və kədərini simvolik olaraq yaşamaq üçün həyata keçirilir.
- Ehsan Verilməsi: Şiə cəmiyyətlərində Aşura günü ehsan verilməsi vacib əməllərdən hesab olunur. İnsanlar, İmam Hüseynin adını yad etmək üçün yemək paylayır və ehtiyacı olanlara yardım edirlər. Bu, həm bir xeyirxahlıq addımı, həm də İmam Hüseynin səxavətinə bir hörmət olaraq qəbul edilir.
- Dualar və Ziyarətlər: Aşura günündə İmam Hüseynin məzarı ziyarət edilir və Kərbəla faciəsi ilə bağlı dualar oxunur. Xüsusilə İraq və İran kimi ölkələrdə insanlar Kərbəlaya gedərək İmam Hüseynin məzarını ziyarət edir, orada dualar edir və ibadət edirlər.
Sünni məzhəbində olan müsəlmanlar üçün isə Aşura günü oruc tutmaq və ibadət günüdür. İslam peyğəmbəri Məhəmməd (s.ə.v.), Aşura günü oruc tutmuş və bu orucu tövsiyə etmişdir. Bu səbəbdən, sünni müsəlmanlar Aşura günündə oruc tutaraq Allaha yaxınlaşmaq, günahlardan arınmaq və mənəvi təmizlənmə üçün bu ibadəti yerinə yetirirlər.
Aşura Gününün Fərqli Məzhəblərdə Qeyd Olunma Tərzi
Aşura günü, İslam aləmində müxtəlif məzhəblər tərəfindən fərqli şəkildə anılır. Şiələr üçün bu gün İmam Hüseynin fədakarlığını və Kərbəla hadisələrinin mənəvi dərinliyini yaşamaq və onu yad etmək üçün çox vacibdir. Onlar, Aşura gününü matəm və hüzn içində qeyd edərək, İmam Hüseynin mübarizə ruhunu yaşamağa çalışırlar.
Sünnilər isə Aşura gününü dini ibadətlərlə, xüsusilə də oruc tutmaqla qeyd edirlər. Onlar bu günü İslam peyğəmbərinin tövsiyəsinə əməl edərək Allaha yaxınlaşmaq, günahların bağışlanması və ibadətlərini gücləndirmək üçün bir fürsət hesab edirlər. Bu fərqli yanaşmalar, Aşura gününün İslamın müxtəlif məzhəblərində necə mənimsəndiyini göstərir və İslam aləmindəki müxtəlifliyi və zənginliyi ortaya qoyur.
Aşura Gününün Sosial və İctimai Təsiri
Aşura günü müsəlmanlar arasında birliyə və həmrəyliyə təkan verən bir hadisə kimi qəbul edilir. Kərbəla hadisələri İslam tarixinin önəmli səhifələrindən biridir və İmam Hüseynin mübarizəsi zülmə qarşı haqqın müdafiəsi üçün bir simvoldur. Bu gün, İslam cəmiyyətlərində ictimai məsuliyyət hissini gücləndirir və insanları yardımlaşmağa, xeyirxahlığa və birgə fəaliyyətə ruhlandırır.
Aşura günü ilə bağlı keçirilən matəm mərasimləri, ehsanlar, ziyarətlər və digər dini ibadətlər, insanları ədalət, mərhəmət və sülh dəyərlərinə daha çox bağlayır. Bu gün, eyni zamanda, İslam dünyasının müxtəlif bölgələrindən olan müsəlmanlar arasında mənəvi bağlılıq və həmrəylik yaradır.
Aşura Haqqında İnsanların Ən Çox Verdiyi Suallar və Cavablar
Aşura günü ilə bağlı olaraq insanlar tərəfindən tez-tez verilən suallar aşağıdakılardır:
1. Aşura günü nə üçün qeyd olunur?
Aşura günü İmam Hüseynin və tərəfdarlarının Kərbəlada zülmkar Yezidə qarşı haqq uğrunda şəhid olmalarını anmaq üçün qeyd edilir. Bu gün, həm dini ibadətlər, həm də mənəvi dəyərləri qorumaq və zülmə qarşı duruşun simvolu olaraq qəbul edilir.
2. Aşura günü oruc tutmaq vacibdirmi?
Aşura günü oruc tutmaq sünni məzhəbində tövsiyə edilən bir ibadətdir. İslam peyğəmbəri Məhəmməd (s.ə.v.), bu gündə oruc tutmuş və günahların bağışlanacağına dair müjdə vermişdir. Şiə məzhəbinə mənsub olanlar isə daha çox matəm mərasimləri keçirirlər.
3. Aşura günü niyə yas tutulur?
Aşura günü İmam Hüseynin şəhadətini və Kərbəla hadisələrindəki kədəri simvolizə etdiyi üçün yas tutulur. Bu matəm, İmam Hüseynin göstərdiyi şücaətə hörmət və İslam aləminə etdiyi töhfəyə bağlılıq ifadəsidir.
4. Aşura günü zəncir vurma və sinə vurma nə deməkdir?
Zəncir vurma və sinə vurma hərəkətləri, Kərbəla hadisəsinin ağrısını simvolik şəkildə yaşamaq və İmam Hüseynin çəkdiyi əzablara ortaq olmaq üçün icra edilir. Bu hərəkətlər, insanlara Kərbəla şəhidlərinin çəkdiyi əziyyəti hiss etmə imkanı verir.
5. Aşura günü sünnilər üçün də əhəmiyyətlidir?
Bəli, sünni məzhəbində olan müsəlmanlar da Aşura gününü oruc tutaraq qeyd edirlər. Peyğəmbərin (s.ə.v.) tövsiyəsinə uyğun olaraq bu gündə oruc tutmaq, günahların bağışlanması və mənəvi təmizlənmə məqsədi daşıyır.
6. Aşura günü Kərbəlaya ziyarət etmək vacibdirmi?
Şiə məzhəbinə mənsub olanlar üçün Kərbəlaya ziyarət etmək mənəvi bir bağlılıq göstəricisidir, lakin vacib deyil. Lakin Aşura günündə Kərbəlada olmaq İmam Hüseynin yoluna və dəyərlərinə daha dərindən bağlılığı ifadə edir.
Aşura günü, İslam tarixindəki ən mənalı hadisələrdən birinin ildönümüdür və insanları sülhə, ədalətə, mərhəmətə və zülmə qarşı mübarizəyə çağırır. Həm dini məzmunu, həm də əxlaqi mesajları ilə Aşura günü, müsəlman cəmiyyətlərinin dərin mənəvi bağlarla birləşməsinə, zülmə və haqsızlığa qarşı birgə səs qaldırmalarına səbəb olur. İmam Hüseynin şəhadəti, haqq uğrunda mübarizənin əhəmiyyətini əks etdirir və Aşura günü bu mesajın geniş yayılması üçün əvəzolunmaz bir vasitədir.
