Dövlət qulluğu – dövlət idarəçiliyinin təməl sütunlarından biri olub, ölkənin hüquqi, sosial və inzibati sabitliyini təmin edən strateji resursdur. Azərbaycanda dövlət qulluğu sistemi zamanla inkişaf edərək rəqəmsallaşma, şəffaflıq və keyfiyyət baxımından müasir tələblərə uyğunlaşdırılıb.
DQ nədir və hansı funksiyanı daşıyır?
DQ – Dövlət Qulluğu söz birləşməsinin qısaldılmış formasıdır və dövlətin daimi fəaliyyəti ilə məşğul olan məmurların fəaliyyət sahəsini əhatə edir. Dövlət qulluqçuları idarəetmədə, nəzarətdə, icraatda və sosial xidmətlərin təşkili sahəsində vəzifə icra edirlər. Bu sistem ölkənin inkişafı və qanunun aliliyinin təmin olunması üçün vacib alətdir.
DQMV nədir?
DQMV – Dövlət Qulluğuna Müraciət və Vakansiya sistemi deməkdir. Bu, dövlət orqanlarında mövcud olan vakansiyalar üzrə elektron müraciətləri qəbul edən və namizədlərin qeydiyyatını aparan platformadır. Bu sistem vasitəsilə:
- Vakansiyalar elan olunur;
- Elektron qeydiyyat və sənəd yükləmə mümkün olur;
- İmtahan və müsahibə mərhələləri izlənilir;
- Namizədin statusu şəffaf şəkildə göstərilir.
DQMV vasitəsilə müraciət edən namizədlər dq.edu.az və mia.gov.az üzərindən məlumatlarına baxa bilirlər.
DQİDK və DQMK nədir?
- DQİDK – Dövlət Qulluğu İşçilərinin Dövlət Kadrları idarəsidir. Burada dövlət qulluğunda çalışanların karyera inkişafı, vəzifə dəyişiklikləri və təltifləri ilə bağlı məsələlər tənzimlənir.
- DQMK – Dövlət Qulluğu Müsabiqə Komissiyasıdır. İmtahan və müsahibələrin təşkili, şəffaflığa nəzarət və namizədlərin qiymətləndirilməsi bu qurumun əsas funksiyalarındandır.
Dövlət Qulluğuna qeydiyyat prosesi necə aparılır?
Dövlət qulluğuna qəbul üçün qeydiyyat dq.edu.az portalı vasitəsilə həyata keçirilir. Namizəd bu mərhələlərdən keçməlidir:
- Portalda şəxsi səhifə yaradılır;
- Şəxsiyyət və təhsil sənədləri yüklənir;
- Uyğun vakansiya seçilir və müraciət edilir;
- İmtahan tarixləri sistemdə görünür;
- İmtahanda iştirak edən şəxs nəticəni eyni səhifədən izləyə bilir.
Qeydiyyat prosesinin elektron olması həm vaxt qənaəti, həm də şəffaflıq baxımından mühüm rol oynayır.
Dövlət Qulluğu haqqında qanun və hüquqi əsaslar
Dövlət qulluqçularının hüquq və vəzifələrini müəyyən edən əsas normativ sənəd “Dövlət Qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunudur. Bu qanun:
- Dövlət qulluqçularının kateqoriyaları;
- Müsabiqə və karyera qaydaları;
- Əmək haqqı və sosial təminat;
- İxtisas dərəcələri və qiymətləndirmə sistemi haqqında geniş çərçivədə məlumat verir.
Eyni zamanda bu qanun Dövlət İmtahan Mərkəzi, Prezident yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi (ASAN) kimi qurumlarla əlaqəli fəaliyyət çərçivəsini də müəyyən edir.
Dövlət Qulluğu vakansiya necə elan olunur və harada görünür?
Vakansiyalar Dövlət İmtahan Mərkəzinin saytında və dq.edu.az portalında yerləşdirilir. Burada:
- Mövqenin adı;
- Dövlət orqanının adı;
- Əmək haqqı və iş yeri;
- Tələb olunan ixtisas və təhsil səviyyəsi;
- Sertifikat və imtahan tələbləri aydın şəkildə təqdim olunur.
Namizədlər bu siyahıdan uyğun vakansiyanı seçərək onlayn ərizə təqdim edə bilərlər.
Dövlət Qulluğu akademiyası və təlim proqramları
Dövlət qulluqçuları üçün ixtisasartırma və təkmilləşmə kursları DQ Akademiyasında həyata keçirilir. Bu akademiya:
- Yeni dövlət qulluqçularının ilkin hazırlığı;
- Mövcud qulluqçuların yenidən ixtisaslaşdırılması;
- Rəqəmsal bacarıqlar və etik davranış üzrə təlimlər kimi sahələri əhatə edir.
Təlimlər əsasən onlayn platformalar üzərindən aparılır və iştirakçılara elektron sertifikat verilir.
Dövlət Qulluğunda İxtisas Dərəcələri və Vəzifə Pillələri
Dövlət qulluğuna qəbul sadəcə bir imtahan və müsahibə mərhələsindən ibarət deyil. Bu prosesin sonunda namizədlər dövlət idarəçiliyində müəyyən vəzifə tutmaqla yanaşı, müəyyən ixtisas dərəcəsinə də malik olurlar. İxtisas dərəcəsi həm əməkhaqqına, həm də karyera inkişafına birbaşa təsir göstərir. Bu yazıda dövlət qulluğunda vəzifə pillələri, ixtisas dərəcələrinin mahiyyəti və sistemin necə işlədiyi haqqında ətraflı məlumat təqdim olunur.
İxtisas dərəcəsi nədir?
İxtisas dərəcəsi – dövlət qulluqçusunun peşə səviyyəsini, məsuliyyətini və funksional vəzifələrinin çətinlik dərəcəsini göstərən dərəcə sistemidir. Bu dərəcələr dövlət orqanlarında idarəetmənin səmərəliliyini artırmaq, əməkhaqqını tənzimləmək və karyera inkişafını mərhələləşdirmək məqsədi ilə tətbiq olunur.
Dövlət qulluğunda vəzifə kateqoriyaları
Azərbaycan Respublikasının dövlət qulluğu sistemi 3 əsas vəzifə kateqoriyasına bölünür:
- Rəhbər vəzifələr – şöbə müdiri, sektor rəhbəri və s.
- Baş vəzifələr – aparıcı mütəxəssis, baş məsləhətçi və s.
- İcraçı vəzifələr – mütəxəssis, referent və s.
Hər vəzifə kateqoriyasının özünəməxsus ixtisas dərəcəsi var. Yəni rəhbər vəzifədə çalışan şəxs daha yüksək ixtisas dərəcəsinə sahib olur.
İxtisas dərəcələrinin nümunəvi pillələri
İxtisas dərəcələri əsasən aşağıdakı formada pillələnir (nümunə):
- 9-cu dərəcə – yeni işə qəbul olunan icraçı vəzifə üzrə dövlət qulluqçuları
- 8-ci və 7-ci dərəcə – 1-3 illik təcrübə və yaxşı göstəricilərlə yüksələn işçilər
- 6-cı və 5-ci dərəcə – baş vəzifələr üzrə çalışanlar
- 4-cü və 3-cü dərəcə – rəhbər vəzifə sahibləri
- 2-ci və 1-ci dərəcə – yüksək vəzifəli idarəçilər və ya xüsusi səlahiyyət sahibləri
Dərəcənin artması üçün işçinin qiymətləndirilməsi, təcrübəsi və karyera inkişaf proqramlarında iştirakı əsas rol oynayır.
İxtisas dərəcəsinin əməkhaqqına təsiri
İxtisas dərəcəsi dövlət qulluqçusunun əməkhaqqı sistemində mühüm rol oynayır:
- Dərəcə nə qədər yüksəkdirsə, əməkhaqqı da bir o qədər artır;
- Əlavə olaraq dərəcəyə görə bonuslar və əlavələr təyin oluna bilər;
- Mükafatlandırma və sosial təminat məsələlərində də bu dərəcə nəzərə alınır.
Bu sistem dövlət qulluqçularını daha məsuliyyətli işləməyə, inkişaf etməyə və uzunmüddətli perspektivdə peşəkarlıq səviyyəsini artırmağa sövq edir.
Dərəcə necə verilir və artırılır?
Namizəd dövlət qulluğuna qəbul olarkən imtahanda topladığı bala və uyğunluq kriteriyalarına əsasən ilkin ixtisas dərəcəsi ilə qəbul edilir. Bundan sonra:
- Hər 2-3 ildən bir performans və qiymətləndirməyə əsasən yüksəliş ola bilər;
- Təlim və kurslarda iştirak edən işçilərə üstünlük verilir;
- Müsahibə və təyinat prosesi şəffaf şəkildə aparılır.
Sertifikat və dərəcə əlaqəsi
Dövlət qulluğu üzrə keçirilən test imtahanından keçən şəxslərə sertifikat verilir. Bu sertifikat müəyyən ixtisas dərəcəsinə uyğun gələn vəzifəyə müraciət etməyə hüquq verir. Yəni, hansısa dərəcəli vəzifəyə uyğun sertifikatsız müraciət etmək mümkün deyil.
Dövlət Qulluğu imtahan nəticələri və sertifikat sistemi
Dövlət qulluğuna qəbul olmaq üçün keçirilən test və müsahibə mərhələlərinin nəticələri dq.edu.az saytında yerləşdirilir. Hər bir namizəd:
- Öz nəticəsini şəxsən görə bilər;
- Əgər keçid balını toplayıbsa, sertifikat əldə edir;
- Sertifikat 5 il müddətinə qüvvədə olur və bu müddətdə istənilən uyğun vakansiyaya müraciət etmək mümkündür.
Dövlət Qulluğu forma və sənədlər
Müraciət zamanı aşağıdakı sənədlər tələb olunur:
- Şəxsiyyət vəsiqəsi skanı;
- Təhsil haqqında sənəd;
- Əvvəlki iş yeri haqqında məlumat (əgər varsa);
- Foto və əlaqə məlumatları
Bütün bu sənədlər dq.edu.az portalında yüklənməlidir və sistem avtomatik olaraq uyğunluq yoxlaması aparır.
Dövlət Qulluğu proqram və gələcək hədəflər
DQ sistemində proqram təminatı daimi yenilənir. Gələcəkdə:
- Mobil tətbiq vasitəsilə qeydiyyat;
- Süni intellekt əsaslı qiymətləndirmə;
- Real vaxtlı müsahibə analizləri planlaşdırılır. Bu, dövlət qulluğuna qəbulu daha çevik və şəffaf edəcək.
Azərbaycan Respublikasında dövlət qulluğuna qəbul prosesi rəqəmsallaşmış, şəffaf və mərhələli bir sistemə əsaslanır. dq.edu.az, dqmv, dqidk, dq akademiyası və digər altsistemlər bu prosesi vahid platformaya cəmləşdirərək vətəndaşlara rahat, bərabər və hüquqi mühit yaradır. Dövlət qulluğunda karyera qurmaq istəyən hər bir şəxs üçün bu sistem uğura aparan yoldur. Dövlət qulluğu – təkcə iş yeri deyil, eyni zamanda vətəndaş məsuliyyəti və cəmiyyətə xidmətin simvoludur.
