Mobil telefon istifadəçiləri üçün ən mühüm məsələlərdən biri də cihazlarının rəsmi qeydiyyatının aparılmasıdır. Azərbaycanda IMEI qeydiyyatı həm telefonun qanuni istifadəsi, həm də mobil şəbəkələrin təhlükəsizliyi baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Bu yazıda, IMEI nömrəsinin nə olduğunu, qeydiyyatın hüquqi əsaslarını, qeydiyyat prosesini və bu prosesin əhəmiyyətini ətraflı şəkildə izah edəcəyik.
IMEI Nömrəsi Nədir və Onun Əhəmiyyəti
IMEI (International Mobile Equipment Identity) nömrəsi hər bir mobil cihaz üçün unikal identifikasiya kodudur. Bu 15 rəqəmli kod mobil telefonun beynəlxalq miqyasda tanınması və izlənməsi üçün nəzərdə tutulur. Telefon istifadəçiləri *#06# yığaraq cihazlarının IMEI nömrəsini asanlıqla öyrənə bilərlər.
IMEI nömrəsi cihazın oğurlanması, itməsi və ya qanunsuz yollarla ölkəyə gətirilməsi kimi hallarda mühüm rol oynayır. Operatorlar bu nömrə vasitəsilə cihazın fəaliyyətini məhdudlaşdıra və ya tamamilə bloklaya bilirlər. Həmçinin IMEI nömrəsi hüquqi baxımdan cihazın qanuni mənşəyini təsdiq edən vacib amildir.
Azərbaycanda IMEI Qeydiyyatının Hüquqi Əsasları
Azərbaycanda mobil cihazların qeydiyyatı dövlətin qəbul etdiyi xüsusi qaydalara əsaslanır. Bu qaydalara görə, ölkəyə gətirilən və ya xaricdən alınan hər bir mobil telefonun IMEI nömrəsi qeydiyyata alınmalıdır. Əks halda, mobil operatorlar cihazın şəbəkəyə çıxışını məhdudlaşdıra və ya tamamilə bloklaya bilər.
IMEI qeydiyyatı yalnız dövlətin qəbul etdiyi qaydalar çərçivəsində aparılmalı, qanunsuz dəyişikliklərə yol verilməməlidir. Bu, həm istifadəçilərin hüquqlarının qorunmasına, həm də mobil şəbəkələrin təhlükəsizliyinin təmin olunmasına xidmət edir.
Kimlər IMEI Qeydiyyatı Aparmalıdır?
Azərbaycanda IMEI qeydiyyatı müəyyən hallarda məcburidir və bir sıra kateqoriyalara aid şəxslər üçün şamil edilir. Əgər vətəndaş öz şəxsi istifadəsi üçün xaricdən mobil telefon gətirirsə, həmin cihazın IMEI nömrəsini qeydiyyatdan keçirməlidir. Bu, istər rəsmi mağazalardan, istərsə də onlayn satış platformalarından alınmış telefonlar üçün keçərlidir.
Bundan əlavə, əgər bir əcnəbi Azərbaycanda 30 gündən artıq qalırsa və yerli SİM kart istifadə edirsə, həmin şəxsin mobil cihazı da mütləq qeydiyyatdan keçirilməlidir. Lakin, əgər telefon rouminq xidmətindən istifadə edirsə və xarici SIM kartla fəaliyyət göstərirsə, qeydiyyat tələb olunmur.
IMEI Qeydiyyatının Üsulları
Azərbaycan vətəndaşları və xarici istifadəçilər mobil cihazlarını qeydiyyatdan keçirmək üçün iki əsas üsuldan istifadə edə bilərlər: onlayn qeydiyyat və fiziki qeydiyyat.
Onlayn Qeydiyyat
Onlayn qeydiyyat prosesi olduqca rahat və sadədir. İstifadəçilər dövlətin elektron xidmət platformalarına daxil olaraq tələb olunan məlumatları daxil etməklə qeydiyyat prosesini başa vura bilərlər. Onlayn qeydiyyat üçün əsasən cihazın IMEI nömrəsi, şəxsiyyət vəsiqəsinin məlumatları, cihazın modeli və bazar qiyməti barədə məlumatlar tələb olunur. Bundan əlavə, dövlət rüsumlarının ödənişi üçün bank kartı məlumatlarının daxil edilməsi də vacibdir.
Fiziki Qeydiyyat
Əgər onlayn qeydiyyat üçün şərait yoxdursa, istifadəçilər mobil operatorların müştəri xidmətləri mərkəzlərinə və ya poçt şöbələrinə müraciət edə bilərlər. Fiziki qeydiyyat zamanı da şəxsiyyət vəsiqəsi və cihazın IMEI nömrəsi təqdim olunur. Bu üsul xüsusilə internetdən istifadə edə bilməyən və ya onlayn ödəniş etməyi bacarmayan şəxslər üçün əlverişlidir.
Dövlət Rüsumları
Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, mobil cihazların qeydiyyatı üçün dövlət rüsumları cihazın bazar qiymətinə uyğun olaraq fərqli məbləğlərdə tətbiq edilir. Bu məbləğlər cihazın qiymət artımına görə mərhələli şəkildə artır. Məsələn, 100 ABŞ dollarına qədər olan cihazlar üçün rüsumun məbləği daha az, yüksək qiymətli cihazlar üçün isə rüsum daha yüksəkdir. Bu, həm dövlət büdcəsinə gəlir təmin edir, həm də mobil telefon bazarında qanunsuzluqların qarşısını alır.
Həmçinin, iki SIM kartlı telefonlar üçün yalnız bir IMEI nömrəsi üzrə rüsum ödənilir. Bu, istifadəçilərə əlavə yük yaratmır və prosesin daha rahat həyata keçirilməsinə şərait yaradır.
Qeydiyyat Müddəti və Tələblər
Azərbaycanda mobil cihazların qeydiyyatı üçün müddət məhduddur. Cihaz ölkəyə daxil olduqdan sonra ən geci 30 gün ərzində qeydiyyatdan keçirilməlidir. Bu müddət ərzində qeydiyyat aparılmazsa, mobil operator cihazın şəbəkəyə çıxışını məhdudlaşdıra və ya bloklaya bilər. Belə hallarda istifadəçilər həm rabitəsizlik problemi, həm də əlavə cərimələr və hüquqi problemlərlə üzləşə bilərlər.
Qeydiyyat üçün əsas sənədlər bunlardır:
- Şəxsiyyət vəsiqəsi
- Cihazın IMEI nömrəsi
- Cihazın bazar qiymətini təsdiq edən sənəd (məsələn, alış qəbzi)
IMEI Nömrəsinin Yoxlanılması
İstifadəçilər cihazlarının qeydiyyat statusunu yoxlamaq üçün müxtəlif üsullardan istifadə edə bilərlər. Ən asan üsullardan biri telefonun yığma ekranında *#06# kodunu yığaraq IMEI nömrəsini öyrənməkdir. Daha sonra dövlətin elektron xidmətləri vasitəsilə həmin IMEI nömrəsini daxil edib qeydiyyat statusunu yoxlamaq mümkündür. Bu addım cihazın qeydiyyatının uğurla başa çatıb-çatmadığını müəyyən etmək üçün çox faydalıdır.
Qeydiyyatın Aparılmaması Halında Nə Baş Verir?
Əgər mobil cihaz qeydiyyatdan keçirilməzsə, mobil operatorlar həmin cihaz üçün şəbəkəyə çıxışı məhdudlaşdıra bilər. Bu o deməkdir ki, istifadəçi zəng edə, SMS göndərə və internetdən istifadə edə bilməyəcək. Bundan əlavə, cihazın IMEI nömrəsi “qara siyahı”ya daxil edilə bilər ki, bu da telefonun rəsmi şəbəkələrdə işləməməsinə gətirib çıxarır.
IMEI nömrəsinin qanunsuz şəkildə dəyişdirilməsi də hüquqi məsuliyyət yaradır. Belə hallarda istifadəçilər cərimə və digər hüquqi tədbirlərlə üzləşə bilərlər.
Gömrükdə Bəyanetmə Prosesi
Əgər istifadəçi 800 ABŞ dollarından baha qiymətə telefon gətirirsə, həmin cihazı gömrükdə bəyan etməlidir. Bu zaman, 800 dollardan artıq məbləğ üçün dövlət tərəfindən müəyyən edilən faiz dərəcəsi ilə gömrük rüsumu ödənilir. Bu proses cihazın rəsmi qeydiyyatını sürətləndirir və istifadənin qanuniliyini təmin edir.
Azərbaycanda mobil cihazların IMEI qeydiyyatı həm istifadəçilərin hüquqlarını qoruyur, həm də mobil şəbəkələrin təhlükəsizliyini təmin edir. Rəsmi qeydiyyat prosesi şəffaf, sadə və hər kəs üçün əlçatan olmaqla yanaşı, mobil cihazların qanuni dövriyyəsini təmin edir. İstifadəçilərin cihazlarını vaxtında qeydiyyatdan keçirməsi hüquqi problemlərin və texniki çətinliklərin qarşısını almağa kömək edir.
Ən çox verilən suallar:
IMEI nömrəsi hər mobil cihaz üçün unikal 15 rəqəmli identifikasiya kodudur. Telefonunuzda *#06# kodunu yığaraq ekranda IMEI nömrəsini görə bilərsiniz.
Bəli, xaricdən gətirilən və yerli SIM kart istifadə olunan mobil telefonlar üçün qeydiyyat məcburidir. Əks halda cihaz şəbəkəyə qoşulmaya bilər.
Şəxsiyyət vəsiqəsi, cihazın IMEI nömrəsi və cihazın bazar qiymətini təsdiqləyən sənəd (məsələn, alış qəbzi) tələb olunur.
Cihazınızın qeydiyyat vəziyyətini yoxlamaq üçün əvvəlcə *#06# yığaraq IMEI nömrəsini öyrənin, sonra dövlətin elektron xidmət platformasında IMEI nömrəsini daxil edərək qeydiyyat statusunu yoxlaya bilərsiniz.
Cihazın bazar qiymətinə əsasən dövlət rüsumları 15 manatdan 100 manata qədər dəyişir. Qiymət artdıqca rüsum da artır.
Onlayn qeydiyyat üçün elektron xidmət portallarından istifadə edilir. Fiziki qeydiyyat üçün isə mobil operatorların xidmət mərkəzlərinə və ya poçt şöbələrinə müraciət edə bilərsiniz.
Cihaz ölkəyə daxil olduqdan sonra 30 gün ərzində qeydiyyatdan keçirilməlidir. Əks halda cihazın şəbəkəyə çıxışı məhdudlaşdırıla bilər.
Cihaz şəbəkəyə qoşulmur, zəng və internet xidmətləri dayandırılır. Cihazın IMEI nömrəsi qara siyahıya düşə bilər.
Yalnız bir IMEI nömrəsi üçün dövlət rüsumu ödənilir.
Cihaz gömrükdə bəyan edilməli, 800 ABŞ dollarından yuxarı olan hissəyə görə 36% gömrük rüsumu ödənilməlidir.
