Müasir dövrdə gündəlik həyatımızda rast gəldiyimiz bir çox məhsulların tərkibində müxtəlif kimyəvi maddələr yer alır. Onlardan bəziləri sadəcə texnoloji məqsədlərə xidmət edir, bəziləri isə insan sağlamlığına və həyat keyfiyyətinə birbaşa təsir göstərir. Qliserin bu baxımdan universal və çoxistiqamətli bir maddə kimi seçilir. Həm tibbdə, həm də kosmetologiyada, qida sənayesində və hətta texnikada istifadə olunan qliserin artıq uzun illərdir ki, insanların gündəlik həyatında öz yerini tapıb. Bəziləri onu dərman vasitəsi kimi tanıyır, bəziləri kosmetik məhsullarda rast gəlir, digərləri isə məişət səviyyəsində fərqli məqsədlər üçün istifadə edir.
Kimyəvi və fiziki xüsusiyyətləri
Qliserin sadə polispirtlərdən biridir və kimyəvi formulu C3H8O3-dür. O, rəngsiz, dadsız, qoxusuz, viskoz maye olub, suda və spirtdə asanlıqla həll olunur. Qliserinin əsas xüsusiyyətlərindən biri onun nəm saxlama qabiliyyətidir. Bu xüsusiyyətə görə qliserin həm tibbdə, həm də kosmetologiyada tez-tez istifadə edilir. Qliserin kimyəvi baxımdan dayanıqlıdır, yüksək temperaturda parçalanmır, başqa maddələrlə asanlıqla qarışır və hətta bədənə zərər vermir.
Qliserin ilk dəfə XVIII əsrdə, 1779-cu ildə İsveçli kimyaçı Carl Wilhelm Scheele tərəfindən kəşf edilib. O vaxtdan bəri qliserin həm təbii yağlardan, həm də sintetik yolla istehsal olunur. Təbii qliserin əsasən bitki və heyvan mənşəli yağların sabunlaşması prosesi zamanı alınır. Sintetik qliserin isə neft və neft məhsullarının emalı nəticəsində əldə edilir.
Tibb və dərman sənayesi
Qliserin müxtəlif dərman preparatlarının tərkib hissəsidir. Ən çox işlədilən forması qliserin şamlarıdır. Bu şamlar qəbizlik və bəzi digər həzm problemlərində təbii və zərərsiz laksatif (yumşaldıcı) vasitə kimi istifadə olunur. Qliserin həm də bəzi dərman məhlullarının, məcunların və kremlərin əsas komponentidir. O, dərini yumşaldır, nəm saxlayır və mikroorqanizmlərin inkişafına mane olur. Tənəffüs yolları üçün inhalyasiya məhlullarında da qliserindən istifadə edilir.
Kosmetologiya və şəxsi qulluq
Qliserin dəri və saç üçün ən geniş istifadə olunan nəmləndirici komponentlərdən biridir. Krem, losyon, şampun, sabun, diş pastası və digər kosmetik vasitələrin tərkibində qliserin həm dəriyə, həm saçlara, həm də dırnaqlara sağlamlıq və elastiklik verir. Qliserinin əsas üstünlüyü odur ki, dəriyə çəkinə kimi tez hopur, dərini yumşaq və hamar edir, quruluq və çatlama hallarının qarşısını alır.
Qida sənayesi
Qliserin bəzi qida məhsullarının tərkibində stabilizator, şirinləşdirici və nəm saxlayan kimi istifadə olunur. E nömrəsi ilə E422 kodu altında qeyd edilir. Qliserin konfet, çörək, şirniyyat, bəzi içkilər və konservləşdirilmiş məhsulların tərkibində rast gəlinir. Qida sənayesində qliserin tamamilə zərərsiz hesab olunur və allergiya riski olduqca azdır.
Texniki sahələr
Qliserin maşınqayırma, tekstil, tütün, kağız, boya və partlayıcı maddələrin istehsalında da əhəmiyyətli rola malikdir. Antifrizlərin və texniki mayelərin tərkibində qliserin istilik ötürücü və nəm saxlayan xüsusiyyətdədir. Həmçinin polimer materialların hazırlanmasında və elektronika sənayesində də istifadə olunur.
Qliserin maddəsi
Qliserin maddə olaraq, ən çox tibbi məqsədlərlə istifadə olunur. Məhz qliserin şamları – yəni, “qliserin suppozitoriyaları” uşaqlarda və böyüklərdə qəbizlik probleminin ən təhlükəsiz və effektiv həll yollarından biri kimi tanınır. Qliserin bağırsaqlarda nəmliyi artırmaqla nəcisin yumşalmasına və onun asanlıqla xaric olunmasına kömək edir. Bu preparatların üstünlüyü ondan ibarətdir ki, tərkibində konservant və ya əlavə kimyəvi qatqılar yoxdur, istifadə zamanı orqanizmə zərər vermir və asılılıq yaratmır.
Qliserinin başqa bir forması qliserin yağıdır. Qliserin yağı dərinin dərin qatlarına nüfuz edərək nəmləndirmə və yumşaltma xüsusiyyətinə görə geniş istifadə edilir. Xüsusilə quru və çatlamış dəri, topuq və dirsək problemlərində qliserin yağı faydalıdır. Bəzi saç baxımı məhsullarında da qliserin yağı saçlara elastiklik və parlaqlıq bəxş edir.
Qliserin həmçinin diş pastalarında, ağız boşluğu yaxalama məhlullarında və bəzi dermatoloji kremlərdə antiseptik, yumşaldıcı və qoruyucu rol oynayır. Uşaqlarda bez dermatitinin qarşısını almaq üçün bəzən qliserin əsaslı məhlullardan istifadə edilir.
Qliserin şamı
Qliserin şamları, əsasən rektal istifadə üçün nəzərdə tutulur. Onlar qəbizlik zamanı bağırsaqlarda sürətli və təhlükəsiz boşalmanı təmin edir. Şamlar istifadədən 10-30 dəqiqə sonra təsirini göstərir, həm uşaqlarda, həm də böyüklərdə istifadə oluna bilər. Qliserin şamı müalicə məqsədilə müvəqqəti istifadə üçün uyğundur və daimi istifadəyə alışqanlıq yaratmır.
İstifadə zamanı həkim məsləhəti vacibdir, çünki uzunmüddətli və ya nəzarətsiz istifadə bağırsaqların təbii hərəkət funksiyasına təsir edə bilər. Həmçinin, bəzi hallarda həssaslıq və ya allergiya ola bilər.
Qliserin yağı və onun faydaları
Qliserin yağı əsasən kosmetik məqsədlərlə tətbiq edilir və dərinin dərin qatlarını nəmləndirir, elastikliyini bərpa edir, qoruyucu lipid təbəqəsini gücləndirir. Bu yağ dərinin quruluğunu aradan qaldırır, çatların sağalmasını sürətləndirir və müxtəlif qıcıqlanma, həssaslıq və qaşınma hallarının qarşısını alır. Qliserin yağı həmçinin saç baxımında da geniş istifadə olunur – saçlara parlaqlıq verir, quruluğu aradan qaldırır, tökülmənin qarşısını alır və baş dərisini qidalandırır.
Bəzən təbii maskalarda qliserin yağı bal, limon və ya zeytun yağı ilə birlikdə tətbiq edilir. Dırnaq və əllərdə, xüsusilə soyuq aylarda quruluq və çatlar zamanı qliserin yağı xilasedici rola malikdir. Həmçinin, qliserin yağının antiseptik xüsusiyyəti bəzi dəri infeksiyalarının qarşısını almağa kömək edir.
Qliserin kimyada
Kimya sənayesində qliserin həm reaktiv, həm də məhsulun stabilizatoru kimi istifadə olunur. Nitrogiliserin kimi partlayıcı maddələrin əsas komponentlərindən biri də məhz qliserindir. Nitrogiliserin yalnız partlayıcı kimi deyil, eyni zamanda ürək-damar xəstəliklərində dərman kimi də istifadə olunur. Bundan başqa, qliserin bioloji reaksiyalarda katalizator rolunda çıxış edir, polimerlərin, plastiklərin, lak və boyaların istehsalında əlavə komponent kimi istifadə edilir.
Qida sənayesində isə qliserin məhsulların quruluğunun və bərkiməsinin qarşısını alır, rəng və dadın sabitliyini qoruyur. Tütün və tekstil sənayesində məhsulların nəmliyini saxlamaq üçün əlavə olunur.
Qliserinin qiyməti
Qliserin apteklərdə, kosmetika mağazalarında və hətta supermarketlərdə müxtəlif formalarda satılır. Qiyməti məhsulun növünə, təmizliyinə, mənşəyinə və həcminə görə dəyişir. Tibbi qliserin daha saf və keyfiyyətli olur, kosmetik qliserin isə daha əlverişli qiymətə tapıla bilər. 100 millilitr qliserinin orta qiyməti Azərbaycanda 2-5 manat arasında dəyişir. Qliserin şamlarının qiyməti isə adətən 3-6 manat arasında olur. Əczaçılıq məqsədilə istifadə olunan qliserin yalnız apteklərdən alınmalıdır.
Onlayn satış platformalarında da fərqli marka və istehsalçılardan qliserin əldə etmək mümkündür. Məhsul alarkən sertifikatlı və etibarlı mənbədən almaq tövsiyə edilir.
Qliserinin orqanizmə təsiri
Qliserin ümumiyyətlə təhlükəsiz və zərərsiz maddə hesab olunur. Orqanizm tərəfindən yaxşı mənimsənilir, allergik təsiri nadir hallarda müşahidə edilir. Qliserin dəriyə çəkildikdə onu nəmləndirir və qoruyur, daxilə qəbul edildikdə isə orqanizmdə sürətli şəkildə metabolizə olunur.
Buna baxmayaraq, həddindən artıq və uzunmüddətli istifadə bəzi hallarda dəridə həssaslıq, qızartı və ya qaşınma yarada bilər. Qliserin şamlarından sui-istifadə bağırsaqların təbii funksiyasını zəiflədə bilər. İnhalyasiya formasında isə yalnız həkim göstərişi ilə istifadə olunmalıdır.
Qliserin tibb sahəsində
Qliserin tibb sahəsində müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunur:
- Qəbizlikdə rektal şam formasında,
- Dəriyə və selikli qişalara tətbiq olunan məlhəm və məhlullarda,
- Daxilə qəbul edilən bəzi dərman preparatlarının tərkibində,
- Şəkərsiz siroplarda dad və struktur stabilizatoru kimi,
- Göz damcılarının və burun spreylərinin tərkibində.
Qliserin bir çox müasir dərman vasitələrinin tərkib hissəsi kimi əlavə edildiyinə görə, təhlükəsiz və effektiv təsir mexanizminə malikdir. Dəridə regenerasiya prosesini sürətləndirir, selikli qişalarda qıcıqlanmanı azaldır.
Qliserinin saxlanılması və istifadə qaydaları
Qliserin sərin, günəş şüalarından uzaq və quru yerdə, uşaqların əli çatmayan yerdə saxlanmalıdır. Açılmış məhsulun qapağı möhkəm bağlanmalı, istifadə müddəti və saxlama şəraiti etiketdə göstərilən qaydalara uyğun olmalıdır. İstifadə müddəti bitmiş və ya dəyişmiş qoxu və rəngə malik qliserindən istifadə etmək məsləhət deyil.
Qliserin müasir həyatın bir çox sahəsində tibbdə, kosmetologiyada, qida və texniki sənayedə əvəzedilməz bir maddədir. Onun yüksək nəmləndirici və qoruyucu xüsusiyyətləri, təhlükəsizliyi və universal tətbiq imkanları qliserini unikal edir. Hər bir ailənin dərman qutusunda, hər bir gözəllik rutininin tərkibində və sənaye istehsalında qliserinin yeri danılmazdır. Tətbiq imkanları və faydaları onu gündəlik həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevirir. İstifadə zamanı sadəcə tövsiyələrə riayət etmək və keyfiyyətli məhsul seçmək kifayətdir.
Ən çox verilən suallar
Qliserin rəngsiz, dadsız və qoxusuz bir mayedir. Tibb, kosmetologiya, qida sənayesi və texniki sahələrdə nəm saxlayan, yumşaldıcı və qoruyucu kimi geniş istifadə olunur.
Qliserin şamı əsasən qəbizlik zamanı bağırsaqlarda nəmliyi artırmaq və boşalmanı asanlaşdırmaq üçün istifadə olunur.
Qliserin yağı dərini və saçları dərin qatlara qədər nəmləndirir, elastiklik və parlaqlıq verir, quruluğu və çatlamanı aradan qaldırır.
Qliserin düzgün istifadə edildikdə təhlükəsizdir. Həddindən artıq istifadə hallarında dəri qıcıqlanması və ya bağırsaq funksiyasının zəifləməsi mümkündür.
Qliserin kremlər, losyonlar, şampun, sabun, diş pastası, dərman məhlulları və bəzi qida məhsullarında geniş istifadə olunur.
Qliserin qaranlıq, sərin və quru yerdə, uşaqların əli çatmayan yerdə saxlanmalıdır.
Qliserinin qiyməti məhsulun növündən və həcminə görə dəyişir. Apteklərdə, kosmetika və onlayn mağazalarda satılır.
Nadir hallarda bəli, dəri qıcıqlanması və ya həssaslıq müşahidə oluna bilər. Belə hal olarsa, istifadəni dayandırmaq və həkimə müraciət etmək lazımdır.
Bəli, əks göstəriş yoxdursa, qliserin tərkibli məhsullardan gündəlik istifadə etmək təhlükəsizdir.
Düzgün dozada və həkim məsləhəti ilə istifadə edildikdə, uşaqlarda qliserin şamı təhlükəsiz hesab olunur.
