Şuşa İli: Elan Olunması, Tədbirləri

Tarixin bəzi anları var ki, zaman onları öz axarında yox, xalqın yaddaşında daimi olaraq saxlayır. Elə 2022-ci ilin Azərbaycanda “Şuşa İli” elan edilməsi də bu qəbildəndir. Təkcə bir ilin adı yox, bütöv bir xalqın qürurunun, zəfərinin, mədəniyyətinin və iradəsinin dövlət səviyyəsində təntənəli şəkildə qeyd olunmasıdır.

2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsində əldə olunan möhtəşəm zəfər, Azərbaycan xalqının əzmini, milli birliyini və torpaqlarına olan bağlılığını dünyaya göstərdi. Bu zəfərin ən simvolik mərhələsi isə şübhəsiz Şuşa şəhərinin 8 noyabr 2020-ci ildə azad edilməsi oldu. Məhz bu əlamətdar hadisədən sonra Prezident İlham Əliyevin 2022-ci ili “Şuşa İli” elan etməsi ilə Azərbaycanın dövlət və mədəniyyət tarixində yeni bir səhifə açıldı.

“Şuşa İli”nin elan olunması: Rəsmi qərar və əsaslandırma

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 2022-ci il 5 yanvar tarixində “Şuşa şəhərinin Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi haqqında” sərəncam imzaladı. Ardınca həmin il 20 yanvar 2022-ci il tarixində “2022-ci ilin Şuşa İli elan edilməsi haqqında” sərəncam qüvvəyə mindi. Bu sərəncamda göstərilirdi ki:

“2022-ci ilin Şuşa İli elan edilməsi ölkəmizin tarixində yeni mərhələnin başlanğıcı, mədəni dirçəlişin və milli yaddaşın bərpası baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.”

Bu qərarın verilməsində əsas səbəblər:

• Şuşanın azad edilməsinin tariximizin dönüş nöqtəsi olması;
• Şuşanın mədəniyyət, incəsənət və ədəbiyyat sahəsindəki simvolik rolu;
• Azərbaycanın mədəni irsinin beynəlxalq səviyyədə təbliği və qorunması zərurəti;
• Postmüharibə dövründə milli həmrəyliyin daha da möhkəmləndirilməsi;
• Zəfər ruhunun cəmiyyətə daha dərin şəkildə aşılanması idi.

Şuşanın simvolik və strateji dəyəri

Şuşa təkcə coğrafi baxımdan deyil, tarixi və mənəvi baxımdan da Azərbaycanın qəlbidir. Qarabağ xanlığının mərkəzi olmuş, Azərbaycanın ən böyük mədəniyyət xadimlərini yetirmiş bu şəhər əsrlər boyu:

• Qarabağ xanlarının iqamətgahı,
• Aşıq və muğam sənətinin beşiyi,
• Şərqin ilk teatrlarının ünvanı,
• Qafqazda azad sözün və maarifçiliyin mərkəzi olmuşdur.

Azərbaycan xalqı üçün Şuşa ruhu – sənət, irfan, vətənpərvərlik və milli qürur ruhudur. Bu ruhun azadlıqla yenidən doğulması isə 2022-ci ildə simvolik “Şuşa İli” ilə təntənə ilə qeyd olundu.

“Şuşa İli” çərçivəsində görülən əsas tədbirlər

2022-ci il ərzində dövlət və qeyri-dövlət qurumları, bələdiyyələr, QHT-lər, ali təhsil müəssisələri və mədəniyyət ocaqları “Şuşa İli” çərçivəsində yüzlərlə layihə həyata keçirdilər.

Əsas tədbirlər:

• Xarıbülbül Musiqi Festivalı (Şuşada)
• Vaqif Poeziya Günləri
• Şuşa Rəsm Günləri
• Milli Teatr Forumları
• Şuşa haqqında sənədli filmlər və verilişlər
• Kitab nəşrləri: “Şuşa – Qarabağın incisi”, “Şuşanın tarixi şəxsiyyətləri” və s.
• “Şuşa İli”nə həsr olunmuş beynəlxalq konfranslar
• İnfrastruktur layihələrinin açılış mərasimləri

Bu tədbirlər sadəcə qeyd etmə məqsədi daşımırdı. Onlar Şuşanı yenidən yaşatmaq, tanıtmaq və onu XXI əsrin mədəniyyət mərkəzinə çevirmək üçün atılmış fundamental addımlar idi.

Şuşa İli və təhsil

Azərbaycanın ali və orta təhsil müəssisələrində Şuşa İli ilə bağlı xüsusi dərslər, açıq seminarlar, inşa müsabiqələri və intellektual yarışmalar təşkil olundu. Məqsəd:

• Gənclərə Şuşanın tarixi əhəmiyyətini aşılamak,
• Qarabağ mövzusunda maarifləndirməni artırmaq,
• Tarixi-mədəni irsə hörmət və maraq formalaşdırmaq idi.

Bakı Dövlət Universiteti, ADA Universiteti, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası kimi qurumlar elmi konfranslar və ictimai müzakirələr keçirdi.

Şuşa İli və beynəlxalq diplomatiya

“Şuşa İli” təkcə daxili mədəniyyət tədbiri kimi yox, diplomatik strategiyanın da mühüm hissəsi oldu. Xarici ölkələrdəki səfirliklər və diaspor təşkilatları vasitəsilə:

• Şuşaya həsr olunmuş sərgilər və təqdimatlar keçirildi;
• Azərbaycanın mədəni irsi tanıdıldı;
• Erməni təbliğatına qarşı tarixi həqiqətlər təqdim edildi.

UNESCO və digər beynəlxalq təşkilatlarla Şuşanın qorunması və bərpası mövzusunda əməkdaşlıqlar quruldu.

Şuşa İli və mədəni irsin bərpası

“Şuşa İli” təkcə bayram yox, həm də bərpa və quruculuq ili idi. Şuşada aşağıdakı mühüm işlər həyata keçirildi:

• Gövhər Ağa məscidlərinin bərpası
• Natəvanın ev muzeyinin yenidən qurulması
• Şuşa qalasının konservasiyası
• Zəfər yolu və şəhəri birləşdirən avtomobil yollarının tikintisi
• Qarabağ musiqi məktəbinin yenidən təşkili

Bu layihələr Şuşanı “ölü şəhər”dən yaşayan, nəfəs alan və dünyaya açılan şəhərə çevirdi.

Şuşa İli rəqəmlərlə: Faktlar və göstəricilər

Şuşa İli və milli ruh

“Şuşa İli” insanlarda:

• Qürur (azad olunmuş əraziyə sahib çıxmaq),
• Şüur (keçmişi tanımaq və gələcəyi planlamaq),
• Mədəni bağ (xalq-mədəniyyət münasibəti) yaratdı.

Bu il həm də Azərbaycanın qalib xalq statusunu mədəni platformada rəsmiləşdirdi. Artıq Şuşa təkcə coğrafi deyil, ideoloji-simvolik anlayışa çevrildi.

“Şuşa İli”nin gələcəyə təsiri

“Şuşa İli”:

• Azərbaycanın mədəni brendinin güclənməsinə;
• Turizm və yaradıcılıq sənayesi üçün yeni fürsətlərin yaranmasına;
• Qarabağ mövzusunun beynəlxalq diqqətdə saxlanmasına;
• Gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsinə;
• Postmüharibə dövründə milli birliyin möhkəmlənməsinə böyük təsir göstərdi.

Bu bir illik qeyd etmə sadəcə keçmişi deyil, gələcəyin konturlarını da müəyyən etdi.

Şuşa İli və Qarabağ Brendinin Yaranması

“Şuşa İli” çərçivəsində həyata keçirilən tədbirlər və quruculuq layihələri təkcə bir şəhərin deyil, bütöv bir bölgənin – Qarabağın mədəni, iqtisadi və strateji brendinin formalaşmasına zəmin yaratdı. Əvvəllər yalnız siyasi və hərbi kontekstlə tanınan Qarabağ regionu, artıq dünya ictimaiyyətində bərpa olunan mədəniyyət, təmiz turizm zonası və yerli istehsal potensialı ilə tanıdılmağa başladı.

Yeni brendin əsas elementləri:

• Şuşa mərkəzli turizm infrastrukturu (yeni otellər, muzeylər, ekskursiya marşrutları)
• Qarabağ sənətkarlığı və məhsulları (xalçalar, musiqi alətləri, yerli suvenirlər)
• Xarıbülbül simvolikası – bir çox məhsul və tədbirlərdə istifadə edilir
• Şuşa adı ilə təqdim olunan ədəbi və musiqi layihələri

Azərbaycanın mədəni diplomatiyası üçün bu brend, Şuşanı təkcə lokal yox, qlobal bir mədəniyyət və tarix nişanəsinə çevirməyə imkan verir.

Şuşa İli və İqtisadi Sinerji

Əlavə olaraq, Şuşa İli çərçivəsində:

• Kiçik və orta biznes subyektləri üçün güzəştlər tətbiq olundu
• Şuşada yerli kənd təsərrüfatı məhsulları sərgiləri təşkil edildi
• Qarabağ regionunda istehsal olunan məhsullara “Made in Karabakh” etiketi verildi
• Beynəlxalq sərgi və yarmarkalarda Şuşa pavilyonları açıldı

Bu iqtisadi fəaliyyətlər mədəniyyətlə iqtisadiyyatın sintezini yaradır və Şuşanı yaşadılacaq, dayanıqlı gələcəyə sahib bölgəyə çevirir

Brendin davamlılığı: Şuşa İli sonrası üçün çağırış

Şuşa İli başa çatsa da, onun yaratdığı mədəni və iqtisadi təkan davam etdirilməlidir. Bu məqsədlə:

• Şuşa İli fondu və ya təşkilatı qurula bilər
• İllik beynəlxalq “Şuşa Forumu” təşkil edilə bilər
• Qarabağ üzrə regional inkişaf planında Şuşa mərkəz seçilə bilər

Çünki Şuşa İli – bir başlanğıcdır. O, bir qapı açdı: keçmişə bağlanan, amma gələcəyə çıxan qapı. Bu qapıdan keçən Azərbaycan cəmiyyəti öz kökünə qayıtdı, ruhunu möhkəmlətdi və gələcəyini yenidən qurmağa başladı.

“Şuşa İli” – sadəcə bir təqvim ili deyildi. Bu, xalqın tarixini yenidən yazdığı, mədəniyyətini yenidən dirçəldiyi, ruhunu yenidən canlandırdığı müqəddəs bir dövr oldu. Bu il ərzində görülən işlər göstərdi ki, Şuşa nəinki azad edilib, həm də ruhən və simvolik olaraq Azərbaycan xalqının mərkəzinə çevrilib.

Ən Çox Verilən Suallar