Sosial rifahın təmin olunmasında mühüm rol oynayan Ünvanlı Dövlət Sosial Yardımı (ÜDSY) aztəminatlı ailələrin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə yönəlmiş dövlət proqramlarından biridir. Son illərdə ölkəmizdə həyata keçirilən sosial islahatlar çərçivəsində ÜDSY proqramı təkmilləşdirilərək daha geniş əhatə dairəsinə və şəffaf mexanizmlərə malik olub. Bu yardımdan kimlər faydalana bilər, müraciət etmək üçün hansı şərtlər tələb olunur, yardımın məbləği necə müəyyənləşdirilir və vətəndaşların hüquq və vəzifələri nədən ibarətdir?

Ünvanlı Dövlət Sosial Yardımı (ÜDSY) nədir?

Ünvanlı Dövlət Sosial Yardımı (ÜDSY) Azərbaycanda aztəminatlı ailələrin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi məqsədilə dövlət tərəfindən təqdim olunan maddi yardımdır. Bu yardım, ailənin gəlir səviyyəsi müəyyən edilmiş yaşayış minimumundan az olan hallarda verilir və dövlətin sosial siyasətinin əsas alətlərindən biri hesab olunur. ÜDSY, aztəminatlı ailələrin sosial rifahının yaxşılaşdırılması, onların gündəlik ehtiyaclarının ödənilməsi və həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün hazırlanmış xüsusi proqram çərçivəsində həyata keçirilir.

ÜDSY-nin məqsədi və əhəmiyyəti

ÜDSY-nin əsas məqsədi sosial ədalətin təmin olunmasına və cəmiyyətdə bərabər imkanların yaradılmasına nail olmaqdır. Bu yardım aztəminatlı ailələrin maddi vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, onların sosial inkluzivliyinin artırılması və yoxsulluq səviyyəsinin azaldılması istiqamətində mühüm rol oynayır. ÜDSY-nin əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, sosial cəhətdən həssas vətəndaşların gündəlik ehtiyaclarını qarşılamağa kömək edir, onların cəmiyyətə inteqrasiyasını dəstəkləyir və sosial bərabərliyin qorunmasına töhfə verir.

Yardım almaq üçün əsas şərtlər

ÜDSY-dən yararlanmaq üçün ailənin hər bir üzvünün gəliri dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş yaşayış minimumundan az olmalıdır. Eyni zamanda, ailənin mülkiyyəti, gəlir mənbələri və digər sosial statusları müvafiq qurumlar tərəfindən araşdırılır və qiymətləndirilir. Yardım üçün müraciət edən şəxslər aidiyyəti dövlət orqanlarına lazımi sənədləri təqdim etməli, gəlirlərini və ailə üzvlərinin vəziyyətini təsdiq edən məlumatları açıqlamalıdırlar. Bu şərtlərə əməl olunduğu halda, ailə Ünvanlı Dövlət Sosial Yardımından faydalana bilər.

Müraciət prosesi və tələb olunan sənədlər

Ünvanlı dövlət sosial yardımı (ÜDSY) almaq üçün vətəndaşlar əvvəlcə yaşayış yerləri üzrə Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun yerli şöbələrinə müraciət etməlidirlər. Müraciət zamanı şəxsiyyət vəsiqəsi, ailə tərkibi haqqında arayış, ailənin gəlirləri barədə sənədlər və digər zəruri məlumatlar təqdim edilməlidir. Eyni zamanda, ailə üzvlərinin əmək qabiliyyəti, sağlamlıq vəziyyəti və işsizlik statusu haqqında müvafiq arayışlar da tələb oluna bilər. Bütün sənədlər toplanıb aidiyyəti orqana təqdim edildikdən sonra, müraciətə baxılır və ailənin sosial vəziyyəti qiymətləndirilir.

ÜDSY-nin məbləği və hesablanma qaydası

ÜDSY-nin məbləği, ailənin hər bir üzvünə düşən aylıq gəlirinin dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş ehtiyac meyarından aşağı olması halında təyin edilir. Yardım məbləği ailənin ümumi gəliri ilə ehtiyac meyarı arasındakı fərq əsasında hesablanır və ailənin ehtiyaclarını qarşılamaq məqsədi daşıyır. Hesablamada ailə üzvlərinin sayı, ümumi gəlir və dövlətin illik təyin etdiyi ehtiyac meyarı əsas götürülür. Yardımın məbləği fərdi qaydada hər bir ailənin vəziyyətinə uyğun olaraq müəyyən edilir və dövlət tərəfindən təsdiq olunan qaydalara əsasən ödənilir.

Yardımın verilmə müddəti və davamlılığı

ÜDSY-nin verilmə müddəti adətən bir il olaraq müəyyən edilir və bu müddət bitdikdən sonra ailənin sosial vəziyyəti yenidən qiymətləndirilir. Əgər ailənin maddi durumu əvvəlki kimi ehtiyac meyarına uyğun olarsa, yardımın verilməsi müddəti uzadıla bilər. Yardımın davamlılığı üçün ailənin gəlir və tərkibində baş verən dəyişikliklər barədə vaxtında məlumat verməsi vacibdir. Əks halda, dövlət tərəfindən yardıma yenidən baxılması və ya yardımın dayandırılması mümkündür. Yardımın verilməsi prosesi şəffaflıq və sosial ədalət prinsiplərinə əsaslanır.

ÜDSY alan vətəndaşların hüquqları və vəzifələri

ÜDSY (Ümumi Dövlət Sosial Yardımı) alan vətəndaşlar bir sıra hüquqlara və vəzifələrə malikdirlər. Onların əsas hüquqları arasında dövlət tərəfindən müəyyən olunmuş sosial yardımı vaxtında və tam həcmdə almaq, yardımla bağlı şəffaf və ədalətli qərarların qəbul edilməsini tələb etmək, həmçinin yardımdan imtina və ya azaldılma hallarına qarşı şikayət etmək imkanları vardır. Bununla yanaşı, vətəndaşlar öz ailə və maliyyə vəziyyəti haqqında düzgün və dəqiq məlumat verməyə, yardımı yalnız qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş məqsədlər üçün istifadə etməyə, sosial yardım üçün əsas verən hallarda dəyişiklik baş verdikdə (məsələn, gəlirin artması və ya ailə tərkibinin dəyişməsi) bu barədə aidiyyəti orqanlara vaxtında məlumat verməyə borcludurlar. Əks halda, sosial yardımın dayandırılması və ya geri alınması kimi hüquqi nəticələr yarana bilər.

Ünvanlı Dövlət Sosial Yardımı (ÜDSY) aztəminatlı ailələrin sosial rifahının qorunması və sosial ədalət prinsipinin cəmiyyətdə bərqərar olması istiqamətində dövlətin ən mühüm dəstək mexanizmlərindən biridir. Proqramın şəffaf və ədalətli şəkildə həyata keçirilməsi, aztəminatlı ailələrin gündəlik ehtiyaclarının qarşılanmasına, onların cəmiyyətə inteqrasiyasına və sosial bərabərliyin gücləndirilməsinə şərait yaradır. Müasir dövrdə sosial müdafiə sisteminin təkmilləşdirilməsi və ÜDSY-nin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi aztəminatlı və həssas təbəqələrin həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsinə xidmət edir. Hər bir vətəndaşın bu imkanlardan düzgün və vaxtında yararlanması üçün proqramın şərtləri, müraciət qaydaları və hüquqi mexanizmləri barədə məlumatlı olması vacibdir. Dövlətin sosial siyasətində ÜDSY-nin rolu getdikcə artmaqda, vətəndaşların sosial təminatının gücləndirilməsi üçün davamlı addımlar atılmaqdadır.