İnsan həyatı məqsədlər üzərində qurulur. Bu məqsədlərin reallaşması isə bizi bir anlayışa aparır – uğur. Uğur, bəzən bir imtahanı keçmək, bəzən sevdiyin işlə məşğul olmaq, bəzən isə iç dünyanda özünə qalib gəlməkdir. Bəziləri üçün uğur Nobel mükafatı, başqaları üçünsə kiçik bir ailə qurmaqdır. Deməli, uğur nisbi, şəxsi, cəmiyyətə bağlı, amma hər zaman tələb olunan bir zirvədir.

Uğur anlayışı: Sözlük mənası və fəlsəfi yanaşma

Lüğəvi baxımdan, “uğur” sözü bir məqsədə çatmaq, istənilən nəticəni əldə etmək, müvəffəqiyyətlə nəticələnən cəhd mənasını verir. Ancaq bu, yalnız sözlük səviyyəsində qavrayışdır. Reallıqda uğur insanın daxili arzularının xarici gerçəkliyə çevrilməsi prosesidir.

Uğur = məqsəd + əzm + çalışqanlıq + nəticə

Fəlsəfi baxımdan isə uğur, insanın öz potensialını reallaşdırmaq üçün keçdiyi yolda qazandığı mərhələlərdir. Yəni uğur, yekun deyil, bir prosesin içindəki uğurlu addımların cəmidir. Bəzən bu proses öz nəticəsini verməsə belə, insanı böyüdür, formalaşdırır.

Uğurun fərdi və sosial tərəfləri

Uğur həm fərdi, həm də ictimai dəyərə malikdir.

Fərdi tərəfi:

• Özünü inkişaf etdirmək
• Potensialı reallaşdırmaq
• Məmnuniyyət və özünəinam

Sosial tərəfi:

• Cəmiyyətə töhfə vermək
• Sosial status qazanmaq
• Tanınmaq və nüfuz sahibi olmaq

Hər bir fərd uğur qazandıqda, bu yalnız onun şəxsi həyatı üçün deyil, ətrafındakı insanlar, ailəsi və bütövlükdə cəmiyyət üçün də müsbət nəticələr doğurur.

Uğura aparan əsas amillər

Uğur təsadüf nəticəsində baş vermir. Onu mümkün edən aşağıdakı amillərdir:

a) Məqsəd və hədəf müəyyənləşdirmək

İstiqamətsiz insan, boşuna enerji sərf edir. Uğur hədəfsiz mümkün deyil. Hər bir uğurlu insanın arxasında dəqiq, ölçüləbilən və reallaşdırıla bilən hədəflər durur.

b) İnam və motivasiya

Əgər insan özünə və yoluna inanmırsa, yarı yoldan dönməsi ehtimalı çox yüksəkdir. Uğura aparan yolda özünə inam əsas dirəkdir.

c) Davamlılıq və əzm

Uğur birdən olmur. Davamlı cəhd, təkrarlar və səbr nəticə doğurur.

d) Zəhmət və fədakarlıq

Əgər uğur asan olsaydı, hamı zirvədə olardı. Uğur, bəzən rahatlıqdan imtina etmək, bəzən gecəni gündüzə qatmaqla əldə edilir.

Uğurun ölçülməsi: Nə qədər uğurluyam?

Bəzən insanlar uğuru yalnız maddi göstəricilərlə ölçürlər: pul, maşın, ev, vəzifə. Halbuki uğurun subyektiv tərəfi də vardır. Bir müəllim üçün uğur, yetirmələrinin cəmiyyətə faydalı olmasıdır. Bir valideyn üçün uğur, övladının düzgün böyüməsidir. Uğur kəmiyyətlə deyil, keyfiyyətlə ölçülür.

Uğur anlayışının fərqliliyi insanlara öz yollarını tapmaqda azadlıq verir. Bu, həm də uğur təzyiqindən azad olmaq üçün güclü psixoloji dayaqlardan biridir.

Tarixdən uğur hekayələri

a) Tomas Edison

Elektrik lampasını icad edən bu insan, 10 min uğursuz cəhd etdiyini deyir. Onun üçün uğur, cəhdin davamıdır.

b) Nəriman Nərimanov

Azərbaycan cəmiyyətində sosial ədalət, elm və maarifləndirmə uğrunda çalışan bu şəxsiyyətin uğuru, özündən sonra buraxdığı maarifçi irsdir.

c) Lətifə xanım və Azərbaycan qadını

Uğur yalnız kişilərə xas anlayış deyil. Azərbaycanın ilk qadın pilotları, yazıçıları, rəssamları sübut ediblər ki, uğur cinsə görə deyil, iradəyə görə ölçülür.

Müasir dövrdə uğurun meyarları

Zaman dəyişdikcə uğur anlayışı da dəyişir. Əgər keçmişdə uğur daha çox sabit bir peşəyə sahib olmaq, ailə qurmaq, ev tikmək kimi sayılırdısa, bu gün uğur şəxsi azadlıq, yaradıcılıq, balanslı həyat kimi daha fərqli prizmalardan dəyərləndirilir.

Müasir dövrdə uğurun əsas meyarları aşağıdakılardır:

• Maddi müstəqillik
• Peşəkar tanınma
• Şəxsi xoşbəxtlik
• Cəmiyyətə təsir
• Qlobal şəbəkədə yer alma

Bu gün artıq sadəcə pul qazanmaq kifayət etmir. İnsanlar həm də daxili rahatlıq, ictimai fayda və şəxsi inkişaf axtarırlar. Uğur yalnız nəticə deyil, həm də həyat tərzidir.

Uğura aparan səhvlər və onlardan öyrənmək

Çoxları uğuru səhvsiz yol kimi görür. Amma əslində, uğur çox vaxt səhvlərdən dərs almaqla əldə olunur.

Ən çox rastlanan səhvlər:

• Çox tez nəticə gözləmək
• Tənqidlərdən qaçmaq
• Hər şeyə eyni anda başlamaq
• Özünü başqaları ilə müqayisə etmək

Bu səhvlər insanı yolundan döndərə bilər. Amma uğurlu insanlar bu səhvləri təcrübə məktəbinin dərsləri kimi qəbul edirlər. Ən böyük uğurlar, çox zaman ən çətin səhvlərin ardından gəlir.

Uğursuzluq: Uğura gedən mərtəbə

“Uğursuzam” ifadəsi tez-tez eşidilir. Amma bu əslində bir yanıltıcı etiketdir. Çünki uğursuzluq:

• Yolu daha yaxşı görməyə kömək edir
• Tərəddüd etdiyin şeyləri təkrar dəyərləndirməyə imkan yaradır
• İnsanı təvazökar və real edir

Tomas Edison deyirdi: “Uğursuzluq deyil, 10 min fərqli nəticə öyrəndim.”

Deməli, uğursuzluq əslində bir nəticədir, amma son deyil. Hər uğursuzluq bizi daha uyğun yola istiqamətləndirə bilər.

Uğurun psixologiyası

Uğur yalnız maddi və sosial nəticə deyil, həm də psixoloji sağlamlıq göstəricisidir. Uğur qazanan insanlar:

• Daha çox özlərinə güvənirlər
• Stressə daha davamlı olurlar
• Daxili məmnunluq hissi daşıyırlar

Psixoloqlar deyirlər ki, insan özünü faydalı və dəyərli hiss etdikcə uğura daha çox motivasiya olur. Bu səbəbdən uğur hissi insanın zehni rifahı üçün də vacibdir.

Uğurun tərbiyədə rolu

Uğur təkcə fərdi məqsəd deyil, həm də tərbiyənin məhsuludur. Ailədə, məktəbdə və cəmiyyətdə insana necə dəyər verildiyi, ona necə motivasiya verildiyi uğura birbaşa təsir edir.

Valideyn və müəllimlərin rolu:

• Uşaqlara real və çatılan məqsədlər qoymağa öyrətmək
• Əldə etdikləri uğurları qeyd etmək
• Kiçik nailiyyətləri dəyərləndirmək

Bu davranışlar uşağın özünəinamını artırır, ona “mən edə bilərəm” hissini aşılayır. Beləliklə, uğur təkcə hazır nəticə deyil, uşaqlıqdan formalaşan bir düşüncə tərzidir.

Uğurla bağlı məşhur sitatlar

Uğur haqqında dünya tarixində bir çox məşhur sözlər və sitatlar səslənmişdir. Onlardan bəziləri aşağıdakılardır:

• Albert Eynşteyn: “Uğur olmaq istəməyin, dəyərli insan olmağa çalışın.”
• Winston Churchill: “Uğur – bir uğursuzluqdan digərinə ruhdan düşmədən keçməkdir.”
• Steve Jobs: “Uğurlu işin sirri – sevdiyin işi tapmaqdır.”
• Heydər Əliyev: “Əməksevər insanın uğuru labüddür.”

Bu sitatlar göstərir ki, uğur dəyərlərlə, əzmlə, ardıcıllıqla yaranan bir nəticədir.

Uğur heç bir təbəqəyə, cinsə, yaşa və ya milliyətə bağlı deyil. Uğur – iradə, məqsəd və zamanın kəsişdiyi nöqtədə baş verir. Bu məqalədə qeyd etdiyimiz kimi, uğur bir yekun deyil, bir yoldur. Bəzən o yol düz, bəzən dolanbacdır. Amma bu yolun sonunda sizi gözləyən tək şey özünüzə olan inamın möhkəmlənməsidir.

Unutmayaq:

• Hər insanın uğur anlayışı fərqlidir.
• Uğur təkcə nailiyyət deyil, həm də davranışdır.
• Uğur həyatın hər sahəsində ola bilər: ailədə, işdə, təhsildə, özünə qalib gəlməkdə.

Uğur sadəcə zənginlik deyil – uğur, varlıqda bənzərsiz olmaqdır. Və hər bir insanın uğur hekayəsi, yazmağa hazır bir səyahətdir.

Ən Çox Verilən Suallar