Evdə inqalyasiya aparmaq üçün iki əsas üsuldan istifadə olunur: ənənəvi üsullar və müasir cihazlarla tətbiq. Ənənəvi üsullarda qaynadılmış suya əlavə edilən müxtəlif müalicəvi maddələrin buxarı dəsmal altında nəfəs almaqla qəbul edilir. Suya duz, soda, efir yağı və ya dərman bitkiləri əlavə oluna bilər. Əgər şərait varsa, xüsusi inqalyator cihazları ilə bu prosesi daha təhlükəsiz və səmərəli şəkildə həyata keçirmək mümkündür. Bu cihazlar uşaqlar və yaşlılar üçün daha rahat və təhlükəsiz seçim sayılır. Proses zamanı diqqət yetirilməli məqamlar arasında suyun temperaturu, istifadə olunan maddələrin miqdarı və tətbiq müddəti xüsusi yer tutur. Hər bir komponentin təsiri fərqli olduğundan, məqsədə uyğun seçim etmək mütləqdir.
İnqalyasiyanın faydaları
İnqalyasiya tənəffüs yollarının təmizlənməsində və rahatlaşdırılmasında mühüm rol oynayır. Su buxarı selikli qişanı yumşaldır, quru öskürəyi nəmli hala gətirir, burun tıxanıqlığını aradan qaldırır. Buxarla qəbul edilən maddələr bronxların açılmasına, iltihabın azalmasına və ağrıların yüngülləşməsinə şərait yaradır. İnqalyasiya allergik rinit, bronxit, sinusit və faringit kimi xəstəliklərin müalicəsində də geniş istifadə olunur. Bundan əlavə, bu üsul dərmanların mədəyə düşmədən birbaşa təsirli bölgəyə çatmasını təmin etdiyi üçün yan təsirləri minimuma endirir. Uşaqlarda dərman istifadəsinin məhdudlaşdırılması baxımından da bu üsul üstünlük təşkil edir.
Uşaqlar üçün inqalyasiyanın xüsusiyyətləri
Uşaqların tənəffüs yolları daha dar və həssas olduğundan onlarda inqalyasiya xüsusi diqqətlə aparılmalıdır. İstifadə olunan maddələrin miqdarı, suyun temperaturu və prosesin müddəti yaşa uyğun tənzimlənməlidir. Uşaqlar üçün hazırlanmış xüsusi inqalyator cihazları bu baxımdan çox faydalıdır. Bu cihazlar uşağın nəfəsini izləyir və ona uyğun olaraq dərman və buxarı buraxır. Ənənəvi üsullarla edilən inqalyasiyada isə valideyn mütləq nəzarət etməli, uşağın üzünü isti buxardan qorumaq üçün məsafəni düzgün ayarlamalıdır. Pediatrlarla məsləhətləşmək inqalyasiyanın təhlükəsizliyi və effektivliyi baxımından vacibdir.
Yaşlılar və xroniki xəstələrdə inqalyasiya
Yaşlı insanlar və tənəffüs sistemi ilə bağlı xroniki problemləri olanlar üçün inqalyasiya müalicəsinin davamlı və düzgün şəkildə aparılması vacibdir. Astma, KOAH (xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi) və bronxit kimi hallarda inqalyasiya nəfəs darlığını yüngülləşdirə, selik ifrazını azaltmağa kömək edə bilər. Bu yaş qrupu üçün ən uyğun variant portativ və istifadəsi rahat olan cihazlardır. Belə cihazlar vasitəsilə gündəlik olaraq dərmanların tənəffüs yolları vasitəsilə qəbulu təmin edilir. Həkim nəzarəti ilə bu prosedurun tətbiqi xroniki xəstəliklərin idarə olunmasında əhəmiyyətli rol oynayır.
Bitkilərlə inqalyasiya üsulları
Evdə inqalyasiya zamanı təbii bitkilərdən istifadə etmək olduqca yayılmış və təsirli bir metoddur. Çobanyastığı, evkalipt, nanə, lavanda, adaçayı və digər aromatik bitkilərin qaynadılmış dəmləmələri bu məqsədlə istifadə edilə bilər. Bu bitkilər təbii antiseptik və iltihabəleyhinə təsirlərə malikdir. Onların buxarı burun və boğaz yollarını sakitləşdirir, qıcıqlanmanı azaldır, bakterial infeksiyaların qarşısını almağa yardım edir. Bitkilərlə edilən inqalyasiya həmçinin rahatlaşdırıcı və stres azaldıcı təsir göstərir, yuxusuzluq və gərginlik hissini aradan qaldıra bilir. Hamiləlik dövründə və allergiyası olan şəxslərdə bitki seçimi xüsusilə diqqətlə aparılmalıdır.
Efir yağları ilə inqalyasiya
Aromaterapiya sahəsində istifadə olunan efir yağları eyni zamanda inqalyasiya üçün də effektiv vasitə hesab edilir. Evkalipt, çay ağacı, limon, lavanda, nanə, kəklikotu kimi efir yağları antibakterial və antiviral xüsusiyyətləri ilə tanınır. İsti suya bir neçə damla əlavə edilərək alınan buxar nəfəs yollarını rahatladır, iltihabı azaldır, infeksiyalarla mübarizə aparır. Efir yağlarının istifadəsi zamanı onların dozasına diqqət edilməlidir. Əks təqdirdə başgicəllənmə və ya allergik reaksiyalar yarana bilər. Allergiyası olan şəxslər istifadədən əvvəl həkimlə məsləhətləşməlidirlər. Efir yağlarının keyfiyyəti və təbii tərkibi də nəzərə alınmalıdır.
İnqalyasiya cihazlarının növləri
Müasir texnologiya inqalyasiya cihazlarını daha əlçatan və istifadəyə yararlı vəziyyətə gətirib. Bu cihazların əsas növləri arasında buxar inqalyatorları, kompressorlu nebulizerlər və ultrasəsli nebulizerlər yer alır. Buxar inqalyatorları əsasən soyuqdəymə hallarında istifadə olunur, lakin dərmanların tətbiqi üçün daha çox kompressor tipli cihazlara üstünlük verilir. Ultrasəsli cihazlar isə səssiz işləmə xüsusiyyəti ilə seçilir və daha yüngül buxar yayır. Cihaz seçimi istifadəçinin yaşına, xəstəliyin növünə və məqsədinə uyğun aparılmalıdır. Qiymət, səs səviyyəsi və portativlik də bu seçimdə nəzərə alınan əsas amillərdəndir.
Diqqət yetirilməli məqamlar
Evdə inqalyasiya zamanı bir sıra məqamlar nəzərə alınmalıdır ki, proses təhlükəsiz və effektiv olsun. Əvvəla, istifadə olunan suyun temperaturu çox isti olmamalıdır. Həddindən artıq isti buxar selikli qişaya zərər verə bilər. Dərman və ya bitki əlavə edilirsə, onların miqdarı normaya uyğun olmalıdır. Cihaz istifadə edilirsə, onun təmizliyi və dezinfeksiyası mütəmadi şəkildə aparılmalıdır. İnqalyasiya prosesi bitdikdən sonra ən azı 30 dəqiqə soyuq hava qəbul edilməməlidir. Prosesin tezliyi və müddəti isə mütləq şəkildə fərdi vəziyyətə görə tənzimlənməlidir.
İnqalyasiya üsulu tənəffüs yollarının müalicəsində əvəzolunmaz rol oynayan, həm sadə, həm də effektiv metodlardan biridir. Ev şəraitində doğru şəkildə tətbiq olunduqda sağlamlıq üçün böyük fayda verə bilər. Xüsusilə dərmansız və təbii metodlara üstünlük verən şəxslər üçün inqalyasiya əhəmiyyətli alternativ hesab olunur. Müxtəlif üsulları və vasitələri ilə bu prosedur həm uşaqlar, həm də böyüklər üçün uyğunlaşdırıla bilər. Təbii bitkilərdən istifadə, efir yağları ilə dəstək və texnoloji cihazlardan faydalanma inqalyasiyanı hər kəs üçün daha əlçatan edir. Bununla belə, hər bir tətbiqdə diqqətli olmaq və mümkün riskləri öncədən qiymətləndirmək lazımdır.
Ən Çox Verilən Suallar
Ənənəvi buxar üsulu və ya xüsusi inqalyator cihazları istifadə edilə bilər. Əgər imkan varsa, xüsusi cihazlardan istifadə daha təhlükəsiz və effektlidir.
Uşaqlar üçün hazırlanmış xüsusi inqalyatorlardan istifadə tövsiyə olunur. Ənənəvi üsulda isə valideynlər daim nəzarət etməlidirlər. Suyun temperaturu və vaxt diqqətlə seçilməlidir.
Xəstəliyin növünə görə dəyişir. Həkim tövsiyəsinə uyğun olaraq gündəlik və ya aralıqla edilə bilər. Uzunmüddətli və nəzarətsiz tətbiq tövsiyə edilmir.
Evkalipt, lavanda, nanə və çay ağacı efir yağları tənəffüs yollarını açmaq üçün uyğundur. Doza və keyfiyyətə diqqət yetirilməlidir.
Bəli, bəzi efir yağları və bitki dəmləmələri allergik reaksiyalara səbəb ola bilər. Əvvəldən test etmək və lazım gəldikdə həkimlə məsləhətləşmək vacibdir.
Apteklərdən, tibb avadanlıqları mağazalarından və ya onlayn satış platformalarından əldə edilə bilər.
Bəli, sadəcə su buxarı ilə və ya təbii bitkilərlə edilən inqalyasiya bir çox hallarda faydalı olur, xüsusən də yüngül simptomlar zamanı.
Ən uyğun vaxt yeməkdən təxminən 1 saat əvvəl və ya 2 saat sonra sayılır.
Xeyr, inqalyasiya üsulu və müddəti yaşa, sağlamlıq vəziyyətinə və istifadə məqsədinə görə dəyişməlidir.
Soyuqdəymə, qrip, öskürək, bronxit, sinusit, astma və digər tənəffüs yolları problemlərində geniş istifadə olunur.
