Qlobal ticarət və internet üzərindən alış-veriş deyildikdə ilk ağıla gələn platformalardan biri də eBay olur. Onun fəaliyyəti, bazar modeli və istifadəçilərə verdiyi imkanlar 1990-cı illərin sonlarından başlayaraq dünya üzrə milyonlarla insanın alış və satış vərdişlərini tamamilə dəyişdirmişdir. İnternetin geniş yayılması ilə eBay sadəcə bir alış-veriş portalı olmaqdan çıxaraq, əsl kommersiya ekosisteminə çevrilmişdir. Bu platforma yalnız istehlakçıların deyil, həm də satıcıların, kolleksiyaçıların, ikinci əl məhsul satanların və hətta kiçik müəssisələrin də diqqət mərkəzinə çevrilmişdir.
eBay öz bənzərsiz “açıq hərrac” və “sabit qiymət” modelləri ilə həm alıcı, həm də satıcı üçün ideal bir ticarət məkanı təqdim edir. Fərqli ölkələrdən, mədəniyyətlərdən və alıcılıq vərdişlərindən olan milyonlarla insan bu platformada gündəlik olaraq məhsul alır, satır və ya axtarış edir. Azərbaycandan da minlərlə istifadəçi bu beynəlxalq sistem vasitəsilə dünyanın istənilən nöqtəsindən məhsul əldə edir, bəzən isə öz məhsullarını satışa çıxarır.
eBay nədir və necə yaranıb
eBay 1995-ci ildə Pierre Omidyar tərəfindən yaradılmış və ilk olaraq “AuctionWeb” adı ilə fəaliyyətə başlamışdır. Kaliforniyada fəaliyyət göstərən bu veb-sayt, ilk mərhələdə yalnız sadə bir hərrac saytı kimi fəaliyyət göstərirdi. Lakin istifadəçi bazası qısa müddətdə sürətlə artmağa başladı. İlk satılan məhsul qüsurlu bir lazer göstəricisi olmuşdu və alıcının bu məhsulu bilərək alması quruculara insanların çox müxtəlif səbəblərlə belə platformalara ehtiyac duyduğunu göstərmişdi.
1997-ci ildən etibarən sayt eBay adını aldı və qısa müddətdə Amerikanın, daha sonra isə dünyanın ən populyar elektron ticarət platformasına çevrildi. eBay-in uğurunun əsas səbəbi onun sadə işləmə prinsipi, istifadəçi dostu interfeysi və istənilən insanın rahat şəkildə məhsul alıb-sata bilməsi imkanını yaratması oldu.
eBay necə işləyir və hansı prinsiplərlə fəaliyyət göstərir
eBay-in işləmə mexanizmi əsasən iki əsas sistemə əsaslanır: hərrac (auction) və sabit qiymət (buy it now). Hərrac modelində satıcı bir məhsul üçün minimum başlanğıc qiymət təyin edir və alıcılar müəyyən bir müddət ərzində təkliflər verir. Ən yüksək təklif zamanı həmin şəxs məhsulu əldə edir. Sabit qiymət modelində isə alıcı istədiyi məhsulu göstərilən qiymətə dərhal almaq imkanına malikdir.
İstifadəçilər eBay-də “satıcı” və “alıcı” olmaqla iki əsas rolda iştirak edirlər. Hər iki tərəfin eBay hesabı olmalıdır. Satıcı məhsul haqqında şəkil, təsvir, qiymət, çatdırılma və qaytarma şərtlərini təqdim edir. Alıcı isə həmin məhsulun təsvirini oxuyur, şərhləri incələyir və qərar verir. Əməliyyat başa çatdıqdan sonra alıcı satıcını, satıcı isə alıcını qiymətləndirir və bu reytinqlər gələcək alış-verişlərə təsir edir.
eBay-də hansı məhsullar satılır
eBay-də təklif olunan məhsul çeşidləri son dərəcə genişdir. Elektronika, geyim, avtomobil hissələri, kitablar, ev əşyaları, kolleksiya əşyaları, antikvar məhsullar, sənət əsərləri, mobil telefonlar, kompüter texnikası, idman malları, oyuncaqlar, zərgərlik və daha yüzlərlə kateqoriyada məhsul tapmaq mümkündür. Xüsusilə artıq istehsal olunmayan məhsullar və nadir əşyalar baxımından eBay bənzərsiz bir platformadır.
Əlavə olaraq, bəzən satıcılar yeni, bəzən isə işlənmiş məhsulları satışa çıxarır. Bu da həm tələbə uyğun seçimlər təqdim edir, həm də istifadəçilərə daha münasib qiymətə ehtiyac duyduqları əşyanı almaq şansı verir.
eBay-də hesab açmaq və alış-veriş etmək qaydası
eBay-dən istifadə etmək üçün ilk addım eBay.com saytında qeydiyyatdan keçməkdir. E-poçt ünvanı, istifadəçi adı və şifrə vasitəsilə bir neçə dəqiqə ərzində hesab açmaq mümkündür. Daha sonra çatdırılma ünvanı və ödəniş məlumatları daxil edilir. Hesab aktiv olduqdan sonra alıcılar istədikləri məhsulları axtarış bölməsi vasitəsilə taparaq onları səbətə əlavə edə və ya birbaşa ala bilirlər.
Ödəniş əsasən PayPal, kredit/debet kartları və bəzi hallarda Apple Pay və digər yerli metodlarla həyata keçirilir. Alış tamamlandıqdan sonra satıcı sifarişi hazırlayaraq alıcının göstərdiyi ünvana göndərir. Bəzi məhsullar beynəlxalq göndərişə açıq olur, bəziləri isə yalnız müəyyən ölkələrə çatdırılır.
eBay alıcıları üçün təhlükəsizlik və zəmanətlər
eBay alıcını qoruma sistemi ilə tanınır. Əgər məhsul elan olunduğu kimi deyilsə, gec çatdırılırsa, ya da ümumiyyətlə gəlməzsə, alıcı “eBay Money Back Guarantee” adlı zəmanətdən yararlanaraq pulunu geri ala bilər. Bu sistem sayəsində istifadəçilər rahat şəkildə risk etmədən alış-veriş edə bilirlər. Satıcılarla yazışma, çatdırılma izləmə və qaytarma prosedurları çox sadə və şəffaf sistemlə aparılır.
eBay-in reytinq sistemi də təhlükəsizliyin vacib hissəsidir. Alıcılar satıcıları şərhlər və ballar vasitəsilə qiymətləndirir. Bu rəylər satıcının etibarlılığını göstərir. Hətta bəzi satıcılar “Top Rated Seller” statusu alaraq alıcılar üçün daha inandırıcı görünür.
eBay-də satış imkanları və biznes məqsədli istifadə
eBay sadəcə alış üçün deyil, həm də satış və biznes üçün ideal platformadır. Kiçik və orta sahibkarlar, evdə əl işi hazırlayan şəxslər, kolleksiyaçı və ya distributorlar üçün eBay beynəlxalq bazara çıxış imkanını təmin edir. Satıcı eBay hesabını “business account” formatında açaraq rəsmi şəkildə satış fəaliyyəti göstərə bilər. Məhsulların foto və təsvirlərini əlavə etdikdən sonra müştərilərə təqdim edir.
Bundan başqa, eBay-də “dropshipping” və “reselling” kimi modellərlə də gəlir əldə etmək mümkündür. Yəni satıcı özü stok saxlamadan birbaşa təchizatçıdan müştəriyə məhsul göndərir. Bu model xüsusilə başlanğıc kapitalı olmayan şəxslər üçün sərfəlidir.
eBay və Azərbaycandan alış-verişin spesifik çətinlikləri
Azərbaycan istifadəçiləri eBay-də alış-veriş etdikdə bəzi spesifik məsələlərlə qarşılaşa bilər. Ən çox rast gəlinən problem çatdırılma ilə bağlıdır. Bəzi satıcılar Azərbaycana birbaşa göndəriş etmir. Bu zaman istifadəçilər aralıq poçt xidmətləri, məsələn, Amerikada və ya Avropada ünvan təqdim edən vasitəçi şirkətlərdən istifadə edirlər.
Əlavə olaraq gömrük məsələləri də nəzərə alınmalıdır. 300 ABŞ dollarından yuxarı sifarişlər üçün gömrük rüsumları tətbiq oluna bilər. Bəzi məhsullar gömrük tərəfindən saxlanılır və alıcı əlavə sənədlər təqdim etməli olur. Bu səbəbdən sifariş verməzdən əvvəl çatdırılma və gömrük qaydaları yaxşı araşdırılmalıdır.
eBay və mobil tətbiqlər
eBay həm veb, həm də mobil tətbiq formasında fəaliyyət göstərir. Android və iOS üçün nəzərdə tutulmuş rəsmi mobil tətbiqlər alıcı və satıcılar üçün sadələşdirilmiş interfeys, real vaxtda bildirişlər, sifariş izləmə və onlayn çat xüsusiyyətləri təqdim edir. Tətbiq vasitəsilə istifadəçilər istədikləri məhsulu asanlıqla izləyə, qiymət düşüşlərindən xəbərdar ola və hərraclarda iştirak edə bilirlər. Tətbiqin interfeysi istifadəçilər üçün rahat və vizual olaraq sadə qurulmuşdur
eBay müasir dünyanın ən uğurlu və funksional elektron ticarət platformalarından biridir. Onun təqdim etdiyi imkanlar, məhsul müxtəlifliyi və istifadəçi təcrübəsi dünya üzrə milyonlarla insanın alış və satışını asanlaşdırır. Həm alıcılar, həm də satıcılar üçün geniş funksionallıq təqdim edən bu platforma həm fərdi, həm də kommersiya məqsədi daşıyan istifadə üçün idealdır. Azərbaycandan da eBay vasitəsilə dünyanın istənilən ölkəsinə çıxış imkanı mövcuddur. Bəzi texniki və logistik çətinliklərə baxmayaraq, bu platforma düzgün istifadə olunduqda böyük üstünlüklər təqdim edir. Rəqəmsal dövrdə global ticarətə açılmaq istəyən hər kəs üçün eBay unikal bir fürsətdir.
Ən Çox Verilən Suallar
eBay dünyanın ən böyük onlayn hərrac və ticarət platformasıdır. Burada həm yeni, həm də işlənmiş məhsullar satılır və alınır.
eBay.com saytına daxil olaraq e-poçt ünvanı ilə hesab yaradılır. Sonra ödəniş və çatdırılma məlumatları daxil edilir.
Sadəcə qeydiyyatdan keçmək, ödəniş vasitəsi (məsələn, kart və ya PayPal) əlavə etmək və məhsul seçərək sifariş vermək kifayətdir.
eBay-də “Sell” bölməsindən məhsul əlavə olunur. Satıcı hesabı yaradılır, şəkillər və təsvirlər daxil edilir və məhsul satışa çıxarılır.
“eBay Money Back Guarantee” sistemi alıcının hüquqlarını qoruyur. Məhsul gəlib çatmazsa və ya təsvirə uyğun deyilsə, pul geri qaytarılır.
Bəli. Bir çox məhsullar Azərbaycana göndərilir. Lakin bəzi satıcılar ölkəni seçmədiyindən aralıq poçt xidmətləri istifadə olunur.
İkinci əl texnika, kolleksiya əşyaları, antikvarlar, nadir kitablar və geyimlər eBay-də çox sərfəli qiymətlərlə tapılır.
300 dolları keçən sifarişlər üçün rüsum ödənilir. Qanunla qadağan olunmuş məhsullar isə gömrükdən buraxılmır.
Əvvəlcə satıcı ilə əlaqə saxlanılır. Problem həll olunmazsa, eBay-in “case” sistemindən istifadə edərək geri ödəniş tələb edilir.
Bəli. Tətbiq alış-verişi sürətləndirir, bildirişlərlə məlumat verir və sifariş izləməsini asanlaşdırır.
