İTV: Sosial Məsuliyyətləri, İctimai Gözləntilər

Azərbaycanda informasiya axınının düzgün və şəffaf şəkildə cəmiyyətə ötürülməsi missiyasını daşıyan media qurumları arasında İctimai Televiziya özünəməxsus mövqeyə sahibdir. Bu televiziya kanalı yalnız əyləncəli və informativ proqramlar yayımlamaqla kifayətlənmir, eyni zamanda ictimai rəyin formalaşmasına da ciddi təsir göstərir. İTV-nin əsas mahiyyəti təkcə efir məkanında bir boşluğu doldurmaq deyil, həm də dövlət və cəmiyyət arasında körpü rolunu oynamaqdır. İctimai yayım prinsipləri üzərində qurulan bu kanal, kommersiya və siyasi təsirlərdən uzaq, ictimai maraqları qoruyan bir platforma kimi inkişaf edib. Televiziya sektorunun kommersiyalaşdığı bir dövrdə İTV kimi bir qurumun mövcudluğu və fəaliyyəti, medianın demokratikləşməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.

İctimai Televiziyanın yaranma səbəbləri

İTV-nin yaradılması Azərbaycan cəmiyyətində informasiya təhlükəsizliyi, mədəniyyətin təbliği, azad və balanslı xəbər yayımı zərurətindən irəli gəlib. Əvvəllər televiziya yayımı əsasən dövlətin nəzarətində olan kanallar vasitəsilə həyata keçirilirdi. Bu səbəbdən informasiya axını bir qədər birtərəfli xarakter daşıyırdı. 2000-ci illərin əvvəllərində Azərbaycanda medianın inkişafı, beynəlxalq standartlara inteqrasiya olunması, vətəndaş cəmiyyətinin səsinin daha aydın eşidilməsi üçün İctimai Televiziyanın yaradılması aktuallaşdı. 2005-ci ildə bu məqsədlə İTV rəsmi şəkildə fəaliyyətə başladı. Televiziya Avropa Yayım İttifaqının tələblərinə uyğun olaraq formalaşdırıldı və özündə ictimai maraqları əks etdirən bir struktur kimi cəmiyyətə təqdim olundu.

İTV-nin hüquqi statusu və idarəetmə prinsipləri

İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkəti qeyri-kommersiya qurumu olaraq fəaliyyət göstərir. Onun əsas hüquqi bazası “İctimai Televiziya və Radio Yayımları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyənləşdirilib. İTV nə bir dövlət kanalına, nə də xüsusi media holdinqlərinə aiddir. Onun idarəçiliyi Müşahidə Şurası vasitəsilə həyata keçirilir. Şura cəmiyyətin müxtəlif sahələrini təmsil edən 9 nəfərdən ibarət olur və bu şəxslər Milli Məclis tərəfindən seçilir. Bu idarəetmə modeli televiziyanın fəaliyyətində şəffaflıq və ictimai nəzarətin təmin olunmasına yönəlib. Eyni zamanda, İTV rəhbərliyi yayım siyasətini və redaksiya müstəqilliyini qorumaqla cəmiyyətə balanslı informasiya təqdim etməyi hədəfləyir.

İctimai Televiziyanın maliyyə mənbələri

İTV-nin maliyyə təminatı bir neçə mənbə hesabına həyata keçirilir. Əsas gəlir mənbələri dövlət büdcəsindən ayrılan vəsait, sponsorluq layihələri və proqram satışlarından əldə edilən gəlirlərdir. Lakin kommersiya televiziyalarından fərqli olaraq İTV-də reklam həcmi məhduddur. Reklamdan əldə edilən gəlirlər ümumi büdcənin çox az hissəsini təşkil edir. Bu yanaşma, televiziya proqramlarının ticarət yönümlü deyil, ictimai dəyərlərə əsaslanmasına zəmin yaradır. Maliyyə şəffaflığının qorunması üçün hər il müstəqil audit yoxlamaları həyata keçirilir və nəticələr ictimaiyyətə açıqlanır. Bu da İTV-nin hesabatlılıq prinsipini gücləndirən əsas amillərdəndir.

Yayım prinsipləri və proqram siyasəti

İctimai Televiziya Azərbaycan dilində yayımlanan, fərqli auditoriyalara xitab edən geniş spektrli proqramlar təqdim edir. Yayım siyasətində əsas məqsəd məlumatlı, savadlı, maarifləndirilmiş bir cəmiyyət formalaşdırmaqdır. Xəbər proqramları, sənədli filmlər, mədəniyyət və təhsil verilişləri, idman reportajları, musiqi və ədəbiyyat proqramları İTV-nin əsas yayım məzmununu təşkil edir. Ən önəmli xüsusiyyətlərdən biri də proqramlarda siyasi neytrallığın qorunması, müxtəlif baxışların təmsil olunması və cəmiyyətin bütün təbəqələrinin səsinə yer verilməsidir. İTV eyni zamanda regionlarla bağlı kontent istehsalına da xüsusi önəm verir. Kənd və rayon həyatını əks etdirən proqramlar televiziya yayımının əhatə dairəsini genişləndirir və paytaxtdan kənarda yaşayan əhali ilə informasiya baxımından daha sıx əlaqə yaradır.

Texnoloji infrastruktur və keyfiyyət göstəriciləri

İTV fəaliyyətə başladığı gündən etibarən müasir texnologiyalar əsasında yayım həyata keçirib. Kanal rəqəmsal yayım sistemlərinə keçid edən ilk milli televiziya orqanlarından biri olub. Yüksək keyfiyyətli görüntü və səs ötürülməsi, mobil tətbiqlər, “İTV Plus” kimi online platformalar vasitəsilə yayımların daha geniş auditoriyaya çatdırılması mümkün olub. Əlavə olaraq, peyk və kabel televiziyası üzərindən yayımlanmaqla yanaşı, IPTV və internet üzərindən də asanlıqla izlənə bilir. Bu texnoloji imkanlar həm yerli, həm də xarici auditoriyaların İTV-yə çıxışını genişləndirir.

İctimai Televiziyanın sosial məsuliyyətləri

İTV-nin əsas məqsədlərindən biri də cəmiyyətin sosial ehtiyaclarını nəzərə almaq və maarifləndirmə funksiyasını yerinə yetirməkdir. Xüsusilə uşaqlar, qadınlar, yaşlılar və fiziki imkanları məhdud şəxslərlə bağlı proqramlar, bu kateqoriyaların informasiya hüquqlarını qorumağa yönəlib. İctimai fəlakətlər, pandemiyalar, təbii hadisələr zamanı İTV fövqəladə hallarla bağlı əhalini zamanında məlumatlandırmaq missiyasını da daşıyır. Televiziya eyni zamanda sağlam həyat tərzi, ətraf mühitin qorunması, elm və təhsilin təşviqi kimi mövzularda sosial kampaniyalar keçirir. Bütün bu fəaliyyətlər İctimai Televiziyanı yalnız informasiyanın deyil, eyni zamanda ictimai dəyərlərin daşıyıcısına çevirir.

İTV və beynəlxalq əməkdaşlıq

İTV beynəlxalq mediada da fəal iştirak edən bir qurumdur. Avropa Yayım İttifaqının tamhüquqlu üzvü olan bu televiziya kanalı, həm texniki, həm də məzmun tərəfdaşlığı baxımından beynəlxalq əlaqələrini genişləndirib. Xüsusilə Eurovision Mahnı Müsabiqəsində Azərbaycanı təmsil etməklə İTV ölkənin beynəlxalq media səhnəsində tanıdılmasına mühüm töhfə verib. Eyni zamanda xarici televiziya kanalları ilə ortaq layihələr, sənədli film istehsalı, informasiya mübadiləsi kimi əməkdaşlıq formatları da mövcuddur. Bu yanaşma Azərbaycanın informasiya siyasətinin qloballaşma prosesinə daha səmərəli şəkildə inteqrasiya olunmasına şərait yaradır.

Tənqidlər və ictimai gözləntilər

İctimai televiziya öz struktur və prinsiplərinə görə neytral və balanslı media orqanı sayılsa da, zaman-zaman müəyyən tənqidlərə də məruz qalır. Tənqidlər əsasən proqramların dinamikliyinin zəif olması, bəzi sosial mövzularda cəsarətli yanaşmaların azlığı və auditoriya cəlbetmə gücünün yetərsizliyi ilə bağlı olur. Sosial şəbəkələr və rəqəmsal medianın sürətlə inkişaf etdiyi dövrdə İTV-nin də bu tendensiyalara uyğunlaşması ictimai gözləntiləri artırır. Gənc auditoriyanın marağını cəlb edən kontentlərə, interaktiv proqramlara və müxtəlif janrlara daha çox yer verilməsi tələb olunur. Bu kontekstdə İctimai Televiziya yenilənən cəmiyyətin nəbzini daha yaxından tutmalı və daim inkişaf etməlidir.

İTV-nin rolu və gələcək perspektivlər

Azərbaycan cəmiyyətində və medianın inkişafında İTV-nin yeri əvəzolunmazdır. Televiziya yalnız informasiya daşıyıcısı deyil, həm də maarifləndirici, mədəni, sosial və hüquqi bilgilərin ötürücüsüdür. İTV-nin gələcək perspektivləri texnologiya ilə ayaqlaşmaq, kontent keyfiyyətini yüksəltmək, daha geniş auditoriyalara çıxmaq və ictimai nəzarəti gücləndirməklə bağlıdır. Gələcəkdə İTV-nin süni intellekt əsaslı yayım sistemlərinə keçməsi, interaktiv televiziya layihələrinin artırılması və sosial media ilə daha dərin inteqrasiya etməsi gözlənilir. Bu addımlar kanalın cəmiyyətdə daha güclü təsir gücünə sahib olmasını təmin edə bilər.

İctimai Televiziya Azərbaycan cəmiyyətində media sahəsinin balanslaşdırılmasında, ictimai maraqların qorunmasında və vətəndaşların məlumatlandırılmasında mühüm rol oynayır. Onun neytral mövqeyi, şəffaf fəaliyyəti və sosial yönümlü proqram siyasəti, İTV-ni həm milli, həm də beynəlxalq mediada nümunəvi bir modelə çevirir. Bütün tənqidlərə baxmayaraq, bu televiziya kanalı Azərbaycan ictimaiyyətinin ehtiyaclarını və gözləntilərini qarşılayan önəmli informasiya resursudur. Onun davamlı inkişafı, müasir texnologiyalara uyğunlaşması və cəmiyyətlə daha sıx bağ qurması gələcəkdə daha da əhəmiyyətli olacaq.

Ən Çox Verilən Suallar