İşlənmiş Telefonlar: Telefon Bazarı, Üstünlükləri

Mobil texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi müasir dövrdə telefon bazarında yeniliklər bir-birini əvəz edir. Hər il müxtəlif brendlər tərəfindən daha güclü prosessorlu, daha yaxşı kameraya və dizayna malik modellər təqdim olunur. Bu isə əvvəlki modellərin bazar dəyərinin azalmasına və istifadədən çıxmasına səbəb olur. Lakin bu cihazlar əksər hallarda texniki baxımdan hələ də işlək vəziyyətdə qalır və ikinci əl telefon bazarına daxil olur. Azərbaycanda da işlənmiş telefonlara olan maraq, xüsusilə son illərdə artan qiymətlər, inflyasiya və orta gəlir səviyyəsinin dəyişməsi fonunda daha da yüksəlib. Geniş əhali kütləsi üçün bu, həm əlçatan texnologiyaya çıxış, həm də qənaət baxımından önəmli alternativ hesab olunur.

İşlənmiş telefon anlayışı yalnız istifadə olunmuş cihazı ifadə etmir, o, həm də bazarda formalaşan yeni bir mədəniyyətin, istehlak vərdişlərinin və texnoloji yanaşmaların göstəricisidir. Bu mövzuda dəqiq və dərin bilgilərə malik olmaq, həm alıcı, həm də satıcı üçün uğurlu qərar verməyə şərait yaradır.

İşlənmiş telefon bazarının Azərbaycandakı vəziyyəti

Azərbaycanda işlənmiş telefonların satışı həm fiziki mağazalar, həm də onlayn platformalar üzərindən həyata keçirilir. Bakıda və digər böyük şəhərlərdə müxtəlif mobil texnika dükanları, “komissiyon” satıcılar, mobil aksesuar satıcıları bu bazarın əsas iştirakçılarıdır. Eyni zamanda “Tap.az”, “Bina.az”, “Facebook Marketplace”, “Instagram səhifələri” kimi internet resurslarında işlənmiş telefon elanlarının sayı artmaqdadır.

Bazarın strukturuna nəzər yetirdikdə məlum olur ki, alıcılar əsasən iPhone və Samsung markalarına üstünlük verirlər. Bəzi istifadəçilər Xiaomi, Huawei, OnePlus kimi brendlərə də maraq göstərirlər. Telefonun yaşına, vəziyyətinə, yaddaş tutumuna və batareya səviyyəsinə görə qiymət fərqləri müşahidə edilir. Adətən 1-2 il istifadə olunmuş, kosmetik cəhətdən təmiz və texniki baxımdan saz vəziyyətdə olan cihazlara tələbat daha yüksək olur.

İşlənmiş telefon almağın üstünlükləri

İşlənmiş telefon almağın bir neçə mühüm üstünlüyü vardır. Birinci üstünlük iqtisadi baxımdan daha əlverişli olmasıdır. Yeni model telefonların yüksək qiymətləri bəzi istifadəçiləri məcbur edir ki, həmin modellərin işlənmiş versiyalarını əldə etsinlər. Bu zaman həm maddi yük azalır, həm də texnologiyadan istifadə imkanı genişlənir.

İkinci mühüm üstünlük ekoloji məsuliyyətlə bağlıdır. Elektron tullantıların çoxalması dünya miqyasında ciddi problemdir. İşlənmiş cihazların təkrar istifadəsi bu tullantıların azalmasına kömək edir. Eyni zamanda mövcud resurslardan daha effektiv istifadə olunmasına səbəb olur.

Üçüncü üstünlük, yeni model texnologiyaların daha tez əldə edilməsidir. Bəzi istifadəçilər yeni model çıxan kimi əvvəlki modelini satır və bu da həmin cihazın qiymətinin düşməsinə səbəb olur. Alıcı isə demək olar ki, yeni telefona yaxın vəziyyətdə olan cihazı daha münasib qiymətə ala bilir.

İşlənmiş telefon almağın riskləri

Hər hansı üstünlük olduğu kimi, işlənmiş telefon almağın da riskləri var. Ən böyük risk cihazın texniki nasazlıqlarının gizlədilməsi və ya qısa müddət sonra problemlə üzləşmək ehtimalıdır. Əgər telefon qeyri-peşəkar şəkildə bərpa olunubsa və ya suya düşüb texniki zədə alıbsa, bu, uzunmüddətli istifadəyə ciddi maneə yarada bilər.

Digər bir problem imei nömrəsinin dəyişdirilməsi və ya oğurluq cihazların satılmasıdır. Bu cür hallar qanunla qadağandır və alıcı hüquqi məsuliyyətə cəlb oluna bilər. Həmçinin bəzi hallarda cihazın zəmanətsiz satılması da əlavə risk daşıyır.

Bütün bu halların qarşısını almaq üçün alıcılar mütləq şəkildə cihazın imei kodunu yoxlamalı, mümkün qədər texniki testlər aparmalı və etibarlı mənbədən alış etməlidirlər.

İşlənmiş telefon seçərkən nələrə diqqət etmək lazımdır

Alıcı cihazı almamışdan öncə ilk növbədə onun görünüşünü yoxlamalıdır. Cızıq, çat, əzilmə və ya korpusda deformasiya varsa, bu, cihazın hansı şəraitdə saxlandığı və istifadə edildiyinə dair ipucu verir. Ekranın orijinal olub-olmaması da çox vacib detal sayılır.

Texniki baxımdan cihazın batareyasının sağlamlıq səviyyəsi, mikrofon, hoparlör, kamera, barmaq izi sensoru, şarj portu və sim kart girişləri test olunmalıdır. Apple telefonlarında “Settings > Battery > Battery Health” bölməsi vasitəsilə batareya sağlamlığına baxmaq mümkündür. Samsung və digər Android cihazlarda isə test rejimi ilə (məsələn, #0#) texniki vəziyyət yoxlanıla bilər.

İmei yoxlanışı çox vacibdir. Bunun üçün *#06# kodu yığılaraq çıxan imei nömrəsi “imei.info” kimi platformalarda yoxlanmalıdır. Həmçinin Azərpoçtun və ya mobil operatorların xidmətindən istifadə edilə bilər.

Əgər mümkün olarsa, cihazı texniki servisə göstərmək, qısa test üçün istifadə etmək və ya zəmanət tələb etmək daha doğru seçim olar

Onlayn platformalarda işlənmiş telefon alışı

Azərbaycanda “Tap.az”, “Facebook Marketplace” kimi platformalar vasitəsilə işlənmiş telefon almaq geniş yayılıb. Bu platformalarda alıcı bir neçə kliklə istədiyi modeli axtara, müqayisə edə və uyğun satıcı ilə əlaqə saxlaya bilər. Lakin onlayn alqı-satqı zamanı bəzi fırıldaqçılıq hallarına da rast gəlinir. Cihazla bağlı yalan məlumat verilməsi, şəkillərin gerçək olmaması, görüş zamanı cihazın dəyişdirilməsi kimi risklər mövcuddur. Bu səbəbdən yalnız profilində müsbət rəyləri olan, şəxsiyyətini təsdiq edən satıcılardan alış-veriş etmək daha məsləhətlidir. Görüş yerləri isə mütləq ictimai, nəzarətli məkanlarda seçilməlidir.

İşlənmiş telefonların hüquqi tərəfləri

Azərbaycan qanunvericiliyinə görə elektron cihazların alqı-satqısı zamanı tərəflərin qarşılıqlı razılığı və şəffaflıq prinsipi əsasdır. İkinci əl telefon satışı zamanı yazılı müqavilə, qəbz və ya zəmanət verilməsi tövsiyə olunur. Belə hallarda alıcı sonradan cihazla bağlı hüquqlarını daha rahat müdafiə edə bilir.

Əgər cihaz oğurluq çıxarsa və ya imei qeyri-qanuni dəyişdirilərsə, hüquqi məsuliyyət yaranır. Bu səbəbdən hər iki tərəf, həm alıcı, həm də satıcı öz hüquqi və etik məsuliyyətlərini bilməlidir. Rəsmi mağazalardan alınan “refurbished” (bərpa olunmuş) telefonlar, adətən zəmanətlə satıldığı üçün daha təhlükəsiz seçimdir.

Texnologiya və ikinci əl bazarının gələcəyi

Yeni texnologiyalar mobil cihazların ömrünü uzatmaqla yanaşı, onları daha tez köhnəldir. Süni intellektin tətbiqi, qatlanan ekran texnologiyaları, 5G modulları kimi yeniliklər telefonların daha tez dövriyyəyə çıxmasına səbəb olur. Bu isə ikinci əl bazarını daha da genişləndirir. Eyni zamanda bəzi istehsalçılar artıq özləri “refurbished” modellər təklif edir və bu, ikinci əl bazarın leqallaşmasına gətirib çıxarır. Gələcəkdə işlənmiş telefonların alınması daha sistemli və qanuni mexanizmlərlə tənzimlənə bilər.

İşlənmiş telefonlar, xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə, geniş istifadəçi kütləsinin texnologiyaya çıxışını təmin edən önəmli vasitədir. Azərbaycanda da bu bazar həm iqtisadi baxımdan, həm də ekoloji və texnoloji aspektlərdən əhəmiyyət kəsb edir. Ən önəmlisi isə, bu sahədə alıcıların məlumatlı olması, texniki və hüquqi bilgilərə sahib olmasıdır. Etibarlı mənbədən alınan və düzgün şəkildə test edilən işlənmiş telefonlar, həm sərfəli, həm də dayanıqlı seçim ola bilər. Texnologiyanın daha əlçatan olması üçün bu bazarın şəffaflığı və etibarlılığı hər zaman qorunmalıdır.

Ən Çox Verilən Suallar