Əliağa Şıxlinski XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanın və bütövlükdə Qafqazın ən tanınmış hərbçilərindən biri olub. O, təkcə hərbi nailiyyətləri ilə yox, həm də yüksək mənəvi dəyərləri, elmi, pedaqoji fəaliyyəti və ictimai mövqeyi ilə seçilib. Əliağa Şıxlinskinin həyatı həm gənc zabitlər, həm də bütöv bir xalq üçün vətənpərvərlik, əqidə, peşəkarlıq və fədakarlıq nümunəsidir.
Onun zabit və sərkərdə kimi fəaliyyət göstərdiyi dövr tarixi hadisələrlə, imperiyaların toqquşması və siyasi dəyişikliklərlə zəngin olub. Şıxlinski bu mürəkkəb dövrdə öz hərbi istedadı və lider keyfiyyətləri sayəsində orduda, xalq arasında böyük hörmət qazanıb. Eyni zamanda elmi və metodiki irsi ilə müasir hərb elminin inkişafında, Azərbaycan və Rusiya ordusunun artilleriya sahəsində yeniliklərin tətbiqində əvəzsiz rol oynayıb.
Həyatı və təhsili
Əliağa Şıxlinski 1863-cü ildə Azərbaycanın Qazax qəzasında, tanınmış Şıxlinski ailəsində dünyaya gəlib. Ailəsinin kökləri qədim Azərbaycan zadəganlarına gedib çıxır. İlk təhsilini mədrəsədə və yerli məktəbdə alan Əliağa, daha sonra hərbi sahəyə maraq göstərərək, Tiflis Hərbi Gimnaziyasında və Sankt-Peterburq Artilleriya Akademiyasında oxuyub.
Şıxlinskinin təhsili yüksək səviyyədə keçib. O, rus və Avropa hərb elmi ilə yaxından tanış olub, müasir döyüş texnikası və artilleriya nəzəriyyəsini dərindən mənimsəyib. Akademiyada fərqlənən tələbələrdən biri kimi, gənc yaşda artıq peşəkar zabit kimi formalaşıb.
Hərbi fəaliyyəti və xidməti
Əliağa Şıxlinski zabit kimi xidmətə Çar Rusiyası ordusunda başlayıb. O, Rus-Yapon müharibəsində (1904-1905) və Birinci Dünya Müharibəsində (1914-1918) artilleriya komandiri kimi fərqlənib. Onun hərbi strategiya, döyüş taktikası və artilleriya ilə bağlı verdiyi qərarlar, apardığı əməliyyatlar ordu daxilində yüksək qiymətləndirilib.
Rus-Yapon müharibəsində göstərdiyi qəhrəmanlıq və səriştə ona “Topçuların Allahı” ləqəbi qazandırıb. Şıxlinski ağır döyüş şəraitində qərar vermə bacarığı, şəxsi nümunəsi və texniki bilikləri ilə fərqlənib, dəfələrlə mükafatlar alıb, müxtəlif orden və medallarla təltif olunub. Xidməti dövründə mayor, polkovnik, general-mayor və nəhayət general-leytenant rütbəsinə qədər yüksəlib.
1917-ci il Rusiyada baş verən inqilab və siyasi dəyişikliklərdən sonra Əliağa Şıxlinski Azərbaycana qayıdıb və burada Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ordusunun təşkili və inkişafında mühüm rol oynayıb. O, hərb məktəblərinin yaradılması, artilleriya hissələrinin formalaşdırılması, milli kadrların hazırlanması istiqamətində böyük işlər görüb.
Elmi, metodiki və pedaqoji fəaliyyəti
Əliağa Şıxlinski yalnız döyüş meydanlarında deyil, həm də elmi və pedaqoji fəaliyyəti ilə tanınıb. O, artilleriya sahəsində bir sıra elmi-metodiki əsərlər yazıb, müxtəlif dərslik və tədris vəsaitləri hazırlayıb. Bu əsərlər rus və azərbaycan dillərində nəşr olunub, Çar Rusiyası və sonradan Azərbaycan hərbi məktəblərində geniş istifadə edilib.
Şıxlinskinin pedaqoji fəaliyyəti xüsusilə diqqətəlayiqdir. O, artilleriya məktəblərində, kurslarda və zabit hazırlığında müəllim kimi çıxış edib, yeni nəsil hərbçilərə müasir hərb elminin sirlərini, döyüş bacarıqlarını və zabit etikasını öyrədib. Onun hazırladığı “Topçuluq dərsliyi” müasir artilleriya təlimində əsas vəsaitlərdən biri olub.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində fəaliyyəti
1918-1920-ci illərdə Əliağa Şıxlinski Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ordusunda artilleriya qoşunlarının başçısı, hərbi məktəbin rəisi və general-leytenant kimi fəaliyyət göstərib. O, milli ordu quruculuğunda, zabit heyətinin formalaşdırılmasında, hərbi-taktiki və tədris proqramlarının hazırlanmasında xüsusi rol oynayıb.
Əliağa Şıxlinski müstəqil Azərbaycan dövlətinin ordusunun güclənməsi, milli hərbi ənənələrin qorunması və Avropa hərb elminin tətbiqi üçün böyük səylə çalışıb. Onun rəhbərliyi ilə Azərbaycan ordusunda artilleriya bölmələri yaradılıb, müasir tədris metodları tətbiq olunub, zabit korpusunun peşəkarlıq səviyyəsi xeyli yüksəlib.
Sovet dövründə fəaliyyəti və son illəri
1920-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutundan sonra Əliağa Şıxlinski bir müddət sovet Azərbaycanının hərb məktəblərində fəaliyyət göstərib, gənc zabitlərin hazırlanmasına davam edib. Onun zəngin təcrübəsi və pedaqoji irsi bu dövrdə də yüksək qiymətləndirilib. O, həmçinin müxtəlif ictimai və elmi tədbirlərdə, mühazirələrdə çıxış edib, Azərbaycan hərb tarixinin, artilleriya elminin inkişafına dair yazılar hazırlayıb.
Əliağa Şıxlinski ömrünün son illərində Bakıda yaşayıb, elmi-pedaqoji fəaliyyətini davam etdirib və 1943-cü ildə vəfat edib. Onun məzarı Fəxri Xiyabandadır.
İrsi və əhəmiyyəti
Əliağa Şıxlinskinin adı bu gün Azərbaycan hərb tarixində, hərbi təhsil sistemində və zabit etikasında nümunə kimi çəkilir. Onun hazırladığı dərsliklər, elmi əsərlər, tədris metodikası bu gün də aktualdır. Şıxlinskinin həyat yolu, vətənə, xalqa və peşəsinə sadiqliyi, zabit və müəllim nümunəsi kimi yeni nəsillərə örnəkdir.
Onun adı Azərbaycan hərb tarixində daim böyük ehtiramla çəkilir, məktəblər, küçələr, hərbi hissələr onun şərəfinə adlandırılır, irsi tədqiq edilir və gələcək zabitlərin tərbiyəsində əsas istiqamət kimi götürülür.
Ən Çox Verilən Suallar
1. Əliağa Şıxlinski kimdir və nə ilə məşhurdur?
Əliağa Şıxlinski Azərbaycan və Qafqaz hərb tarixinin görkəmli generallarından biri, artilleriya elminin və zabit məktəbinin əsasını qoyanlardandır.
2. Hansı hərbi rütbələri daşıyıb?
O, mayor, polkovnik, general-mayor və general-leytenant rütbələrinə qədər yüksəlib.
3. Rus-Yapon müharibəsində necə fərqlənib?
Şıxlinski Rus-Yapon müharibəsində qəhrəmanlığı və artilleriya sahəsində yenilikçi qərarları ilə “Topçuların Allahı” ləqəbini alıb.
4. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ordusunda hansı vəzifədə olub?
O, artilleriya qoşunlarının başçısı, hərbi məktəbin rəisi və general-leytenant vəzifələrində çalışıb.
5. Hərbi-pedaqoji fəaliyyəti nədən ibarətdir?
Çoxsaylı elmi əsərlər, dərsliklər, tədris proqramları yazıb və zabitlərin hazırlanmasında iştirak edib.
6. Onun yazdığı əsərlər hansı dildə çap olunub?
Əsərləri həm rus, həm də Azərbaycan dillərində nəşr edilib.
7. Əliağa Şıxlinski harada vəfat edib və dəfn olunub?
Bakıda vəfat edib, Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.
8. İrsi bu gün necə qiymətləndirilir?
Onun irsi hərb tarixində, hərbi təhsil və artilleriya elmi sahəsində böyük dəyər daşıyır, gənc zabitlər üçün örnəkdir.
9. Hansı sahədə ən çox yenilikçi olub?
Artilleriya elminin və zabit etikasının inkişafında ən böyük yenilikçi sayılır.
10. Adı bu gün necə yaşadılır?
Onun adı məktəblərə, küçələrə, hərbi hissələrə verilib, xatirəsi həmişə böyük ehtiramla yad edilir.
