Osmanlı İmperiyasının son dövrlərində tarixin axarına təsir göstərən ən önəmli siyasi və hərbi fiqurlardan biri məhz Ənvər Paşa olub. Onun həyatı, siyasi və hərbi fəaliyyəti təkcə Osmanlı dövləti deyil, eyni zamanda Türk dünyası və Qafqaz regionu üçün də dərin iz bəraxıb. Ənvər Paşanın adı Türkçülüyü, millətçiliyi, çətin dövrəmdəki siyasi hərəkatları, eyni zamanda I Ünci Dünya Müharibəsində oynadığı rolla şöhrətlənib.
Ənvər Paşa təkcə siyasətçi deyil, eyni zamanda cəsurluğu, təşkilatçılıq bacarığı, ideoloji dünya görüşü ilə tanınıb. O, XX əsrin əvvəllərində Osmanlı üzərində təsir göstərən Gənç Türklər Hərəkatının öncələrindən biri hesab olunur.
Ənvər Paşanın Uşaq və Gənclik illəri
Ənvər Paşa 1881-ci ilin noyabrında İstanbulda anadan olub. O, Osmanlı növbəti nəsillərini yetişdirən ailədə dünyaya gəlib. Erkən yaşlardan elmə, təhsilə marağ göstərib.
İbtidai və orta təhsilini başa vurduqdan sonra ɘnvər Paşa hərbi sahəyə yönəlib. O, Hərbi Liseyə daxil olub və ardıncə İstanbul Hərbi Akademiyasını bitirib. Gənc Ənvər burada nüzərli, fəal, əzmkar bir tələbə kimi tanınıb.
Hərbi Karyerasının Başlanğıcı
Təhsildən sonra Ənvər Paşa Osmanlı ordusunda xidmət etməyə başlayıb. Onun əsas hərbi fəaliyyəti Makedoniya regionunda keçib. Bu dövrdə Balkanlar üzərində Osmanlı həkimiyyəti təhlükə altında idi. Ənvər Paşa buradakı silahlı qərginliklər, müdafiə tədbirlərində aktiv rol alıb.
O, qısa vaxtda hərbi səlahiyyətlərini və idarəetmə bacarığını göstərib. Xidməti nailiyyətləri sayəsində ɘnvər Paşa qısa zaman ərzində irəliəyib və orduda önəmli məvqelər qazanıb.
Gənç Türklər Hərəkatı və Siyasi Fəaliyyəti
XX əsrin əvvəllərində Osmanlı İmperiyasında siyasi islahat tələbləri güclənirdi. Bu şəraitdə Gənç Türklər Hərəkatı meydana gəldi. Ənvər Paşa bu hərəkatın liderlərindən biri oldu.
1908-ci ildə II Məşrutiyyətin elan olunması və konstitusiyanın bərpası Ənvər Paşanın siyasi fəaliyyətində zirvə mərhələ hesab edilir. O, hərbi və siyasi məydanda mühüm rola malik oldu.
I Dünya Müharibəsindəki Rolu
Ənvər Paşa I Dünya Müharibəsi dövründə Osmanlı ordusunun baş komandanlarından biri olub. O, Türkiyənin Almaniya və Avstriya-Macəristan ittifaqına qoşulmasında mühüm rol oynayıb.
Ənvər Paşanın adı Sarıqamış faciəsi ilə də ɗlaqələndirilir. 1914-1915-ci illərdə baş verən bu hərbi kampaniya zamanı qış şəraitinə hazırlıqsız Osmanlı qoşunları çox sayda tələfat verib. Buna baxmayaraq, Ənvər Paşa türk millətçiliyinin, birlik ideyasının təbliğinə davam edib.
Türkçülüyü və Pan-Türkizm Fikirləri
Ənvər Paşa Türkçülüyü, Pan-Türkizm ideologiyasının öncələrindən hesab olunur. O, Türk xalqlarının birliyi, ortaq mədəniyyəti və siyasi güclənməsi ideyasını yayıb.
Onun bu fikirləri, xüsusilə Qafqaz və Orta Asiyada istiqarar tapıb. Ənvər Paşanın təşkil etdiyi Türkistan Legionu bu istiqamətdə konkret addımlardan biri olub.
Son Dövrləri və Ölümü
I Dünya Müharibəsində Osmanlının məğlubiyyətindən sonra Ənvər Paşa siyasi arenadan uzaqlaşdı. Lakin o, siyasi və ideoloji mübarizədə aktiv qalaraq Orta Asiyaya yönəldi.
1922-ci il avqustun 4-də Tacikistanın Balcuvan regionunda Sovet qoşunları ilə döyüş zəmanı Ənvər Paşa həlak olub. Onun ölümü bir dövrün sonu və Türkçülüyü ideyasının dərin izi kimi qiymətləndirilir.
Ənvər Paşa XX əsrin başlarında Osmanlı imperiyasının və Türk dünyasının taleyində iz qoymuş önəmli siyasi fiqurlardan biri olub. Onun ideyaları, siyasi fəaliyyəti, təşkilatçılıq bacarığı bölgə tarixində uzun illər xatırlandı.
Bərəkətli və ziddiyyətli həyat yolu, siyasi qalxışı və faciəvi sonluğu ɘnvər Paşanı tarixin maraqlı və mübahisəli simalarından birinə çevirib.
Ən Çox Verilən Suallar
O, Osmanlı İmperiyasının siyasi və hərbi lideri, Gənç Türklər Hərəkatının öncələrindən biridir.
O, 1881-ci il noyabr ayında İstanbul şəhərində dünyaya gəlib.
Onun siyasi fəaliyyəti 1908-ci il II Məşrutiyyətin bərpası ilə zirvəyə qalxıb.
O, Osmanlı ordusunun baş komandanlarından biri kimi hərbi sərhədlərə rəhbərlik edib.
1914-1915-ci illərdə Osmanlı qoşunlarının Qafqaz cəbhəsində uğur qazanmadığı, çox sayda əsgərin həlak olduğu hərbi kampaniyadır.
Bəli, o, Pan-Türkizm ideyasını yayıb və Türk xalqlarının birliyini təşviq edib.
Ənvər Paşa 1922-ci ilin avqust ayında Tacikistanın Balcuvan bölgəsində Sovet qoşunları ilə döyüş zamanı həlak olub.
Ənvər Paşa Türk xalqlarının birliyini, güclənməsini və ortaq mədəniyyətini təbliğ edən Pan-Türkizm ideologiyasını dəstəkləyib və bu istiqamətdə Türkistan Legionunu yaradıb.
I Dünya Müharibəsindən sonra Ənvər Paşa siyasi arenadan çəkilsə də, ideoloji və hərbi mübarizəni Orta Asiya istiqamətində davam etdirib.
Ənvər Paşa Türkçülüyün, milli birliyin və Osmanlı İmperiyasının son illərində siyasi hərəkatların simvollarından biri sayılır. Onun fəaliyyəti və ideyaları Qafqaz və Orta Asiya bölgələrində uzun müddət təsir göstərib.
