Türkiyə universitetləri hər il on minlərlə beynəlxalq tələbəni cəlb edir. Son illərdə azərbaycanlı gənclər arasında da Türkiyədə ali təhsil almağa maraq əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Türkiyədə təhsilin keyfiyyəti, sosial mühit, dil yaxınlığı, təhsil proqramlarının geniş spektrdə təqdim olunması və əlverişli qiymət siyasəti ölkənin cazibəsini daha da artırır. Xüsusilə, təhsil haqlarının fərqli universitet və ixtisaslar üzrə dəyişməsi, dövlət və özəl universitetlərdə qiymətlərin müqayisəsi, təqaüd və digər maliyyə imkanları Azərbaycandan gələn tələbələr üçün əhəmiyyətli faktorlardandır.
Türkiyənin təhsil sistemi Avropa və beynəlxalq təhsil standartlarına inteqrasiya olunmuşdur. Ali məktəblərdə təhsil alarkən həm müasir infrastruktur, həm də peşəkar akademik heyət sayəsində tələbələr yüksək keyfiyyətli bilik və bacarıqlara yiyələnirlər. Bununla yanaşı, ölkədəki tələbə şəhərləri, rahat yaşayış imkanları, zəngin mədəni həyat və sərfəli məişət xərcləri də ümumi təhsil təcrübəsini müsbət istiqamətdə təsir edir. Azərbaycanlı tələbələr üçün isə, dil və mədəniyyət oxşarlığı, coğrafi yaxınlıq və bir çox proqramlarda təqaüd şansı təhsil almağı daha əlçatan edir.
Türkiyədə Təhsil Sisteminin Strukturu və Xüsusiyyətləri
Türkiyədə ali təhsil sistemi əsasən dövlət və özəl (vakıf) universitetlərindən ibarətdir. Dövlət universitetləri Türkiyə Respublikası tərəfindən maliyyələşdirilir və burada təhsil haqları nisbətən aşağı olur. Özəl universitetlərdə isə ödənişlər daha yüksəkdir, lakin bəzilərində geniş təqaüd proqramları mövcuddur. Universitetlər bakalavr, magistr və doktorantura pillələri üzrə təhsil verir. Tədris dili əsasən türk dilidir, amma bir çox universitetdə ingilis dilində də proqramlar mövcuddur.
Universitetlərdə tələbələrə geniş seçmə imkanları yaradılır, yəni müxtəlif ixtisaslar üzrə təhsil ala bilərlər. Tədris proqramları müasir Avropa təhsil sistemlərinə uyğun qurulub və kredit sistemi əsas götürülür. Bu isə məzunların Avropa və digər ölkələrdə diplomlarının tanınmasına şərait yaradır. Türkiyədə təhsil müddətləri bakalavr səviyyəsində 4 il, magistratura səviyyəsində 2 il, doktorantura səviyyəsində isə 3-4 il təşkil edir.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Dövlət Universitetlərində Təhsil Haqqları
Türkiyədə dövlət universitetlərində təhsil haqları kifayət qədər münasibdir və hər il rəsmi qərarlarla təsdiqlənir. Tələbənin seçdiyi ixtisas və universitetin nüfuzu təhsil haqqının məbləğinə birbaşa təsir göstərir. İnsani elmlər, pedaqoji ixtisaslar və mühəndislik fakültələrində qiymətlər fərqli ola bilər. Adətən, dövlət universitetlərində təhsil haqları 400-1500 ABŞ dolları (təxminən 7000-26000 TL) arasında dəyişir. Tibb, diş həkimliyi və əczaçılıq kimi ixtisaslar isə ən yüksək ödənişli sahələrdəndir.
Məsələn, Ankara Universitetində hüquq və mühəndislik ixtisaslarında illik təhsil haqqı 800-1500 dollar arasında dəyişir, İstanbul Universitetində isə bəzi ixtisaslarda bu rəqəm bir qədər yüksək ola bilər. Qeyd edək ki, dövlət universitetlərində təhsil haqqı türk vətəndaşları və xarici tələbələr üçün fərqli təyin oluna bilər. Azərbaycan vətəndaşları üçün bəzi hallarda müəyyən güzəştlər və xüsusi kvotalar da tətbiq olunur.
Özəl Universitetlərdə Təhsil Haqqları
Özəl (vakıf) universitetlərində təhsil haqları, dövlət universitetləri ilə müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olur. Burada təhsil haqqı illik olaraq 4000-20000 ABŞ dolları (təxminən 70.000-350.000 TL) aralığında dəyişir. Xüsusilə, ingilis dilində tədris olunan proqramlarda və tanınmış universitetlərdə ödənişlər daha yüksəkdir. Sabancı Universiteti, Koç Universiteti, Bilkent Universiteti, İstanbul Bilgi Universiteti kimi nüfuzlu ali təhsil müəssisələrində qiymətlər adətən yüksək olur.
Lakin özəl universitetlərdə geniş təqaüd və endirim proqramları mövcuddur. Məzuniyyət balı, sosial fəaliyyətlər və imtahan nəticələrinə əsasən təqaüdlər əldə etmək mümkündür. Bu isə, yüksək təhsil haqqı tələb edən universitetlərdə belə, istedadlı və aktiv tələbələr üçün əlverişli imkanlar yaradır.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Fakültələr və İxtisaslar Üzrə Təhsil Haqqları
Fərqli ixtisaslar üzrə təhsil haqqı ciddi şəkildə dəyişir. Tibb və diş həkimliyi fakültələri ən bahalı ixtisaslar sırasında yer alır. Mühəndislik, informasiya texnologiyaları, iqtisadiyyat və biznes ixtisasları isə orta səviyyəli təhsil haqqına malikdir. Humanitar və sosial elmlər üzrə təhsil haqları isə nisbətən aşağıdır.
Aşağıdakı cədvəldə Türkiyənin ən populyar ixtisasları üzrə təxmini təhsil haqları göstərilmişdir:
| İxtisas | Dövlət Univ. (USD) | Özəl Univ. (USD) |
|---|---|---|
| Tibb | 1500-5000 | 10000-25000 |
| Diş Həkimliyi | 1500-4000 | 9000-20000 |
| Mühəndislik | 600-2000 | 6000-18000 |
| İqtisadiyyat/Biznes | 600-1800 | 6000-17000 |
| Hüquq | 800-2500 | 7000-18000 |
| Pedaqoji ixtisaslar | 500-1200 | 5000-15000 |
| İncəsənət və Dizayn | 500-1500 | 5000-14000 |
Cədvəldəki rəqəmlər illik ödənişi göstərir və universitetdən-universitetə dəyişə bilər. Özəl universitetlərin çoxunda əlavə qeydiyyat, laboratoriya və digər ödənişlər də mövcuddur.
Təhsil Haqqı Ödənişi və Maliyyə Dəstəyi
Təhsil haqqının ödənişi adətən hər tədris ili üçün, bəzən isə semestrə görə həyata keçirilir. Bir çox universitetdə tələbələr üçün hissə-hissə ödəmə və ya kredit imkanları mövcuddur. Eyni zamanda, dövlət və özəl sektor tərəfindən təqdim olunan təqaüd proqramları tələbələr üçün əlavə dəstəkdir. YTB (Yurtdışı Türkler və Akraba Topluluklar Başkanlığı), Türkiyə Bursları, universitetlərin daxili təqaüdləri və digər fondlar hər il yüzlərlə azərbaycanlı tələbəyə dəstək verir.
Təqaüd qazanmaq üçün tələbələrdən əsasən akademik göstəricilər, dil biliyi və sosial fəaliyyətlər tələb olunur. Xüsusilə dövlət proqramları vasitəsilə təhsil alan tələbələr üçün təhsil haqqı tam və ya qismən qarşılanır. Bundan əlavə, bəzi universitetlərdə təhsil haqqından əlavə yaşayış və yemək xərcləri üçün də yardım göstərilir.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Azərbaycanlılar üçün Təhsil Haqqı Mövzusunda Xüsusi Qaydalar
Azərbaycan vətəndaşları Türkiyədə təhsil alan ən böyük xarici tələbə qruplarından birini təşkil edir. Bir çox universitetdə azərbaycanlı tələbələr üçün xüsusi yerlər ayrılır, bəzi ali təhsil müəssisələrində isə təhsil haqqı türklərlə eyni səviyyədə müəyyən edilir. Xüsusilə dövlət xətti ilə qəbul olunan tələbələr müəyyən güzəştlərdən yararlana bilirlər.
Bununla yanaşı, Türkiyə-Azərbaycan təhsil əlaqələri ildən-ilə gücləndiyi üçün ölkələrarası proqramlar və ortaq layihələr çərçivəsində təqaüdlərin sayı artırılır. Tələbələr üçün həm dövlət, həm də universitet səviyyəsində ayrıca məsləhət və informasiya dəstəyi mövcuddur.
Təhsil Haqqının Artması və İnflyasiya Təsiri
Son illərdə Türkiyədə iqtisadiyyatdakı dəyişikliklər, inflyasiya səviyyəsinin artması və valyuta məzənnəsindəki dalğalanmalar ali təhsil haqlarına da təsir edib. Əvvəlki illərlə müqayisədə bəzi universitetlərdə qiymətlər nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb. Lakin dövlət tərəfindən xarici tələbələr üçün ümumilikdə daha sabit və uyğun qiymət siyasəti saxlanılır.
Özəl universitetlərdə isə, əsasən dollar və avro ekvivalentində təyin olunan təhsil haqları il ərzində dəyişə bilər. Tələbələr üçün ən vacib məsələlərdən biri qeydiyyatdan öncə universitetin rəsmi saytında aktual qiymətləri diqqətlə yoxlamaqdır.
Yaşayış və Əlavə Xərclər
Təhsil haqqı ilə yanaşı, Türkiyədə təhsil alan tələbələr üçün yaşayış, yemək, nəqliyyat və sığorta kimi əlavə xərclər də mövcuddur. Ən böyük şəhərlərdə (İstanbul, Ankara, İzmir və s.) tələbə yataqxanalarında və ya kirayə mənzillərdə yaşayış qiymətləri dəyişkəndir. Orta hesabla aylıq yaşayış xərcləri 250-500 dollar arasında dəyişir. Universitetlərin əksəriyyətində tələbələr üçün yataqxana imkanları və yeməkxanalar mövcuddur.
Bundan əlavə, tibbi sığorta, dərslik və avadanlıq, ictimai nəqliyyat kimi xərclər də tələbələrin büdcəsində nəzərə alınmalıdır. Dövlət universitetlərində yemək və ictimai nəqliyyat üçün tələbələrə güzəştlər tətbiq olunur.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Təhsil Haqqının Ödənilməsi Qaydası və Prosedurları
Təhsil haqqının ödənilməsi üçün universitetlər müxtəlif prosedurlar tətbiq edir. Əksər universitetlərdə ödənişlər onlayn şəkildə və ya bank köçürməsi vasitəsilə aparılır. Bəzi hallarda tələbələrə ödənişi yerində (kassa) və ya kredit kartı ilə etmək imkanı yaradılır. Qeydiyyat prosesi zamanı tələbədən ilkin ödəniş tələb oluna bilər, qalan məbləğ isə dərs ilinin başlanğıcına qədər tamamlanmalıdır.
Özəl universitetlərdə isə ödəniş qaydaları daha fərqli və daha çevikdir. Təhsil haqqı müxtəlif hissələrə bölünə bilər, tələbələrə güzəştli şərtlər təklif oluna bilər. Hər bir universitetin rəsmi qaydaları fərqləndiyinə görə, qəbul olunan tələbənin ödəniş proseduru barədə mütləq şəkildə universitet administrasiyası ilə dəqiq məlumat əldə etməsi vacibdir.
Türkiyədə Təhsil Haqqı ilə Bağlı Son Yeniliklər
Son illərdə Türkiyədə təhsil sektorunda baş verən yeniliklər, o cümlədən rəqəmsallaşma, onlayn təhsil proqramlarının tətbiqi və beynəlxalq əməkdaşlıqlar ali məktəblərin nüfuzunu və təhsil haqqı siyasətini dəyişməkdədir. Bəzi universitetlər pandemiya dövründə və ya müvəqqəti olaraq endirim kampaniyaları həyata keçirir. Həmçinin, xarici tələbələr üçün xüsusi proqramlar çərçivəsində əlavə maliyyə dəstəyi təklif olunur.
Eyni zamanda, bəzi ixtisaslarda və ya universitetlərdə təhsil haqqının tam və ya qismən ödənilməsi üçün yeni təqaüd imkanları yaradılır. Onlayn və ya qarışıq (hibrid) təhsil proqramlarında isə ödənişlər daha uyğun olur. Universitetlərin rəsmi səhifələrində hər il elan olunan yenilikləri izləmək tələbələr üçün faydalı ola bilər.
Xaricdə təhsil suallaranızı bizə yaza bilərsiz.
Türkiyədə təhsil haqqı mövzusu həm dövlət, həm də özəl universitetlər üzrə fərqli parametrlərə malikdir. Azərbaycanlı tələbələr üçün geniş seçim imkanları, əlverişli qiymətlər, təqaüd proqramları və yüksək təhsil keyfiyyəti Türkiyəni ən populyar istiqamətlərdən birinə çevirir. Təhsil haqqı və əlavə xərclər seçilən universitet, ixtisas, dil və şəhərdən asılı olaraq dəyişir. Uğurlu seçim üçün tələbələrin rəsmi mənbələrdən ən son məlumatları əldə etməsi, qəbul prosesi və maliyyə planlaşdırmasını düzgün aparması vacibdir.
Ən çox verilən suallar
Dövlət universitetlərində təhsil haqqı daha münasibdir, özəl universitetlərdə isə daha yüksəkdir.
Bəli, bir çox universitet və dövlət proqramları azərbaycanlı tələbələr üçün təqaüd verir.
Əsasən Türk lirəsi və ABŞ dolları ilə ödənilir.
Tibb, diş həkimliyi və mühəndislik ixtisasları daha bahalıdır.
Bəzi universitetlərdə hissə-hissə ödəmə imkanı var.
Bəli, bəzi universitetlər xarici tələbələrə güzəştlər təklif edir.
Xeyr, yaşayış xərcləri ayrıca ödənilir.
İqtisadi vəziyyətdən asılı olaraq qiymətlər arta bilər.
Onlayn və ya bank vasitəsilə ödəniş mümkündür.
Gecikmə cərimələri tətbiq oluna və qeydiyyat məhdudlaşa bilər.
