Müasir binaların, yaşayış komplekslərinin və ictimai obyektlərin təhlükəsizliyi və rahatlığı çox vaxt liftdən, yəni şaquli nəqliyyat vasitəsindən asılıdır. Bir çox insanın gündəlik istifadə etdiyi liftlər, düzgün işləmədikdə ciddi təhlükə yarada bilər. Məhz buna görə də liftdə təhlükəsizlik, standartlara uyğunluq və sertifikatlaşdırma Azərbaycan qanunvericiliyində vacib yer tutur. Bu sahədə bütün nəzarət, tənzimləmə və sertifikatlaşdırma işləri İQNORM, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Standardlaşdırma və Sertifikatlaşdırma üzrə Dövlət Agentliyinə həvalə olunub.
Lift Təhlükəsizliyinin Hüquqi Əsasları və Qanunvericilik
Azərbaycan Respublikasında liftlərin qurulması, istifadəyə verilməsi, texniki xidməti və istismarı “Liftlərin təhlükəsizliyi haqqında” əsas normativ-hüquqi aktlar və dövlət standartları ilə tənzimlənir. Bu sahədə İQNORM-un funksiyası, lift avadanlıqlarının, montaj işlərinin və istismarın bütün mərhələlərində milli və beynəlxalq standartlara uyğunluğun təmin edilməsidir.
Əsas məqsəd yalnız yeni liftlərin deyil, köhnə və ya istismarda olan liftlərin də texniki təhlükəsizliyini, sertifikatlaşdırılmasını və periodik yoxlamalarını təmin etməkdir. Liftlərin təhlükəsizliyi və düzgün işləməsi üçün beynəlxalq ISO, EN və yerli AZS standartları tətbiq olunur.
İQNORM Lift Yoxlaması və Sertifikatlaşdırma Proseduru
Müraciətin Verilməsi
Liftlərin sertifikatlaşdırılması və ya texniki yoxlaması üçün bina sahibi, istismar təşkilatı və ya servislə məşğul olan şirkət rəsmi olaraq İQNORM-a müraciət edir. Müraciət yazılı və ya elektron qaydada həyata keçirilə bilər. Elektron portalda bu proses daha sürətli və şəffaf şəkildə baş verir.
Sənədlərin Hazırlanması
Müraciətlə birlikdə aşağıdakı əsas sənədlər tələb olunur:
- Liftin pasportu və texniki məlumatı
- Quraşdırma və montaj sənədləri (istehsalçı və ya montaj şirkətindən)
- Sığorta və istismar müqavilələri
- Əvvəlki texniki baxış və təmir protokolları (əgər varsa)
- Sınaq və yoxlama aktları
Liftin Texniki Ekspertizası və Yoxlama
İQNORM tərəfindən akkreditə olunmuş ekspert qrupu liftin bütün texniki göstəricilərini, konstruksiyasını və təhlükəsizlik avadanlıqlarını yoxlayır. Buraya əsasən aşağıdakılar daxildir:
- Kabinanın və şaxtanın vəziyyəti
- Qapıların, səviyyə sensorlarının işləməsi
- Təcili əyləc sistemləri və siqnalizasiya
- Daşıyıcı tros və mexanizmlərin vəziyyəti
- Elektrik və avtomatika avadanlığı
- Fövqəladə vəziyyətdə təhlükəsizlik sistemləri
Texniki baxış zamanı liftin layihə sənədlərinə uyğunluğu, istismar müddətinin bitib-bitmədiyi və bütün standart tələblərinə əməl edilib-edilmədiyi xüsusi protokolla rəsmiləşdirilir.
Sınaq və Sertifikatlaşdırma
Lift ilkin ekspertizadan uğurla keçərsə, xüsusi sınaqlar həyata keçirilir. Sınaqlarda maksimal yük, təcili dayanma, qəza rejimi və siqnal sisteminin işləkliyi yoxlanılır. Hər bir mərhələ üzrə protokol tərtib olunur. Nəticələr pozitiv olarsa, İQNORM tərəfindən “Uyğunluq Sertifikatı” verilir. Əks halda, aşkar edilən problemlər qeyd olunur və aradan qaldırılması tələb edilir.
Periodik Yoxlamalar
Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, istismarda olan liftlər ildə ən azı bir dəfə (bəzən daha tez-tez) texniki baxışdan keçirilməlidir. İQNORM və ya akkreditə olunmuş təşkilatlar bu yoxlamaları həyata keçirir, yeni protokol və nəticələr isə liftin sənədlərinə əlavə olunur. Bu, liftin hər zaman etibarlı və təhlükəsiz işləməsini təmin edir.
Sertifikatın Hüquqi Əhəmiyyəti və İstifadəsi
Verilən uyğunluq sertifikatı liftdə istismarın rəsmi icazəsi, sığorta təminatı və dövlət orqanlarının tələbi üçün əsas hüquqi sənəddir. Sertifikatsız və ya yoxlamadan keçməyən liftlərdə istifadə qadağandır və inzibati cərimə, bəzən isə cinayət məsuliyyəti yarana bilər.
Lift Sahibləri və İstismarçılar Üçün Praktiki Məsləhətlər
- Yeni bina tikintisində: Quraşdırılan liftin istehsalçısı və montajçı şirkətin sertifikatlaşdırılmış olmasına, avadanlıqların AZS və ya beynəlxalq standartlara uyğunluğuna xüsusi diqqət edin.
- İstismarda olan liftlərdə: Müntəzəm texniki baxış və yoxlama prosedurlarını laqeyd yanaşmayın. Bütün təmir və texniki işləri yalnız rəsmi lisenziyalı şirkətlərə etibar edin.
- Sənədləşmə: Bütün pasport, təmir, sınaq və yoxlama aktları liftin yanında saxlanılmalıdır. Hər hansı qəza və ya təhlükəsizlik hadisəsində bu sənədlər əsas rol oynayır.
- Fövqəladə hallara hazırlıq: Liftdə təcili dayanma düyməsi, siqnalizasiya və təxliyyə üçün tədbirlər daim işlək vəziyyətdə olmalıdır. Bina sakinləri və personal üçün təlimatlar hazırlanmalı və asan görünən yerlərdə yerləşdirilməlidir.
Liftdə Təhlükəsizlik və İctimai Nəzarət
Azərbaycan şəhərlərində son illərdə liftlərin yenilənməsi və köhnə avadanlıqların müasir sistemlərlə əvəzlənməsi sürətlənib. İQNORM-un nəzarəti altında həyata keçirilən bu tədbirlər sakinlər və istifadəçilər üçün böyük rahatlıq və təhlükəsizlik yaradır. Yaxşı işləyən lift təkcə komfort deyil, həm də insan həyatının qorunması üçün əsas şərtdir.
Əlavə olaraq, ictimai nəzarət və vətəndaşların aktivliyi də vacibdir. Əgər liftdə nasazlıq, təhlükə və ya sertifikatsız istifadə halı aşkar olunarsa, dərhal İQNORM-un qaynar xəttinə və ya onlayn portalına məlumat vermək tövsiyə edilir.
İQNORM Lift Yoxlamasının Gələcəyi və İnnnovasiyalar
Dünya təcrübəsində artıq “ağıllı lift” texnologiyaları, avtomatik monitorinq və məsafədən idarəetmə kimi sistemlər tətbiq edilir. Azərbaycanda da yaxın illərdə bu yeniliklərin yayılması, İQNORM tərəfindən elektron nəzarət və məlumat bazalarının yaradılması gözlənilir. Bu, yoxlamaların daha operativ, şəffaf və səmərəli olmasına imkan verəcək.
Liftlərin Sertifikatlaşdırılmasının Əsas Faydaları
- Təhlükəsizlik: Hər bir istifadəçi üçün maksimum etibar və rahatlıq.
- Qanunvericiliyə uyğunluq: Liftin istismarı üçün tələb olunan bütün hüquqi tələblər təmin edilir.
- Sığorta: Sertifikatlı lift sığorta şirkətləri üçün etibarlı hesab olunur.
- Bina və komplekslərin dəyəri: Sertifikatlı və yoxlanmış lift binanın bazar dəyərini və rəqabət qabiliyyətini artırır.
- Sosial məsuliyyət: Qanunvericiliyə riayət və sakinlərin hüquqlarının qorunması.
Liftlərin sertifikatlaşdırılması, yoxlanması və təhlükəsizliyi müasir şəhər həyatının ayrılmaz hissəsidir. İQNORM-un bu sahədəki fəaliyyəti sayəsində sakinlər və istifadəçilər gündəlik həyatlarında rahat və etibarlı şaquli nəqliyyat vasitələrindən istifadə edə bilirlər. Hər bir bina sahibi, istismarçı və istifadəçi bilməlidir ki, liftin təhlükəsiz işləməsi yalnız texniki xidmət və yoxlama ilə deyil, həm də rəsmi sertifikat və nəzarətlə təmin olunur. Qanuni, təhlükəsiz və rahat lift istifadəsi üçün İQNORM prosedurlarına əməl etmək, bütün yoxlama və sertifikatlaşdırma işlərini vaxtında aparmaq ən düzgün yoldur.
Ən Çox Verilən Suallar
Liftlərin sertifikatlaşdırılması və təhlükəsizlik yoxlaması İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Standardlaşdırma və Sertifikatlaşdırma üzrə Dövlət Agentliyi (İQNORM) tərəfindən həyata keçirilir.
Xeyr, qanuna əsasən, sertifikatsız və texniki baxışdan keçməyən liftlərdən istifadə etmək qadağandır və inzibati məsuliyyət yaradır.
Liftin pasportu, texniki sənədlər, quraşdırma və təmir aktları, istismar müqaviləsi və əvvəlki yoxlama protokolları tələb olunur.
Azərbaycan qanunvericiliyinə görə, liftlər ən azı ildə bir dəfə (lazım gələrsə daha tez-tez) texniki yoxlamadan keçməlidir.
Kabina, troslar, əyləc və təhlükəsizlik sistemləri, elektrik və avtomatika, fövqəladə siqnalizasiya, qapıların işləməsi əsas yoxlama meyarlarıdır.
İQNORM-un rəsmi portalında və ya binanın lift avadanlığında sertifikat və son yoxlama aktının nüsxəsi yerləşdirilməlidir.
Bəli, yeni quraşdırılan hər bir lift yalnız uyğunluq və təhlükəsizlik sertifikatı alındıqdan sonra istismara verilə bilər.
Bəli, köhnə və istismarda olan liftlər də texniki baxış və ekspertizadan keçdikdən sonra sertifikat ala bilər.
İQNORM-un qaynar xətti və rəsmi portalı, eləcə də fövqəladə hallar xidməti vasitəsilə məlumat vermək mümkündür.
Bəli, qanunsuz istifadə zamanı bina sahibi və ya istismarçı hüquqi və maliyyə məsuliyyəti daşıyır, inzibati cərimələr tətbiq olunur.