ƏMAS Sistemi: Mahiyyəti, Tətbiqi

ƏMAS, Əmək Münasibətlərinin Elektronlaşdırılması Sistemi, ölkədə əmək münasibətlərinin tam rəqəmsal müstəviyə keçməsini təmin edən inteqrasiya olunmuş platformadır. Onun əsas məqsədi işçi, işəgötürən və dövlət arasında əmək münasibətlərinin elektron qeydiyyatını və monitorinqini təşkil etmək, prosesləri sürətləndirmək, insan amilindən və qeyri-rəsmi əmək münasibətlərindən doğan riskləri aradan qaldırmaqdır.

ƏMAS sisteminin əsas prinsipləri bunlardır:

• Şəffaflıq: Bütün əmək müqavilələrinin, əlavə və dəyişikliklərin, xitam və digər hüquqi proseslərin vahid bazada qeydiyyatı.
• Sürət və əlçatanlıq: İstənilən şəxs, müəssisə və ya dövlət orqanı əmək münasibətlərinin real vaxt rejimində vəziyyətini görə və idarə edə bilir.
• Hüquqi təminat: Hər bir işçi və işəgötürən əmək münasibətlərində hüquqlarının qorunduğunu, əmək müqaviləsinin və digər sənədlərin dövlət qeydiyyatında olduğunu əminliklə bilə bilir.
• Statistika və monitorinq: Əmək bazarı üzrə analitik hesabatlar, işçi axını, əməkhaqqı dinamikası və digər statistik məlumatlar toplana bilir.

ƏMAS Sistemi Necə Fəaliyyət Göstərir?

ƏMAS sistemi dövlətin “bir pəncərə” prinsipi əsasında işləyir. Bütün işəgötürənlər və işçilər öz əməyini yalnız rəsmi müqavilə əsasında rəsmiləşdirərkən bu platformadan istifadə etməlidir. Prosesin əsas mərhələləri aşağıdakı kimidir:

Elektron Qeydiyyat

Hər bir işəgötürən ƏMAS portalında qeydiyyatdan keçir, öz profili və məlumatlarını daxil edir. Bundan sonra müəssisənin səlahiyyətli şəxsləri əmək müqavilələri və dəyişiklikləri sistemə daxil edə, təsdiq və ya xitam verə bilir.

Əmək Müqaviləsinin Elektron Qeydiyyatı

Əmək müqaviləsi tərtib olunduqda bütün detallar (işçinin adı, vəzifəsi, əmək haqqı, iş vaxtı, sosial təminatlar və s.) elektron şəkildə sistemə daxil edilir və dövlət orqanı tərəfindən təsdiqlənir. Hər bir müqavilə unikal identifikasiya nömrəsi alır və bütün tərəflər üçün hüquqi sənəd hesab olunur.

Dəyişikliklərin və Xitamın Qeydiyyatı

Əmək müqaviləsində istənilən dəyişiklik (maaşın artırılması, vəzifənin dəyişməsi, iş rejiminin dəyişdirilməsi və s.) yalnız ƏMAS üzərindən qeydiyyatdan keçməlidir. Həmçinin müqaviləyə xitam veriləndə bu proses də sistemdə rəsmi şəkildə aparılır və işçinin elektron şəxsi kabinetində əks olunur.

Monitorinq və Audit

Dövlət orqanları və aidiyyəti qurumlar ƏMAS üzərindən istənilən müəssisə və əmək münasibətləri barədə monitorinq və audit apara bilir. Bu, həm də əmək mübahisələrinin operativ və obyektiv həllinə imkan yaradır.

İştirakçılar üçün Elektron Şəxsi Kabinetlər

Hər bir işçi və işəgötürən öz şəxsi kabinetində bütün əmək müqavilələrinin tarixçəsini, dəyişiklikləri, əməkhaqqı məlumatlarını və digər zəruri sənədləri görür, onları elektron şəkildə çap edə və rəsmi orqanlara təqdim edə bilir.

ƏMAS-ın Üstünlükləri və Əhəmiyyəti

ƏMAS-ın tətbiqi Azərbaycan əmək bazarında bir sıra ciddi dəyişikliklərə və müsbət nəticələrə səbəb olub:

• Əmək münasibətlərinin leqallaşması və qeyri-rəsmi əmək bazarının azalması.
• İşçi hüquqlarının və sosial təminatların daha güclü müdafiəsi.
• Sahibkarlar üçün bürokratik prosedurların və vaxt itkisinin azalması.
• Sosial sığorta və vergi uçotunda dəqiqlik və şəffaflıq.
• Mübahisəli hallar və əmək münaqişələrinin daha tez və obyektiv həlli.
• Dövlətin real əmək bazarı barədə dəqiq statistika və analitik imkanlarının artması.

ƏMAS Sistemi: İstifadə Prosesi və Təcrübədə Vacib Məqamlar

İşəgötürənlər üçün

İşəgötürənlər üçün ƏMAS-da işləmək həm asandır, həm də hüquqi baxımdan təhlükəsizdir. İstənilən müəssisə, fərdi sahibkar və dövlət qurumu yeni işçi ilə əmək müqaviləsini yalnız elektron formada bağlaya bilər. Bütün məlumatlar rəsmi olaraq saxlanılır və istənilən vaxt yoxlanıla bilər.

ƏMAS sistemində işəgötürən aşağıdakı əsas addımları yerinə yetirir:

• Profil və müəssisə məlumatlarını daxil edir;
• İşçi üçün elektron müqavilə tərtib edir, sənədi təsdiqə göndərir;
• İstənilən dəyişiklik və ya xitam barədə sistemdə rəsmi qeydiyyat aparır;
• Statistik hesabatları və analizləri əldə edir.

İşçilər üçün

Hər bir işçi ƏMAS sistemi vasitəsilə aşağıdakı üstünlüklərə sahib olur:

• Öz əmək müqaviləsinin elektron nüsxəsini istənilən vaxt görə və çap edə bilər;
• Əmək müqaviləsində edilən bütün dəyişikliklərə, əlavələrə və xitam proseslərinə nəzarət edə bilər;
• Əməkhaqqı və sosial təminat məsələlərində şəffaflıq və hüquqi müdafiə əldə edir;
• Zərurət olduqda rəsmi elektron sənədləri məhkəmə və ya digər dövlət orqanlarına təqdim edə bilər.

ƏMAS və Əmək Bazarı: Yeni İmkanlar və Çağırışlar

ƏMAS-ın tətbiqi ilə Azərbaycanda əmək bazarı daha şəffaf, rəqabətədavamlı və proqnozlaşdırıla bilən hala gəlib. Qeyri-rəsmi işləyənlərin sayının azalması, işçilərin hüquqlarının müdafiəsi, sosial sığorta və pensiya sisteminin gücləndirilməsi, əmək mübahisələrinin elektron əsaslarla həlli yeni dövrün mühüm nailiyyətlərindəndir.

Bununla yanaşı, bəzi çağırışlar və problemlər də mövcuddur:

• Elektron sistemlərdən istifadə vərdişi olmayan sahibkarlar üçün ilkin mərhələdə adaptasiya çətinliyi.
• Bəzi işəgötürənlərin və işçilərin hüquqi biliklərinin və rəqəmsal savadının kifayət qədər olmaması.
• İnternet infrastrukturunun regionlarda bəzən zəif olması və məlumatların elektron şəkildə vaxtında daxil edilməsində gecikmələr.

Bu problemlərin həlli üçün dövlət tərəfindən davamlı maarifləndirmə, təlimlər və texniki dəstək proqramları həyata keçirilir.

ƏMAS Sistemi və Dövlət Orqanları

ƏMAS sisteminin mərkəzində Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Dövlət Sosial Müdafiə Fondu, Dövlət Məşğulluq Agentliyi və digər aidiyyəti dövlət qurumları dayanır. Hər bir dövlət orqanı öz səlahiyyətləri çərçivəsində sistemə inteqrasiya olunur, məlumat bazası formalaşdırır, yoxlama və audit aparır.

ƏMAS vasitəsilə dövlət orqanları:

• Əmək müqavilələrinin qeydiyyatı və uçotunu aparır;
• Sosial sığorta ödənişlərinin dəqiqliyinə nəzarət edir;
• Əmək bazarı ilə bağlı qərarların hazırlanması üçün statistik məlumatlar əldə edir;
• Qanunvericilikdə tələb olunan yoxlama və nəzarət prosedurlarını həyata keçirir.

Rəqəmsal İnteqrasiya və Gələcək Perspektivlər

ƏMAS sistemi getdikcə təkmilləşdirilir və digər dövlət informasiya sistemləri ilə inteqrasiya olunur. ƏMAS portalı artıq “E-gov” (Elektron hökumət) platforması, vergi sistemi, pensiya və sığorta uçotu, məşğulluq reyestri ilə birbaşa məlumat mübadiləsi aparır.

Gələcəkdə aşağıdakı inkişaf istiqamətləri prioritetdir:

• Mobil tətbiqlərin yaradılması və işçilər üçün daha rahat interfeys imkanlarının açılması;
• Əmək bazarında analitik alqoritmlər və proqnozlaşdırıcı sistemlərin tətbiqi;
• İşçi və işəgötürən üçün “ağıllı müqavilələr” və avtomatlaşdırılmış elektron xidmətlərin genişləndirilməsi;
• Regionlarda və kiçik sahibkarlıq subyektlərində rəqəmsal savadlılığın artırılması.

ƏMAS Sistemi və İctimai Faydalar

ƏMAS sayəsində ölkədə əmək münasibətləri daha səmərəli və ədalətli qurulur. Hər bir vətəndaş, harada işləməsindən asılı olmayaraq, hüquqi müdafiəyə, sosial təminata və əməkhaqqının şəffaf ödənilməsinə tam əmin olur. Dövlət isə real əmək bazarı haqqında analitik məlumatlar əsasında sosial və iqtisadi siyasətini daha dəqiq qurur.

ƏMAS – Azərbaycan əmək bazarında şəffaflığın, hüquqi müdafiənin və səmərəli idarəetmənin əsas alətlərindən birinə çevrilib. Sistemin tətbiqi işçi və işəgötürən arasında etibarlı, qanuni və şəffaf münasibətlər formalaşdırır, sosial sığorta, əməkhaqqı və pensiya hüquqlarının təminatında yeni mərhələ yaradır. Rəqəmsal inteqrasiya və texnoloji yeniliklər gələcəkdə əmək münasibətlərinin daha da müasirləşməsinə və hər bir vətəndaş üçün ədalətli əmək bazarının formalaşmasına zəmin yaradır.

Ən Çox Verilən Suallar