Müasir dövrdə gənclər yalnız bir ölkənin gələcəyi deyil, həm də beynəlxalq inteqrasiyanın və regional əməkdaşlığın əsas aparıcı qüvvələrindən biri hesab olunur. Gəncliyin ideyaları, təşəbbüsləri və yaradıcı potensialı hər bir cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayır. Bu baxımdan, regional və beynəlxalq səviyyədə həyata keçirilən gənclər siyasəti təşəbbüsləri mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Belə təşəbbüslərdən biri də İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) reallaşdırdığı İƏT Gənclər Paytaxtı layihəsidir. Bu layihə üzv ölkələrin gəncləri arasında həmrəyliyi gücləndirməyə, birgə təşəbbüsləri dəstəkləməyə və gənclərin beynəlxalq arenaya inteqrasiyasını təmin etməyə yönəlib. Hər il bir şəhər “İƏT Gənclər Paytaxtı” seçilir və həmin şəhər gənclər sahəsində mötəbər beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi edir.
Layihənin Yaranma Məqsədi və Missiyası
İƏT Gənclər Paytaxtı təşəbbüsü ilk dəfə 2016-cı ildə elan edilib. Layihənin əsas məqsədi İƏT-ə üzv ölkələr arasında gənclər siyasətini koordinasiya etmək, gənclərin iştirakçılıq imkanlarını genişləndirmək və ortaq dəyərlər əsasında birliyi möhkəmləndirməkdir. Paytaxt statusu həmin şəhərə beynəlxalq səviyyəli tədbirlərə ev sahibliyi etmək, gənclər təşkilatlarını bir araya gətirmək və strateji əməkdaşlıq qurmaq imkanı yaradır.
Layihənin idarəçiliyi İƏT-in Gənclər Forumunun Katibliyi tərəfindən həyata keçirilir və hər il müəyyən meyarlara əsasən üzv ölkələrin şəhərləri arasından bir şəhər seçilir. Seçim zamanı şəhərin infrastruktur imkanları, gənclər siyasəti sahəsində fəaliyyəti, sosial fəallıq və innovativ təşəbbüslər əsas götürülür.
İƏT Gənclər Forumunun Rolu
İƏT Gənclər Forumu bu layihənin əsas təşkilatçısı və koordinatorudur. 2004-cü ildə Bakıda keçirilən İƏT Gənclər və İdman Nazirlərinin Zirvə Toplantısında bu forumun yaradılması qərara alınmış və forumun təsis yığıncağı 2005-ci ildə İstanbul şəhərində baş tutmuşdur. Forumun məqsədi gənclər arasında dialoqu təşviq etmək, regional əməkdaşlığı gücləndirmək və davamlı inkişaf üçün gənclərin rolunu artırmaqdır.
Forumun Bakı ofisi bu sahədə mühüm əlaqələndirici rol oynayır. Azərbaycan İƏT Gənclər Forumunun fəaliyyətində hər zaman fəal iştirak edir və təşkilatın mövqelərinin möhkəmlənməsinə dəstək verir. Paytaxt təşəbbüsü də məhz bu platforma üzərindən həyata keçirilir və nəticədə müxtəlif ölkələrin gəncləri bir araya gətirilir.
İƏT Gənclər Paytaxtı Seçilmiş Şəhərlər
İƏT Gənclər Paytaxtı statusu hər il bir şəhərə verilir və bu şəhər ilboyu müxtəlif konfranslara, festivallara, seminar və forumlara ev sahibliyi edir. İndiyədək paytaxt statusu almış şəhərlər arasında aşağıdakılar yer alıb:
- 2017 – Şuşa (Azərbaycan)
- 2018 – Hərəzm (Özbəkistan)
- 2019 – Düşənbə (Tacikistan)
- 2020 – Lahor (Pakistan)
- 2021 – Dəkkə (Banqladeş)
- 2022 – İstanbul (Türkiyə)
- 2023 – Kazan (Rusiya Federasiyasının Tatarıstan Muxtar Respublikası)
- 2024 – Şuşa yenidən simvolik olaraq seçildi
Şəhərlərin bu statusa layiq görülməsi təkcə infrastruktur baxımından deyil, həm də onların mədəni-mənəvi rolu və gənclərin inkişafında fəallığı ilə bağlıdır. Xüsusilə Şuşa şəhərinin bu layihə çərçivəsində seçilməsi Azərbaycanın milli-mədəni mirasının dünyaya tanıdılması və Qarabağ bölgəsinin post-münaqişə dövründə inkişafına xidmət edən bir jest kimi qiymətləndirilmişdir.
Şuşa – Mədəniyyətin və Gəncliyin Paytaxtı
Şuşa şəhərinin İƏT Gənclər Paytaxtı seçilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Şuşa Qarabağın incisi olmaqla yanaşı, Azərbaycanın milli ruhunun, musiqisinin və tarixinin simvoludur. 2022-ci ildə Şuşanın bu statusu alması təkcə simvolik addım deyil, həm də real layihələrin icrasına təkan verən platforma oldu. Şəhərdə keçirilən gənclər forumları, beynəlxalq konfranslar, mədəniyyət festivalları və könüllülük proqramları regionun yenidən qurulmasına gənclərin inteqrasiyasını təmin etdi.
Bu təşəbbüs həmçinin beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə, mədəni irsinə və gənclər siyasətinə yönəltdi. Şuşada baş tutan tədbirlər arasında “Gənclər və Sülh Dialoqu”, “Rəqəmsal Gənclik Sammiti” və “Xarici Tələbələr Forumu” xüsusilə fərqlənirdi.
Layihənin Əhatə Sahəsi və Təsiri
İƏT Gənclər Paytaxtı layihəsi təkcə bir il ərzində tədbirlərin keçirilməsi ilə məhdudlaşmır. Layihə seçilmiş şəhərin inkişafına, onun beynəlxalq tanıdılmasına və yerli gənclərin qlobal platformalara çıxışına real töhfələr verir. Bu layihə vasitəsilə aşağıdakı nəticələr əldə edilir:
- Gənclər təşkilatları arasında əlaqələr formalaşır
- Qlobal gənclik şəbəkələri yaradılır
- Yerli gənclərin beynəlxalq təcrübə əldə etməsinə şərait yaranır
- Sülh, tolerantlıq və mədəniyyətlərarası dialoq gücləndirilir
- Şəhər beynəlxalq arenada tanınır və turizm baxımından maraq dairəsinə düşür
Azərbaycanın Layihədəki Liderliyi
Azərbaycan bu təşəbbüs çərçivəsində həm təşkilatçı ölkə, həm də fəal tərəfdaş kimi çıxış edir. İƏT Gənclər Forumunun əsas dəstəkçilərindən biri olan Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi, Azərbaycan Gənclər Fondu və bir sıra ictimai təşkilatlar vasitəsilə layihənin reallaşmasına töhfə verir. Bakı şəhəri dəfələrlə müxtəlif beynəlxalq gənclər tədbirlərinə ev sahibliyi etmiş və bu sahədə geniş təcrübə toplamışdır.
Bundan əlavə, Azərbaycan digər İƏT ölkələrinin gəncləri üçün müxtəlif təqaüd və mübadilə proqramları həyata keçirir. Bu, yalnız İƏT çərçivəsində deyil, ümumilikdə türk-müsəlman dünyasında gənclərin həmrəyliyinə də müsbət təsir göstərir.
Layihənin Gələcək Perspektivləri
İƏT Gənclər Paytaxtı təşəbbüsünün davamlılığı və təsir dairəsinin artırılması üçün bir sıra yeni istiqamətlər təklif olunur:
- Rəqəmsal platformalar üzərindən gənclərarası onlayn forumlar
- Birgə startap və innovasiya mərkəzlərinin yaradılması
- Sosial sahibkarlıq üzrə təlim proqramları
- Ətraf mühitin qorunması və iqlim dəyişiklikləri üzrə gənclər hərəkatı
- Multikulturalizm və mədəni irs layihələrinin təşviqi
Bu istiqamətlər gənclərin yalnız tədbirlərin iştirakçısı deyil, eyni zamanda prosesin fəal yaradıcıları kimi fəaliyyət göstərməsinə imkan verir.
İƏT Gənclər Paytaxtı layihəsi üzv ölkələr arasında gənclərin birliyini gücləndirən, ortaq dəyərləri təşviq edən və davamlı regional əməkdaşlığı dəstəkləyən mühüm təşəbbüsdür. Seçilmiş şəhər yalnız bir il ərzində deyil, uzunmüddətli perspektivdə də gənclər sahəsində nüfuz və imkanlar əldə edir. Azərbaycan isə bu platformada həm təşəbbüskar, həm təşkilatçı, həm də aparıcı ölkə kimi çıxış edərək, gənclər siyasətində beynəlxalq nüfuzunu artırır. Gənclik müasir cəmiyyətlərin əsas gücüdür və belə layihələr onların bu gücünü doğru istiqamətə yönəltməyə xidmət edir.
Ən Çox Verilən Suallar
İƏT Gənclər Paytaxtı İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının Gənclər Forumu tərəfindən hər il bir şəhərə verilən statusdur. Bu status həmin şəhəri bir il ərzində İƏT ölkələrinin gənclərinə həsr olunmuş tədbirlərin mərkəzinə çevirir.
Seçim İƏT Gənclər Forumu tərəfindən elan olunan beynəlxalq müsabiqə yolu ilə aparılır. Şəhərlər öz layihələri ilə müraciət edir və qalib şəhər müəyyən meyarlar əsasında seçilir.
Status bir illik dövr üçün verilir. Bu müddət ərzində seçilmiş şəhərdə çoxsaylı beynəlxalq gənclər tədbirləri, forumlar və konfranslar təşkil olunur.
Əsas məqsəd İƏT ölkələri arasında gənclərin birliyini gücləndirmək, qarşılıqlı mədəniyyət mübadiləsini təşviq etmək və gənclərin beynəlxalq təşəbbüslərdə iştirakına şərait yaratmaqdır.
İƏT Gənclər Paytaxtı statusunu indiyədək Bakı (Azərbaycan), Şuşa (Azərbaycan), Konyə (Türkiyə), Doha (Qətər), Şiraz (İran), Kazan (Rusiya) və digər şəhərlər alıb.
Azərbaycanın Bakı və Şuşa şəhərləri İƏT Gənclər Paytaxtı seçilmişdir. Bu, Azərbaycanın gənclər siyasətində fəal mövqeyinin göstəricisidir.
Bu status şəhərə beynəlxalq səviyyədə tanınma, gənclərlə bağlı layihələrə daha çox dəstək və gənclər turizminin artması kimi imkanlar yaradır.
Layihədə İƏT üzvü olan ölkələrin gəncləri, gənclər təşkilatları, QHT-lər və dövlət qurumları iştirak edə bilər.
Forumlar, seminarlar, könüllülük proqramları, idman yarışları, mədəniyyət festivalları, debatlar və təlimlər kimi çoxşaxəli tədbirlər keçirilir.
İƏT Gənclər Paytaxtı layihəsi İslam dünyasında gənclərlə bağlı ən nüfuzlu təşəbbüslərdən sayılır və hər il geniş maraqla qarşılanır.
