İsrafil Məmmədov: Döyüşlərdə İştirakı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Adı Alması

Azərbaycan xalqı tarix boyu qəhrəman oğulları, igid hərbçiləri ilə fəxr edib. Bu igidlərdən biri də Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, baş leytenant İsrafil Məmmədovdur. Onun adı təkcə Azərbaycanın deyil, bütün keçmiş Sovet İttifaqı xalqlarının şərəf lövhəsində xüsusi yer tutur. Məmmədovun həyatı və döyüş yolu, xalqımızın fədakarlıq, sədaqət və vətənpərvərlik ənənələrinin parlaq nümunəsidir. Azərbaycanın çətin və sınaqlarla dolu illərində böyüyən, xalqın ağır taleyini öz üzərində hiss edən Məmmədov, əsl qəhrəmanlıq nümunəsi göstərərək millətimizin tarixinə adını qızıl hərflərlə yazdırıb.

Uşaqlıq və gənclik illəri

İsrafil Məmmədov 1919-cu ildə, martın 16-da, Azərbaycanın Şəmkir rayonunun Qapanlı kəndində, sadə kəndli ailəsində dünyaya gəlmişdi. Ailədə vətənə, torpağa, zəhmətə, insanlara sevgi ilə böyüyən Məmmədovun uşaqlıq illəri ağır, yoxsulluq, səfalət və zəhmətlə keçmişdir. Onun valideynləri əkinçi olmuş, övladlarına zəhmətə, dürüstlüyə və milli dəyərlərə hörmət etməyi öyrətmişdilər.

Kiçik yaşlarından təhsil almağa maraq göstərən Məmmədov ilk əvvəl kənd məktəbində oxumuş, daha sonra isə Kirovabad (indiki Gəncə) sənaye texnikumunu bitirmişdir. Burada aldığı texniki biliklər və intizamlı həyat tərzi onun gələcəkdə hərbi və vətəndaş həyatı üçün möhkəm təməl olmuşdur. Texnikumu bitirdikdən sonra Kirovabad şəhərində yerləşən toxuculuq kombinatında işləyib, burada əməksevərliyi və nizam-intizamı ilə seçilmişdir.

Ailədə əsas söz sahibi olan Məmmədov, daim nümunəvi davranışı ilə seçilmişdir. Onun dostları, müəllimləri və yaxınları həmişə qeyd edirlər ki, İsrafil son dərəcə ədalətli, insanpərvər və prinsipial bir insan idi.

Hərbi xidmətə çağırılması və ilk illər: Qəhrəmanlıq yoluna doğru

1939-cu ildə SSRİ-də hərbi xidmət məcburi idi və İsrafil Məmmədov da həmin il ordu sıralarına çağırıldı. İlk xidmət illərində disiplinli, məsuliyyətli və təşəbbüskar əsgər kimi seçildi. Orduda göstərdiyi nizam-intizam və cəsarətə görə rəhbərliyin diqqətini cəlb etmişdir. O, tezliklə baş serjant rütbəsinə yüksəldi və taqım komandiri təyin olundu. Sonradan isə bölük komandirinin köməkçisi vəzifəsinə qədər yüksəldi.

Hərbi təlimlər zamanı qısa müddət ərzində liderlik bacarıqları, taktiki qərarvermə qabiliyyəti və döyüş ruhu ilə seçilmişdir. Döyüş tapşırıqlarını hər zaman nümunəvi yerinə yetirən Məmmədov, yoldaşları arasında böyük hörmət və nüfuz qazandı. Bu dövrdə onun üzərinə düşən vəzifə və məsuliyyətlər təkcə fiziki güc deyil, həm də böyük mənəvi möhkəmlik tələb edirdi.

Böyük Vətən Müharibəsində İsrafil Məmmədovun qəhrəmanlığı

1941-ci ilin iyununda faşist Almaniyasının SSRİ-yə hücumu ilə Böyük Vətən Müharibəsi başladı. İsrafil Məmmədov cəbhəyə ilk göndərilən azərbaycanlılardan biri oldu. Qısa müddətdə göstərdiyi şücaət nəticəsində 1941-ci ilin iyulunda baş serjant rütbəsi aldı. Müharibənin ən qızğın anlarında o, əvvəlcə taqım komandiri, daha sonra isə bölük komandirinin köməkçisi oldu.

Məmmədovun əsl qəhrəmanlıq salnaməsi isə 1941-ci ilin dekabr ayında yazıldı. 2 dekabr 1941-ci ildə ona kiçik leytenant rütbəsi verildi. Artıq 3 dekabrda onun rəhbərliyində olan 20 nəfərlik dəstə Novqorod vilayətinin İlmen gölü yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdə alman ordusunun taboruna qarşı vuruşdu. 10 saat davam edən amansız döyüşdə azsaylı sovet əsgəri düşmənin 300 nəfər canlı qüvvəsini məhv etdi. Tarixi mənbələrə əsasən, təkcə İsrafil Məmmədov bu döyüşdə 70 əsgər və 3 zabiti məhv etmişdi.

İsrafil Məmmədovun hərbi xidmətdə yüksəlişi və döyüşlərdə iştirakı

Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı

SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 11 dekabr 1941-ci il tarixli fərmanı ilə İsrafil Məmmədov Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görüldü. Bu, Azərbaycanın müstəqil hərb tarixi üçün misilsiz bir hadisə idi. İsrafil Məmmədov bu ada layiq görülən ilk azərbaycanlı oldu. Ona, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Qızıl Ulduz medalı və Lenin ordeni təqdim edildi. 15 dekabrda bu mükafatlar elə döyüş meydanında şəxsən təqdim olundu.

İsrafil Məmmədovun bu döyüşdə göstərdiyi qəhrəmanlıq, təkcə sovet ordusunun deyil, bütün SSRİ xalqlarının qürur mənbəyinə çevrildi. Azərbaycan xalqı, öz igid oğlunun adını fəxrlə çəkməyə başladı. Məmmədovun adı, təkcə hərb tarixində deyil, bədii ədəbiyyatda, publisistikada, sənətdə də geniş əks olunmağa başladı.

Yaralanması, ordudan tərxis olunması və mülki həyatı

1943-cü ildə İsrafil Məmmədov cəbhədə ağır yaralandı. Həkimlərin səyinə baxmayaraq, onun ön xəttdə xidmətini davam etdirmək imkanı olmadı. Nəticədə, o, ordudan tərxis edilərək ehtiyata buraxıldı. Məmmədov bundan sonra həyatının böyük hissəsini Kirovabadda (indiki Gəncə şəhəri) yaşadı.

Döyüşlərdən sonra Azərbaycan komsomolunun mərkəzi komitəsində, müxtəlif ictimai təşkilatlarda çalışıb. Onun təcrübəsi, vətənə sədaqəti, insanlarla işləmək bacarığı qısa müddətdə onu yenidən hörmətli şəxsiyyətə çevirdi. O, Azərbaycan gənclərinin tərbiyəsində, vətənpərvərliyin aşılanmasında xüsusi rol oynadı.

Ömrünün son illərində Məmmədov müxtəlif xəstəliklərdən əziyyət çəkdi. Uzun müddət Yaltada müalicə aldı, lakin 1 may 1946-cı ildə orada vəfat etdi. Onun cənazəsi xüsusi təyyarə ilə Azərbaycana gətirildi və Gəncə şəhərinin o vaxtkı Lenin (indiki Xan) parkında torpağa tapşırıldı.

Şəxsi həyatı və ailə dəyərləri: İgidin insanı siması

İsrafil Məmmədovun həyatı təkcə döyüşlər və qəhrəmanlıqla deyil, həm də insani dəyərlər, ailə və sevgi ilə zəngin idi. Novqorod yaxınlığında gedən döyüşlərin birində ağır yaralanan Məmmədovun həyatını sovet tibb bacısı Yevdokiya İvanovna xilas etmişdi. Onlar bir-birinə könül verib ailə həyatı qurdular.

Bu nikahdan Məmmədovun iki əkiz qız övladı dünyaya gəldi: Qalina və Svetlana. Onun ailəsində yüksək mənəvi dəyərlər, qarşılıqlı hörmət və sevgi hökm sürürdü. Ailəsi hər zaman igid ataları ilə fəxr edib, onun xatirəsini yaşatmağa çalışıb.

Xatirəsi və əbədiləşdirilməsi: Məmmədovun izləri Azərbaycan tarixində

İsrafil Məmmədovun xatirəsi bu gün də Azərbaycan xalqı tərəfindən böyük ehtiramla yad edilir. Onun doğulduğu Qapanlı kəndində büstü ucaldılıb, kənd tam orta məktəbi onun adını daşıyır. Gəncə şəhərində isə adına ev-muzey, məktəb, abidə və küçə var. 1986-cı ildə SSRİ Poçt xidməti İsrafil Məmmədovun portreti olan markalı konvert buraxıb.

Ədəbiyyatda və publisistikada da onun qəhrəmanlığı daim əks olunur. Məşhur yazıçı Mir Cəlal Paşayevin Qəhrəmanın yolu oçerki və İsrafil kitabı, Bakı-1942 onun irsinə həsr olunmuş ən nüfuzlu əsərlər sırasındadır. Məmmədovun həyat yolu Azərbaycan və dünya gəncləri üçün örnək məktəb, igidlik, vətənpərvərlik simvoludur.

İsrafil Məmmədovun irsi və müasir gəncliyə təsiri

İsrafil Məmmədovun həyatı və qəhrəmanlığı bu gün də Azərbaycan gəncləri üçün böyük mənəvi dayağa çevrilib. Onun timsalında vətənə sədaqət, igidlik və qətiyyətli olmaq örnəyi gənc nəslə aşılanır. Məmmədovun adı hər il dövlət və ictimai tədbirlərdə ehtiramla yad edilir, onun barəsində sənədli filmlər, bədii əsərlər, elmi işlər yazılır.

Bugünkü Azərbaycan ordusunda İsrafil Məmmədovun qəhrəmanlığına tez-tez istinad olunur. Onun döyüş taktikası, şəxsi igidliyi, xalqına və dövlətinə bağlılığı hərbi tədris proqramlarının əsas hissəsinə daxil edilib. Məmmədovun adı əbədi olaraq Azərbaycan xalqının yaddaşında qalacaq.

İsrafil Məmmədov Azərbaycanın hərb tarixinə, xalqının mənəvi yaddaşına həkk olunmuş ən böyük qəhrəmanlardan biridir. Onun həyat yolu, göstərdiyi şücaət və qətiyyət müasir dövr üçün də çox aktual və örnəkdir. Məmmədovun adı, irsi və qəhrəmanlığı Azərbaycan xalqının milli özünüdərkinin ayrılmaz hissəsinə çevrilib.

İsrafil Məmmədovun timsalında xalqımız bir daha sübut etdi ki, azərbaycanlılar öz torpağı, milləti və azadlığı üçün canından keçməyə hazırdır. Onun xatirəsi daim yaşayacaq və gələcək nəsillərə vətənpərvərlik ruhu aşılamaqda davam edəcək.

Ən Çox Verilən Suallar