Karyera hədəflərinizə çatmaq, şəxsən özünüzü inkişaf etdirmək, yeni bir mədəniyyət tanımaq və ya həyat tərzi yaşamaq, yüksək keyfiyyəti ilə tanınan ən yaxşı təhsilə yiyələnmək, çılğınca macəralar yaşamaq və möhtəşəm xatirələr toplamaq, yeni dostlar qazanmaq və ya peşəkar şəbəkənizi genişləndirmək, nəhayət yeni bir dil öyrənmək istəyirsinizsə, o zaman mütləq xaricdə təhsil almağı düşünməlisiniz. Ancaq təbii ki, bu prosesin hər zaman çox asan olmayacağını hər birimiz yaxşı bilirik. Dünyada ən yaxşı təhsilə sahib ölkələri tanımaqla seçim mərhələnizi bir qədər olsun asanlaşdırmaq istəyirsinizsə o zaman bu yazı ilə mütləq yaxından tanış olmalısınız.
İlk öncə 2020-ci ildə əhali sayına görə dünyanın ən savadlı 10 ölkəsinin statistikası ilə tanış olaq:
- Norveç – 43.21%
- Finlandiya – 44.30%
- Avstraliya – 45.36%
- İrlandiya – 45.66%
- Böyük Britaniya – 45.74%
- Amerika Birləşmiş Ştatları – 46.36%
- Cənubi Koreya – 47,74%
- İsrail – 50.92%
- Yaponiya – 51.44%
- Kanada – 56.71%
Əhali sayına görə savadlılıq dərəcəsi ən yüksək olan ölkələr ilə tanış olduqdan sonra nəhayət təhsili ilə seçilən ölkələr ilə yaxından tanış ola bilərik. Bu siyahıda hansı materikdə və ya qitədə yerləşməsindən asılı olmayaraq bir çox ölkələr yer alır.
Amerika Birləşmiş Ştatları
Dünyanın iqtisadi nəhəngi nüfuzlu universitetlərə ev sahibliyi etməsiylə bərabər ən yaxşı təhsil keyfiyyətinə görə də rəqiblərini qabaqlayır. 1,3 trilyon dollar təhsil büdcəsi olan Amerikada insanların savadlılıq səviyyəsi 99%-dir. 81,5 milyon şagirdin olduğu ölkədə hər il təxminən 38% ibtidai məktəbə, 26% isə orta məktəbə başlayır. Orta məktəbdən sonrakı təhsili davam etdirən şagirdlərin sayı hər il 20,5 milyon civarındadır. Amerika vətəndaşları orta məktəbə qədər pulsuz təhsil alır.
Tələbələrin çoxu ABŞ-da təhsil almaq istəyir, ancaq əksəriyyəti maddi sıxıntılar ilə qarşılaşır. ABŞ beynəlxalq tələbələrə 1500-dən çox təqaüd təqdim edir. Ölkə uzun illərdən bəri 2021-dək QS World University Rankings sıralamasında öz mövqeyini inamla qoruyur.
Kanada
Təhsil dilinin ingilis və fransız dilləri olduğu Kanadada insanlar 16 yaşına qədər və bəzi bölgələrdə 18 yaşına qədər məcburi şəkildə təhsil almalıdırlar. Əhalinin savadlılıq səviyyəsi 99%-dir və bu açıq şəkildə göstərir ki, bu ölkə ən yaxşı təhsil səviyyələrindən birinə malikdir. Kanadada mərkəzi təhsil sistemi yoxdur. Ştatlar öz təhsil sistemlərini yaradırlar. İcbari təhsil 10 ildir. İbtidai təhsildən orta təhsilə keçid zamanı heç bir imtahan olmur. İbtidai və orta məktəb tədris proqramı savadlılıq və ünsiyyət, problem həll etmə, insan münasibətləri və texnologiya sahələrində öyrənmə bacarıqları qazanmağı hədəfləyir. Bir tədris ilinin 180-190 gün olduğu Kanadada hökumətin məktəbəqədər və ibtidai məktəb təhsili üçün maliyyə dəstəyini artıracağı təqdirdə, ölkənin dünya sıralamasında ilkləri görəcəyi ifadə edildi.
Birləşmiş Krallıq
Birləşmiş Krallıq, dünyaca məşhur Oxford Universiteti də daxil olmaqla, dünyanın ən yaxşı 10 universitetindən dördünə ev sahibliyi edir. Buna görə də, ən yaxşı təhsildən danışarkən onsuz bir siyahı düşünə bilmərik! Bu ölkədə alınan təhsilin nüfuzu şübhəsizdir. Aparıcı qlobal şirkətlər həvəslə İngiltərə universitetlərindən məzunlar cəlb edirlər. Müasir texnologiya ilə birləşən çoxsaylı fənlər və qədim ənənələr İngiltərəni Avropanın ən populyar təhsil yerlərindən birinə çevirir. Birləşmiş Krallığın bəzi bölgələrindəki təhsil sistemi ayrı-ayrı hökumətlər tərəfindən idarə olunur.
Birləşmiş Krallıq hər il dünyadakı bütün tələbələr üçün təxminən 2000 təqaüd təqdim edir. Bu təqaüdlər bakalavr, magistr, doktorantura dərəcələri üçündür. Birləşmiş Krallıqdakı universitetlərin demək olar ki, əksəriyyəti Times Higher Education tərəfindən hazırlanan Dünya Universitetləri Sıralamasında ilk 100-də yer alır.
Finlandiya
Finlandiya təhsil sisteminin ən vacib xüsusiyyətlərindən biri müəllim keyfiyyətidir. Çox vaxt ölkənin ən uğurlu şagirdləri müəllim ola bilər və bu zaman yalnız məktəbdəki müvəffəqiyyətləri kifayət deyil, həm də məktəbdənkənar fəaliyyətləri də nəzərə alınır. Yenilikləri, məktəbləri və dərsdənkənar fəaliyyətləri dəstəkləyən tədris proqramı uğurlu bir təhsil sistemi təmin edir. Şagirdlər gündə orta hesabla 4 saat dərs alır. Təhsil sistemində imtahan yoxdur. Ümumiyyətlə, Finlandiya həmişə ən yüksək təhsil səviyyəsi ilə seçilib.
Almaniya
Almaniya, şübhəsiz ki, dünyada daim təhsil sistemini inkişaf etdirməyə çalışan bir ölkə nümunəsidir. Təhsil səviyyəsi həmişə dünyanın ən yaxşılarından biri sayılır. Almaniya məktəbəqədər təhsilin məcburi olmadığı, ibtidai məktəbdən sonra orta təhsilin məcburi olduğu bir ölkədir. Yuxarı siniflərə keçmək üçün şagirdlər qabiliyyətlərinə, istəklərinə və diplom dərəcələrinə görə 5 fərqli məktəbə müraciət edə bilərlər. Almaniya eyni zamanda universitet və texniki təhsil baxımından Avropanın lider ölkələrindən biridir.
Almaniyada 380-dən çox rəsmi tanınmış universitet var və ümumilikdə 17.000-dən çox təhsil proqramı təklif edirlər. Bəziləri özəl, bəziləri dövlət universitetləridir. Dövlət universitetləri tələbələrdən heç bir ödəniş tələb etmir.
Hollandiya
Hollandiya ingilis dilində aparılan və beynəlxalq tələbələr üçün xüsusi olaraq hazırlanmış ali təhsil verən ilk ingilis dilində danışmayan ölkə idi, bu səbəbdən Hollandiyada təhsil alanlara yaxşı təhsilin verilməsinə zəmanət verilir!
Holland dilini bilməyən tələbələr belə, Hollandiyanın məktəblərində müvəffəqiyyətə nail olmaq üçün lazım olan köməkləri alırlar. Bütün fənnlərdə öyrənməyə yardım etmək üçün 1-4 sinif şagirdləri üçün Holland dilindən başqa dillərdə də tədrisi təmin edirlər. 94% məzuniyyət nisbətini orta səviyyədə tutmaq üçün kasıb və etnik azlıq tələbələrinə əlavə vəsait də ayırırlar. UNESCO-ya görə, əlilliyi olan şagirdlərin nisbəti ən yüksək olan ibtidai məktəblərdə orta hesabla 58% daha çox müəllim və köməkçi heyəti var.
İsveç
İdarə edilə bilən vətəndaşları və demək olar ki, 100% savadlılıq dərəcəsi olan İsveç, şübhəsiz ki, ali təhsil üçün ən yaxşı yerlərdən biridir. İsveçdə 9 illik təhsil məcburidir. İcbari təhsildən sonra şagirdin müvəffəqiyyətindən asılı olaraq peşə məktəblərinə və ya normal orta məktəb təhsilinə davam etmək üçün alternativlər vardır. Məktəblər bələdiyyələr tərəfindən idarə olunur və təhsil, kitab və nahar pulsuz verilir. İsveç hər il beynəlxalq tələbələrə mindən çox təqaüd təklif edir.
İsveçrə
İsveçrə təhsil sistemi dünya siyahısındakı ən yaxşı təhsil sistemlərindən biridir. Təhsilin mütləq şəkildə vacib olduğu İsveçrədəki bütün uşaqlar üçün ibtidai təhsil zəruridir. Elm sıralamasında dünyada 25-ci, riyaziyyatda 8-ci, ümumi sıralamada 15-ci olan İsveçrənin də bir çox Nobel mükafatlı alimi və yazıçısı var. İsveçrə, Avstraliyadan sonra xaricdə universitet təhsili üçün insanların ən çox seçdiyi ölkələrdən biridir. Xüsusən də Basel şəhərində yerləşən əsrlik universitetlər və ümumilikdə İsveçrə universitetləri tibb, kimya və biokimya sahələrində yüksək nüfuza malikdirlər. Dünya İqtisadi Forumu hesabatının nəticələrinə görə, İsveçrə qlobal rəqabət gücləri sıralamasında dünyada birinci yerdədir.
Danimarka
Danimarkanın təhsil sistemi məktəbəqədər-ibtidai-orta məktəb və yetkinlərin təhsilini əhatə edir. 16 yaşına qədər təhsilin məcburi olduğu Danimarkada orta məktəb və universitet təhsili şagirdlərin qabiliyyətlərinə görə alt qruplara bölünür. “Folkeskole”, yəni məktəbin son sinifləri və yuxarı təhsil məcburi olmasa da, ölkədəki şagirdlərin 82%-i təhsillərini davam etdirir. Təhsil və sivilizasiya anlayışlarının böyük əhəmiyyət daşıdığı Danimarka, xüsusilə yaşayış standartları baxımından Birləşmiş Millətlər Təşkilatı siyahısının başındadır.
Norveç
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən insan inkişafı baxımından ən yüksək qiymətləndirilən Norveç 5.4 milyon sakinləri üçün təhsilə üstünlük verir. Skandinaviya xalqı ÜDM-nin təxminən 7% -ni təhsilə xərcləyir (bu da ABŞ-dan təxminən 1,5% azdır) və tələbə-müəllim nisbətini 9:1-dən aşağı saxlayır. Milli tədris proqramına əsaslanaraq, sənət və sənətkarlıq, qida və sağlamlıq, musiqi və bədən tərbiyəsi də proqramın bir hissəsidir və hər birinə eyni dərəcədə önəm verilir. Onların sistemi açıq şəkildə işləyir. Norveçin məktəb yaşlı əhalisinin 100%-i məktəbə qeydiyyatdan keçir, 97%-i müəyyən qədər orta təhsillidir və ən əsası da burada təhsildəki gender fərqini aradan qaldırmaqda çox böyük uğurlar əldə edirlər.
Yaponiya
Texnologiyaya əsaslanan bir təhsil modelinə sahib olan Yaponiya bu vəziyyətdən çox yaxşı istifadə etdi və xüsusilə məktəbəqədər və ibtidai sinif şagirdlərinə ayırdığı büdcə ilə təhsilə verdiyi əhəmiyyəti göstərdi. Yaponiya dünyanın bir çox ölkəsinə nisbətən çox fərqli bir təhsil sistemi tətbiq edir. Əxlaqi inkişafa önəm verən Yaponiya, üçüncü sinifdə uşaqlara mənəvi inkişafını dəstəkləyən bir şəkildə imtahansız təhsil verir. Eyni zamanda, nizam-intizamı ilə seçilən təhsil sistemində davamiyyətin olmaması demək olar ki, yoxdur. Məktəblərdə təmizlik işlərinə baxanlar yoxdur, şagirdlər özləri təmizlik işlərini görürlər. Universitet imtahanı, həyatlarının gedişatını təyin edən ən vacib imtahandır.
150.000-dən çox beynəlxalq tələbəsi olan Yaponiya, beynəlxalq tələbələr üçün ən populyar yerlərdən biridir. Yüksək təhsil standartları, təhlükəsiz və dinc bir təhsil yeri, aşağı təhsil haqları və bir çox imkanlar təqdim edən təqaüdləri ilə ən sevilən və ən çox seçilən ölkələrdən biridir.
Cənubi Koreya
Ölkələrdə ən yüksək təhsil səviyyəsindən danışırıqsa, Asiya ölkələrinə geniş yer vermək olduqca məqbuldur. Cənubi Koreya ümumiyyətlə çox zəhmət tələb edən bir iş rejiminə sahib ölkədir. Akademik performans çox vacib olduğundan tələbələr özlərini yaxşı təhsil almağa həsr edirlər. Sistem tam olaraq imtahan tərəfindən dəstəklənir və qabiliyyətlər nəzərə alınmır. Cənubi Koreya təhsil sistemi ilk iki mərhələsi məcburi olan 6 + 3 + 3 + 4 il olaraq təşkil edilir. Şagirdlər həftənin 7 günü məktəbə gedirlər. Məktəbəqədər təhsil və lisey məcburi deyil. Universitetlər öz tələbələrini özləri seçir. Koreya hökuməti təhsil üçün çox yüksək büdcələr ayırır və təhsilə bir ölkə olaraq çox ciddi bir iş kimi baxırlar. Bu şəkildə Cənubi Koreyanın dünyanın ən yaxşı təhsil sisteminə və ən yüksək təhsil səviyyəsinə sahib olması qaçınılmaz bir nəticədir.
Sinqapur
İbtidai məktəb təhsilinin keyfiyyətcə yüksək olduğu Sinqapurda təhsil yaşından asılı olmayaraq hər kəsin prioritetlərindən biridir. Dünyanın ən çox qəbul edilmiş təhsil sistemlərindən biri olan Sinqapur riyaziyyat və elm kurslarını əsas fənn olaraq qəbul edir. Elm və riyaziyyat sahəsində dünyanın ən yaxşı nəticələrinə sahib olan tələbələr hər il Sinqapurdan gəlirlər. Sinqapur riyaziyyatı dünyada istifadə olunan materiallar və tədris üsulu baxımından da çox populyardır. Təhsilin iqtisadiyyat başda olmaqla həyata təsir edən ən vacib amillərdən biri olduğuna inanırlar. İmtahan yönümlü bir təhsil yoxdur. Özünüdərketmə, əlaqələrin idarəedilməsi, məsuliyyətli qərar qəbuletmə kimi 21-ci əsrin bacarıq və dəyərlərini vurğulayan təhsil sistemi ilə OECD təhsil hesabatlarında yüksək yer tutur.
Honq Konq
İngilislərin qurduğu təhsil sistemini böyük ölçüdə qoruyan Hong Kong, ibtidai və orta məktəb təhsilindəki keyfiyyət və məzmuna görə dünyada nümunəvi təhsil sistemləri arasındadır. İngilis və Çin dilləri ölkənin təhsil dilləridir. Bütün sistem imtahanlara yönəlib, tələbələr imtahan təzyiqi ilə böyüyürlər. Əhalinin 94,6% -i savadlıdır.
Avstraliya
İngilis dilinin tədris dili kimi qəbul edildiyi Avstraliyada insanların 99%-i savadlıdır. İnsanların yarısından çoxunun ən azı 9 illik məktəb diplomu, təxminən 35%-inin məktəb və ya universitet diplomu var. Müxtəlif təhsil müəssisələri tərəfindən hazırlanan siyahılarda Avstraliya oxuma, elm və riyaziyyat sahələrində dünyanın ilk 10-luğuna daxildir.
Avstraliya Baş Naziri – Yeni Cənubi Uels Universitetində magistr dərəcəsini alan Scott Morrison, Avstraliya Universitetlərində təhsil almaq üçün 2450 tam maliyyələşdirən təqaüdlər barədə elan verdi.
Bəs bu ölkələr OECD reytinqində yüksək yerləri tutma şansını necə əldə edirlər?
- Tələbələrin fərdi xüsusiyyətləri ilə maraqlanırlar
- Dünya standartlarına uyğun bir təhsil sistemi yaradırlar
- Müəllimlərin hazırlıqlı və uğurlu olduğundan əmin olurlar
- Təhsildə bərabərliyi təmin edirlər
- Şagirdlərin və müəllimlərin fəaliyyətini artırmaq üçün təlimlər təqdim edirlər
Müxtəlif ölkələrdə olan təhsil ilə maraqlanırsınızsa mütləq digər məqalələrimizə baxmalısınız:
