İlməkçi Peşəsi: İnşaatda Armatur Bağlama Sənəti, Onun Əhəmiyyəti

İlməkçi, inşaatda, xüsusilə monolit dəmir-beton konstruksiyaların hazırlanması və armatur montajında çalışan, əsas işi dəmir armaturları bükərək, ilmə (düyün) və birləşmələr düzəltmək olan peşə sahibidir. Bu işçi beton tökməzdən əvvəl armaturları dəqiq şəkildə düzür, onları xüsusi dəmir teli ilə bir-birinə ilmə vuraraq möhkəm bağlayır və gələcək konstruksiyanın möhkəmliyini təmin edir. “İlməkçi” burada armaturçu və ya armatur bağlayan ustanın sinonimi kimi də işlənir.

İlməkçilik peşəsinin insaat prosesində əsas funksiyası

İnşaatda dəmir-beton konstruksiyaların möhkəmliyi, dayanıqlılığı və ömrü məhz ilməkçi ustalarının peşəkar fəaliyyətindən asılıdır. İlməkçi:

• Armatur dəmirini kəsir və hazırlayır;
• Layihəyə uyğun şəkildə armaturları qurur və mövqelərini dəqiq tutur;
• Armaturları aralıq məsafələri gözləməklə bükür və lazımi yerlərdə bərkidir;
• Xüsusi dəmir teli (bağlama teli, “armatur tel”) ilə ilmə vuraraq bütün dəmir parçaları bir-birinə möhkəm bağlayır;
• Konstruksiyanın layihəyə uyğunluğunu daim yoxlayır, lazımi düzəlişləri edir.

Bu proses həm yeni bina və körpülərin tikintisində, həm də istənilən iri və orta beton konstruksiyalarda istifadə edilir.

İlməkçi işinin mərhələləri

İlməkçilik işi adətən aşağıdakı mərhələlərdən ibarət olur:

• Layihənin və planların öyrənilməsi:
  İlməkçi layihə üzrə dəmir karkasın necə hazırlanacağını, harada hansı diametrli dəmir və neçə qat armaturlardan istifadə olunacağını öyrənir.
• Materialların hazırlanması:
  Zəruri ölçüdə dəmir kəsilir, bükülür, lazım gəldikdə xüsusi bükücü və kəsici alətlərdən istifadə olunur.
• Armaturun düzülməsi:
  Dəmir çərçivə və şəbəkələr (setkalar) yerlərinə düzülür və xüsusi plastik aralıqçıların köməyi ilə betonlama üçün məsafələr tutulur.
• İlmək vurulması və bağlama:
  İlməkçi əlindəki “armatur teli”ni (“pruva teli”, “sıyırıcı tel”) müxtəlif yerlərdə düyün və ilmə şəklində bir-birinə bərkidərək armatur dəmirinin bütövlüyünü və dayanıqlılığını təmin edir.
• Yekun yoxlama:
  Konstruksiya tam bitdikdən sonra, ustalar düzülüşü, möhkəmliyi, dəmir sıxlığını və layihəyə uyğunluğu yoxlayır, beton tökülməyə hazır vəziyyətə gətirir.

İlməkçi üçün vacib bilik və bacarıqlar

• Layihə oxumaq və təhlil etmək bacarığı
• Texniki alətlərdən (dəmir kəsici, bükücü, bağlama üçün xüsusi ucluqlar) istifadə
• Dəmirin elastikliyini və dayanıqlığını qiymətləndirmək
• İqlim və digər fiziki şərtlərə görə armaturun qorunması qaydalarını bilmək
• Sürətli və diqqətli işləmək, əl bacarığı və fiziki dözümlülük

İlməkçi, armaturçu ustalar böyük kollektivin bir hissəsi kimi işləyir, əsasən tikinti sahəsində, binaların, körpülərin, viadukların, zavod və digər böyük infrastruktur layihələrinin icrasında zəruri fiqurdur.

İlməkçi işinin insaatdakı əhəmiyyəti

Müasir inşaatda hər bir monolit və ya montaj dəmir-beton konstruksiyanın keyfiyyəti və təhlükəsizliyi məhz armaturun düzgün, layihəyə uyğun və texniki normalara əsaslanan bağlanmasından asılıdır. Səhv və ya zəif ilmək vurulmuş, lazımi şəkildə bərkidilməmiş armaturlar gələcəkdə konstruksiyanın çatlamasına, deformasiyasına, hətta qəza riskinə səbəb ola bilər.

Təcrübəli ilməkçilər isə həm dəmirin qəlibdə düzgün yerləşdirilməsini, həm də betonlama zamanı armaturların yerini itirməməsini təmin edir. Bəzi hallarda ilməkçi xüsusi düyün bağlama texnikası ilə körpü və mühəndis qurğularında əlavə təhlükəsizlik yaradır.

Peşənin müasir vəziyyəti və əmək bazarında yeri

Azərbaycan tikinti sektorunda ilməkçi peşəsi daima tələbatlıdır. İri dövlət, özəl və infrastruktur layihələrində armaturçu- ilməkçi ustalara ehtiyac böyükdür. Bir çox gənc işçi peşə məktəblərində və ya təcrübəli ustaların yanında şagirdlik edərək ilməkçilik öyrənir və bu işdə ixtisaslaşır. Sənaye və texnologiyanın inkişafı, ağır texnika və avtomatlaşdırılmış kəsici və bükücü avadanlıqlar olsa da, əl ilməkçisinin əvəzsiz peşəkarlığı və sürəti hələ də tikintidə ən vacib amillərdən biridir.

İlməkçi işinin təhlükəsizlik və keyfiyyət tələbləri

İlməkçi işinin təhlükəsiz icrası üçün:

• Qoruyucu əlcək, xüsusi geyim, dəbilqə və bəzən qoruyucu eynəklərdən istifadə olunur.
• Yüksəkdə işləyərkən qoruyucu kəmər və sığortalama tələbləri gözlənilir.
• İstifadə olunan dəmirin, bağlama telinin və iş alətlərinin keyfiyyəti yoxlanılır.
• Hər iş mərhələsində tikinti normaları və texniki təhlükəsizlik qaydaları ciddi riayət olunur.

İlməkçi peşəsinin cəmiyyətdə rolu və gələcəyi

Azərbaycanın tikinti sahəsində böyümə, şəhərsalma və infrastruktur layihələrinin artması ilə ilməkçi peşəsinin əhəmiyyəti daha da artır. Bu peşə əmək bazarında davamlı tələb görür və sabit qazanc gətirir. Peşə məktəblərində, texniki kolleclərdə və tikinti şirkətlərinin daxili təlim proqramlarında ilməkçi ixtisası üzrə mütəxəssislər hazırlanır.

Düzgün ilməkçilik peşəsi olmadan keyfiyyətli və təhlükəsiz bina və qurğu tikmək mümkün deyil. Buna görə də, ilməkçi həm fiziki əmək, həm də peşəkar bilik və məsuliyyət tələb edən hörmətli peşədir.

İlməkçi – müasir tikinti sahəsinin görünməz qəhrəmanıdır. Onun əli ilə qurulan dəmir karkaslar şəhərlərin, evlərin, körpülərin, fabrik və zavodların təhlükəsizliyi və davamlılığının təminatçısıdır. Gələcəkdə texnologiya dəyişsə də, təcrübəli və peşəkar ilməkçi olmadan inşaat sektoru heç vaxt inkişaf edə bilməz

Ən Çox Verilən Suallar