İsmi-Əzəm Duası: Oxunuşu, Quranda və Hədislərdə İsmi-Əzəm

İslam dini dualar və zikrlər vasitəsilə insanın Allahla mənəvi bağ qurmasını ən yüksək dəyər sayır. Dua insanın acizliyini, ehtiyacını, ümidini və səmimi qəlbini Allah-Taalaya açıq şəkildə təqdim etməsidir. Qurani-Kərim və hədislərdə müxtəlif duaların, Allahın adlarının və zikrlərin bəndə üçün xüsusi bərəkət və müstəsna nəticələr verə biləcəyi bildirilir. İslam ənənəsində ən böyük dua, ən qüdrətli isim kimi qəbul edilən “İsmi-Əzəm” (Ən Uca, Ən Böyük Ad) və bu adda olan dua, əsrlər boyu müsəlmanların mənəvi dünyasında xüsusi yer tutmuşdur. İsmi-Əzəm duasının mahiyyəti, tarixçəsi, mətnləri, İslam fiqhində və mənəvi həyatdakı rolu bu gün də böyük maraqla öyrənilir və tətbiq olunur.

İsmi-Əzəm nədir və mənşəyi

İsmi-Əzəm (ərəb. اسم اعظم) sözünün lüğəvi mənası “ən böyük ad”, “ən uca ad” deməkdir. Bu ifadə, Allahın adları və sifətləri içində ən ali, ən qüdrətli və ən təsirli ad kimi qəbul edilir. Qurani-Kərimdə və hədislərdə Allahın 99 gözəl adı (Əsmaül-Hüsna) qeyd olunur və bu adların hər biri xüsusi bərəkət və hikmət daşıyır. İslam alimləri və övliyaları isə bildirirlər ki, Allahın bir adı və ya adlar birləşməsi var ki, ona “İsmi-Əzəm” deyilir və bu ad vasitəsilə edilən dua, Allah dərgahında rədd olunmaz, qapılar açılar və bəndənin hacəti yerinə yetər.

İsmi-Əzəmin dəqiq hansı ad və ya adlar olduğu barədə müxtəlif rəylər, məzhəb və sufi məktəbləri arasında fərqli yanaşmalar mövcuddur. Əksər alimlərin fikrincə, Allahın müxtəlif adlarından bir neçəsi və ya kombinasiyası “İsmi-Əzəm”dir. Bəziləri bunu “Ya Allah!”, “Ya Rəhman!”, “Ya Həyyu Ya Qayyum!” kimi adlar hesab edir, digərləri isə xüsusi dua mətnlərini İsmi-Əzəm duası kimi təqdim edir.

Quranda və hədislərdə İsmi-Əzəm

Qurani-Kərimdə İsmi-Əzəm termini açıq şəkildə işlədilməsə də, bir çox ayədə Allahın gözəl adları ilə Ona dua etmək tövsiyə olunur. “Əraf” surəsinin 180-ci ayəsində deyilir: “Ən gözəl adlar Allaha məxsusdur. Ona bu adlarla dua edin…”.

Peyğəmbər Məhəmmədin (s.ə.s) hədislərində isə İsmi-Əzəm haqqında bir neçə mühüm rəvayət vardır. Məşhur hədislərdən birində deyilir: “Allahın İsmi-Əzəmi ilə dua edilən dua rədd olunmaz.” Başqa bir hədisdə isə bildirilir ki, “İsmi-Əzəm ilə Allahdan bir şey istəsəniz, Allah onu sizə verər.”

İslam alimlərinin bir qismi “Bəqərə”, “Ali-İmran”, “Taha” surələrindəki bəzi ayələrin mətnlərini, digərləri isə “Ya Həyyu, Ya Qayyum, Bi-rahmətikə əstəğis” və ya “Ya Allah, Ya Rəhman, Ya Rəhim” kimi zikrləri İsmi-Əzəm dua və zikri kimi qəbul edir.

İsmi-Əzəm duasının klassik mətnləri

Ənənəvi İslam mənbələrində bir neçə fərqli İsmi-Əzəm duası və zikri təqdim edilir. Ən məşhurları bunlardır:

1. “Ya Həyyu, Ya Qayyum, bi-Rahmətikə əstəğis”

Məna: “Ey Dirilik və Qaimlik sahibi, Sənin mərhəmətinə sığınıram!”

2. “Ya Allah, Ya Rəhman, Ya Rəhim, Ya Bədiəs-Səmavati vəl-Ərz, Ya Zəl-Cəlali vəl-İkram”

Məna: “Ey Allah, ey Rəhman, ey Rəhim, ey göyləri və yeri bənzərsiz yaradan, ey əzəmət və kəramət sahibi!”

3. “Allahummə inni əs’əlukə bi-ənnəkə əntə Allahu lə ilahə illa ənt, əl-Əhədus-Səməd, əlləzi ləm yəlid və ləm yuuləd, və ləm yəkun ləhu kufuvən əhəd”

Bu dua, Quranda “İxlas” surəsinin mətninə əsaslanır və bir çox alimlər tərəfindən İsmi-Əzəm duası kimi qəbul olunur.

Bir sıra İslam məktəbləri İsmi-Əzəm duası oxunarkən bu mətnlərin niyyət və ixlasla deyilməsinin əhəmiyyətini vurğulayır. Dua edən şəxs Allahın ən ali adları ilə səmimi və təmiz qəlbdən müraciət etməlidir.

İsmi-Əzəm duasının qəbul olunması və fəziləti

Əksər İslam alimləri və təriqət nümayəndələri bildirir ki, İsmi-Əzəm duası bəndə ilə Allah arasında xüsusi mənəvi körpü yaradır, dua edən insanın hacəti, arzusu və ehtiyacı ən tez şəkildə qəbul oluna bilər. Rəvayətlərdə bildirilir ki, İmam Əli (ə), İmam Cəfər Sadiq (ə), İmam Baqir (ə) kimi böyük islami şəxsiyyətlər İsmi-Əzəm duasına daim müraciət edər, bu duanın Allah dərgahında xüsusi qəbul olunduğunu bəyan edərdilər.

Peyğəmbər Məhəmməd (s.ə.s) buyurub: “Allahın bir ismi var ki, o isimlə dua edilərsə, rədd olunmaz.” Hədislərdə qeyd olunur ki, bu dua ilə şikəst, xəstə, çarəsiz və ümidini itirən insanlar belə xilas olub, arzusuna çatmışdır.

İsmi-Əzəm duasının oxunma qaydaları və ədəb-ərkanı

İsmi-Əzəm duası oxunarkən xüsusi təmizlik, dəstəmaz, ixlas və səmimiyyət əsas şərt sayılır. İslam alimləri tövsiyə edir ki, dua edən şəxs qibləyə tərəf oturmalı, əvvəlcə “Bismillah”, sonra salavat gətirməli, ardınca Allahın ali adları və İsmi-Əzəm mətnini tam səsləndirməlidir.

İsmi-Əzəm duası istənilən vaxt oxuna bilər. Lakin ən fəzilətli vaxtlar sübh, gecə namazlarından sonra, Cümə günləri və çətinlik, ehtiyac anlarıdır. Dua zamanı Allahdan yalnız halal, mənəvi və faydalı istəklər dilənməlidir.

İsmi-Əzəmin mənəvi və psixoloji təsiri

İsmi-Əzəm duası bəndədə güclü ümid, Allaha yaxınlıq və mənəvi rahatlıq yaradır. İnsanın çətinliklərə, xəstəliklərə, qorxuya və ruhi gərginliyə qarşı inamı artır, ümid və motivasiya verir. Hər gün bu dua ilə müraciət edənlərin ruhi rahatlıq tapması, həyatda yeni imkan qazanması barədə saysız-hesabsız təcrübələr və şahidliklər mövcuddur. Xüsusən, xəstə, borclu, ailə problemləri yaşayan və ümidini itirən şəxslər üçün bu dua böyük mənəvi dayaqdır.

İslam fiqhində və məzhəblərdə İsmi-Əzəm

Sünni və şiə məzhəbləri İsmi-Əzəm barədə əsasən bənzər mövqe tutur. Fərqli olaraq, bəzi fiqhi məktəblər Allahın bir adını, bəziləri isə adlar birləşməsini İsmi-Əzəm kimi təqdim edir. Sufizmdə isə İsmi-Əzəm Allahla sirrli əlaqə, mənəvi yüksəliş və duaların açarı sayılır. Əsas məqsəd duanın özündəki səmimiyyət, niyyət və qəlbin təmizliyidir.

İsmi-Əzəm duası ilə bağlı xalq inancı və gündəlik tətbiqi

Azərbaycan xalqı arasında İsmi-Əzəm duasının fəziləti və təsiri barədə müxtəlif hekayələr, rəvayətlər və təcrübələr mövcuddur. Ailələrdə, dini məclislərdə, məscidlərdə və ziyarətgahlarda İsmi-Əzəm duası oxunur, xüsusilə xəstəlik, borc, çarəsizlik, təcili kömək lazım olan məqamlarda bu dua məsləhət görülür. Bir çox insan gündəlik zikrlər arasında İsmi-Əzəm duasını öz həyatının bir hissəsinə çevirir.

İsmi-Əzəm duasının seçilmiş mətnləri və Azərbaycan dilində oxunuşu

Aşağıda ən çox istifadə olunan və İslam alimləri tərəfindən təsdiqlənən İsmi-Əzəm dualarından biri:

1.

“Allahummə inni əs’əlukə bi-ənnəkə əntəllahu lə ilahə illa ənt, əl-Əhədus-Səməd, əlləzi ləm yəlid və ləm yuuləd, və ləm yəkun ləhu kufuvən əhəd.”

2.

“Ya Həyyu, Ya Qayyum, bi-rahmətikə əstəğis, əslih li şə’ni kulləhu, və la təkilni ilə nəfsi tarfətə ayn.”

3.

“Ya Allah, Ya Rəhman, Ya Rəhim, Ya Zəl-cəlali vəl-ikram, Ya Bədiəs-səmavati vəl-ərz, Ya həyyu ya Qayyum.”

Bu dualar səmimi qəlbdən, təmiz niyyətlə oxunduqda böyük bərəkət və mənəvi rahatlıq bəxş edir.

İsmi-Əzəm duası haqqında yanlış fikirlər və suallar

Bəzi insanlar İsmi-Əzəm duasının yalnız xüsusi, sirli bir mətn olduğunu, yalnız seçilmiş şəxslərə məlum olduğunu düşünürlər. Halbuki, İslam alimləri bildirir ki, İsmi-Əzəm dua və Allahın gözəl adları hər bir müsəlmana açıqdır. Əsas olan ixlas, təmizlik və niyyətdir. Hər bir insan istənilən vaxt bu dua ilə Allah-Taalaya üz tutaraq hacətini diləyə bilər.

İsmi-Əzəm duası İslam dünyasının ən ali və təsirli dualarından biri kimi qəbul olunur. Bu dua bəndənin Allaha olan sevgisini, ümidini və ehtiyacını ən ali səviyyədə ifadə edir. İsmi-Əzəm duası insanın mənəvi inkişafına, ruhun sakitliyinə və duaların tez qəbul olunmasına güclü təsir göstərir. Azərbaycanın dini-mədəni irsində də bu duanın xüsusi yeri var. Hər bir insan həyatının çətin, ehtiyaclı və ümidsiz anlarında İsmi-Əzəm duasına sığınaraq Allahdan kömək, bərəkət və rahatlıq istəyə bilər. Ən əsası, bu dua yalnız söz deyil, qəlbin, vicdanın və ixlasın birgə təzahürüdür. Dua edənin niyyəti, Allaha olan etibarı və səmimiyyəti bu duanın qəbul olunmasının əsas sirridir.

Ən Çox Verilən Suallar