İynə Orucu Pozurmu?: Dini, Tibbi, Hüquqi Baxışlardan

Oruc İslamın beş əsas sütunundan biridir və Ramazan ayında müsəlmanlar üçün vacib ibadətlərdən sayılır. Bu ibadət zamanı su, qida, cinsi əlaqə və digər bəzi hallardan uzaq durmaq əmr olunur. Müasir dövrdə tibbin inkişafı ilə gündəmə gələn suallardan biri də “iynə vurmaq orucu pozurmu?” sualıdır. Çünki insanlar oruc tutarkən müalicə məqsədilə dərman iynələri, vitamin inyeksiyaları və s. qəbul edirlər.

Oruc nədir və pozan hallar hansılardır?

İslamda oruc, gün çıxandan gün batana qədər yeyib-içməkdən və cinsi əlaqədən çəkinməkdir. Orucu pozan hallara Qurani-Kərim və Sünnədə əsasən aşağıdakılar daxildir:

• Yemək və içmək
• Qusma (ixtiyari)
• Hayız və nifas (qadınlarda)

Bəs dəriyə, əzələyə və ya damara iynə vurulması bu siyahıya daxildirmi?

İynə vurmaq növləri

İynə vurmaq müxtəlif məqsədlərlə edilir və istifadə forması fərqlidir:

• İntramüskulyar (əzələdaxili) iynə
• İntravenoz (damardaxili) iynə
• Subkutan (dərialtı) iynə
• İnsulin iynəsi
• Vitamin və zərdab iynələri
• Anesteziya məqsədli iynələr
• Ağrıkəsici və iltihabəleyhinə iynələr

Bunlar arasında qida əvəzi olan və ya bədəni qüvvətləndirən iynələr xüsusilə fiqh alimlərinin diqqət mərkəzində olmuşdur.

Fiqh alimlərinin iynə haqqında əsas görüşləri

İslam alimləri iynə mövzusunda fikir ayrılığına sahib olublar. Ümumilikdə 3 əsas yanaşma var:

 Əhli Sünnə Alimləri (Hənəfi, Şafii, Malikilər):

Bu məzhəblərə görə oruc yalnız yeyib-içmə və cinsi əlaqə ilə pozular. Onlara görə:

• Qida olmayan iynələr (ağrıkəsici, antibiotik və s.) orucu pozmur.
• Vitamin, serum və ya gücləndirici iynələr (qida funksiyası daşıyanlar) orucu pozur.

 Hənbəli məzhəbinə görə:

Hənbəli məzhəbinin bəzi alimləri deyirlər ki, bədənə daxil olan hər bir maye və ya qida funksiyalı maddə orucu pozur, istər qida, istər müalicə məqsədli olsun.

 Şiə fiqhi (Cəfəri məzhəbi):

Cəfəri məzhəbinə görə də:

• Bədəndə qida məqsədi daşımayan iynə vurmaq orucu pozmur.
• Əgər iynə bədəni qüvvətləndirirsə və ya qidalandırırsa (serum və s.), bu halda oruc pozulur.

Orucu pozan və pozmayan iynə nümunələri

Müasir islam alimlərinin və fatvaların fikirləri

İslam Aləmi Fətva Akademiyası (İIFA)

Bu quruma görə, orucu yalnız yeyib-içmək və cinsi əlaqə pozur. Qida məqsədi olmayan dərman iynələri orucu pozmur.

Diyanət İşləri Başqanlığı (Türkiyə)

Diyanət də bildirir ki:

“Yalnız qidalandırıcı və enerji verici iynələr orucu pozur. Ağrıkəsici, antibiotik və iltihabəleyhinə iynələr isə pozmaz.”

Əl-Əzhər Universiteti

Əl-Əzhər alimlərinə görə də, qida ehtiva etməyən və venaya daxil olmayan iynələr orucu pozmaz.

Tibbi baxımdan iynə orucu necə təsir edir?

Tibbi olaraq oruc tutan şəxsin bədəninə iynə vurulması bu hallar ilə nəticələnə bilər:

• Qan şəkəri azaldıqda B12 və ya insulin iynələri həyat qurtarıcı ola bilər.
• İltihablı xəstəliklərdə antibiotiklə müdaxilə gecikdirilə bilməz.
• Vitamin çatışmazlığı hallarında müalicə təxirə salınsa fəsad yaranar.

Bu hallarda həkimlə məsləhətləşib orucu pozan iynəni vurub qəza etmək daha sağlam yanaşmadır.

İynə vurmaq zərurət halı sayılırmı?

İslamda həyatın qorunması ən vacib dəyərlərdəndir. Əgər:

• İnsanın həyatı və ya sağlamlığı iynədən asılıdırsa,
• Qəbul edilməzsə ciddi fəsad yaranacaqsa,

Bu zaman iynə vurmaq zərurət halı sayılır və oruc tutulmaya bilər, daha sonra qəza edilməlidir.

Oruc halında iynə vurmaqla bağlı tövsiyələr

• Əgər mümkün olarsa, iynəni iftar və ya imsak vaxtına saxlamaq tövsiyə olunur.
• Təcili tibbi müdaxilə tələb olunursa, orucu pozmamaq barədə israr zərərli ola bilər.
• Qida məzmunlu iynə vurulubsa, oruc pozulur və gün qəza olunmalıdır, kəffarə lazım deyil.
• Qida daşımayan iynələrdə isə oruc pozulmur və davam etdirilə bilər.

İynə vurmaq məsələsi müasir dövrdə tez-tez qarşılaşılan suallardandır. Fiqh alimləri və müasir fatvalar arasında geniş ittifaq vardır ki:

• Qida niyyəti daşımayan, müalicə məqsədli iynələr orucu pozmur.
• Qida verici və enerji artırıcı iynələr (serum, vitamin kompleksi və s.) orucu pozur.

Bununla yanaşı, insanların tibbi ehtiyacları və dini vəzifələri arasında diaqnoza uyğun, şüurlu seçim etməsi vacibdir. Hər bir halda orucun sağlamlıq üzərində zərər verməməsi əsas götürülməli, dini və tibbi baxışlar balanslaşdırılmalıdır.

Ən Çox Verilən Suallar