Ovşala : Gül Suyu Şərbəti, Sağlamlıq və Terapevik Xüsusiyyətləri

Azərbaycan mətbəxi və xalq təbabəti çox zəngin və rəngarəng ənənələrə malikdir. Bu ənənələrdə təbii bitkilərdən, gül və çiçəklərdən hazırlanan müxtəlif şərbətlər xüsusi yer tutur. “Ovşala” da elə belə bir ənənəvi içkidir ki, onun əsası gül suyundan hazırlanır və həm sağlamlıq, həm də dad baxımından Azərbaycan xalqının sevimli sərbətilərindən biridir.

Ovşala şərbəti yalnız dad və ətir ilə seçilməyib, həm də xalqın sağlamlıq anlayışında özünəməxsus mövqeyə malikdir. Onun hazırlanmasında istifadə olunan gül suyu qədim zamanlardan bəri bir çox xalq mədəniyyətində təbii müalicə vasitəsi kimi qəbul edilib. Azərbaycanda isə ovşala sərbəti yay aylarında bədənə sərinlik vermək, həmçinin orqanizmin müqavimətini artırmaq məqsədilə geniş yayılmışdır.

Ovşala Şərbətinin Tarixi və Etimologiyası

Ovşala sözü Azərbaycan dilində çox zaman ön gül suyu və ya gül suyu ilə hazırlanan təbii şərbət mənasında istifadə edilir. “Ovşala” termini xalq dilində, xüsusilə bölgələrdə bu içkinin adlandırılması üçün yaranmışdır. Gül suyu əsasən qızılgül çiçəklərinin distillə olunması yolu ilə hazırlanır və onun əsasında edilən şərbətlər qədim zamanlardan bəri sağlamlıq və gözəllik vasitəsi kimi təbliğ olunur.

Tarixi mənbələrdə gül suyu Orta Şərq və Azərbaycan mədəniyyətində eyni zamanda həm dini mərasimlərdə, həm də gündəlik həyatda xüsusi ritualların ayrılmaz tərkib hissəsi olmuşdur. Xüsusilə Novruz bayramı və digər milli şənliklərdə gül suyu ilə hazırlanmış ovşala şərbəti süfrələrdə özünəməxsus yer tutur. Azərbaycanda ovşala həm də xalqın gözəllik və sağlamlıq üçün istifadə etdiyi təbii vasitələrdən biridir.

Ovşala Şərbətinin Hazırlanması Prosesi

Ovşala şərbətinin hazırlanmasında əsas xammal gül suyu, şəkər, limon suyu və bəzi hallarda digər təbii ətirli bitkilərdən (məsələn, nanə, portağal çiçəyi) istifadə edilir. Bu şərbət hazırlanan zaman aşağıdakı mərhələlər izlənilir:

1. Gül suyunun hazırlanması: Əsasən qızılgül çiçəkləri gecə vaxtı yığılır və xüsusi distillə üsulu ilə suyu ayrılır. Gül suyu təmiz və ətirli olur.
2. Şəkər şərbətinin hazırlanması: Şəkər və su müəyyən nisbətdə qaynadılır, şərbət əldə edilir.
3. Gül suyunun əlavə edilməsi: Hazırlanmış şəkər şərbətinə gül suyu, limon suyu və bəzən nanə kimi əlavələr əlavə edilir.
4. Soyudulması: Hazırlanmış ovşala sərbəti bir müddət soyudulur və süfrəyə təqdim edilir.

Bu içkinin dadı həm şirin, həm sərinləşdirici, həm də təbii gül ətrinə sahib olur. Ovşala sərbəti yay aylarında bədəni sərinlətmək və enerjini artırmaq üçün xüsusilə uyğundur.

Sağlamlıq və Terapevtik Xüsusiyyətləri

Gül suyu və onun əsasında hazırlanan ovşala sərbəti, xalq təbabətində çoxsaylı faydaları ilə tanınır. Gül suyunun tərkibindəki təbii antioksidantlar, vitaminlər və digər faydalı maddələr bədənin immun sistemini gücləndirir, dəriyə müsbət təsir edir, stressi azaldır və orqanizmin ümumi tonusunu yüksəldir.

Ovşala sərbətinin müntəzəm istehlakı:

• Həzm prosesini yaxşılaşdırır: Gül suyunun təbii fermentləri mədə-bağırsaq traktını sakitləşdirir və həzm funksiyasını normallaşdırır.
• Sinir sisteminə təsiri: Gül suyu sinir gərginliyini aradan qaldırır, sakitləşdirici və rahatlaşdırıcı təsir göstərir.
• Dəriyə qulluq: Gül suyunun antibakterial və nəmləndirici xüsusiyyətləri dəri sağlamlığını qorumağa kömək edir.
• Ürək-damar sistemini dəstəkləyir: Gül suyu bədəndə qan dövranını yaxşılaşdırır, arterial təzyiqi tənzimləyir.
• Xroniki yorğunluğu aradan qaldırır: Enerji səviyyəsini artırır, bədəni gücləndirir.

Bu səbəbdən ovşala yalnız dadlı bir içki kimi deyil, həm də xalq təbabətinin təbii müalicə vasitəsi kimi geniş qəbul olunur.

Azərbaycan Mədəniyyətində Ovşala Sərbətinin Yeri

Ovşala sərbəti Azərbaycan xalqının mədəni həyatında xüsusi yer tutur. Xüsusilə yay aylarında, toy və digər şənliklərdə, bayram süfrələrində ovşala təqdim edilir. Bu içkinin hazırlanması və paylanması qonaqpərvərliyin, mədəni ənənələrin göstəricisi hesab olunur.

Novruz bayramında ovşala sərbətinin verilməsi həyatın yenilənməsi, təbiətin canlanması və sağlamlıq arzusunun ifadəsidir. Eyni zamanda, bu içki qızların, gənclərin, qadınların gözəllik məclislərində, ailə mərasimlərində də geniş istifadə olunur.

Ovşala və Digər Ənənəvi Gül Suyu Şərbətləri

Azərbaycanda ovşala sərbəti ilə yanaşı digər gül suyu əsasında hazırlanan şərbətlər də vardır. Məsələn, nanə ilə qarışdırılmış gül suyu, portağal çiçəyi şərbəti, şəkərbura və paxlava kimi şirniyyatlarla birlikdə verilən təbii şərbətlər xalq mətbəxində özünəməxsus yer tutur. Bu içkilərin hər biri müəyyən ərazilərə və ənənələrə bağlı olaraq fərqli dad və hazırlama üsullarına malikdir.

Ovşala Sərbətinin Hazır Alınması və Saxlanması

Hazır ovşala şərbəti bazarlarda və mağazalarda da satılır. Amma ənənəvi üsulla evdə hazırlanması daha məsləhətlidir. Hazır şərbət almaq istəyənlər üçün diqqət edilməli məqamlar:

• Təbii maddələrdən hazırlanması: Tərkibində konservant, süni rəng və qatqı olmamalıdır.
• Ətir və dad keyfiyyəti: Gül suyu və digər təbii komponentlərin qoxusu açıq hiss edilməlidir.
• Saxlanma şərtləri: Soyuq yerdə, qapalı şüşə butulkalarda saxlanmalıdır.

Ovşala Sərbətinin Qlobal və Regional Analoqları

Gül suyu və onun əsasında hazırlanan şərbətlər dünya mətbəxində də geniş yayılıb. Məsələn, İranın “Golab”, Türkiyənin “Gül şərbəti”, Ərəb ölkələrinin “Wardat” kimi analoqları mövcuddur. Azərbaycan ovşalası da bu ənənənin özünəməxsus variantı olaraq regional xüsusiyyətlərini saxlayır.

Ovşala, Azərbaycan xalqının təbiətə bağlı, sağlamlığa önəm verən ənənələrinin təcəssümüdür. Gül suyundan hazırlanan bu təbii şərbət təkcə dadı və ətiri ilə deyil, həm də faydalı xüsusiyyətləri ilə xalqın gündəlik həyatında və mədəniyyətində əvəzsiz yer tutur. Ovşala, sağlamlıq və xoşbəxtlik arzusu ilə yanaşı, xalqın ruhunun, təbiətə hörmətinin və zəngin mətbəx mədəniyyətinin ifadəsidir.

Ən Çox Verilən Suallar