CəmiyyətHeyvanlarSosialTəbiət

Opossum : Əsas növləri, Coğrafi yayılması

Opossumlar dünya faunasının ən maraqlı və özünəməxsus canlılarından biridir. Onların adı ilk baxışdan ekzotik səslənsə də, təbiətdə oynadıqları rol, davranış modelləri və bioloji xüsusiyyətləri ilə öyrənənləri heyrətə gətirir. Opossumlar çox vaxt yanlış anlaşılır, hətta bəzən təhlükəli və ya zərərli heyvan kimi tanıdılır. Halbuki, bu canlılar ekosistemin sağlamlığı və bioloji tarazlığı üçün əvəzolunmaz funksiyalara sahibdir. Opossumların öyrənilməsi həm zoologiya, həm ekologiya sahəsində, həm də təbiətsevərlər üçün dərin maraq doğurur. Onların gündəlik həyatı, qidalanma tərzi, nəsilartırma xüsusiyyətləri, müdafiə mexanizmləri, insanlarla münasibəti və əfsanələrlə dolu bədii obrazları hər zaman alimlərin, tədqiqatçıların və adi insanlarin diqqət mərkəzində olub.

Opossumlar yalnız Amerika qitəsində təbii olaraq yayılıb. Onların yaşadığı ərazilər şimaldan cənuba, Kanadadan Argentinaya qədər uzanır və bu geniş areal opossumların fərqli iqlim və landşaft şəraitinə uyğunlaşmasını tələb edir. Bioloji baxımdan, opossumlar marsupial – yəni kisəli məməlilər sinfinə daxildir. Bu isə onların çoxalma və bala böyütmə üsulunu digərlərindən fərqləndirir. Əsrlər boyu fərqli mədəniyyətlərdə opossumlara fərqli münasibət formalaşıb: bəziləri onları qida mənbəyi, bəziləri isə folklorun ayrılmaz hissəsi kimi qəbul edib. Bugünkü müasir dünyada isə opossumların öyrənilməsi həm elmi, həm də ekoloji cəhətdən böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Reklam

turkiyede tehsil

Opossumların Bioloji Sinifləndirilməsi və Növ Çeşidliliyi

Opossumlar zooloji təsnifatda Didelphidae fəsiləsinə aiddir. Didelphidae ailəsi marsupial heyvanların ən böyük ailələrindən biridir və buraya 19 cinsdə birləşən 120-dən çox növ daxildir. Onlar, əsasən, Cənubi və Mərkəzi Amerikada geniş yayılıb, lakin Şimali Amerikanın bəzi ərazilərində də rast gəlinir. Opossumların ən tanınmış və geniş yayılmış növü Virginia opossumu (Didelphis virginiana) hesab olunur. Opossumlar əsasən, bədən quruluşu, rəng çalarları və həyat tərzi baxımından fərqlənsə də, bütün növləri kisəli məməlilərin ümumi xüsusiyyətlərini daşıyır.

Opossumların əsas növləri və coğrafi yayılması

Növün adıYayılma arealıƏsas xüsusiyyətləri
Didelphis virginianaŞimali AmerikaƏn böyük və ən məşhur növ, adaptasiya qabiliyyəti yüksək, şəhər ərazilərində də yaşayır
Didelphis marsupialisMərkəzi və Cənubi AmerikaQara və ağ tükləri, iri bədəni
Philander opossumCənubi AmerikaKiçik bədənli, qısa quyruqlu
Monodelphis domesticaCənubi AmerikaLaboratoriya tədqiqatlarında istifadə olunur
Caluromys philanderAmazon meşələriUzun quyruqlu, ağacda yaşayan növ

Opossumlar, növlər arası genetik müxtəlifliyə malikdir və bu müxtəliflik onların ekoloji şəraitə sürətlə uyğunlaşmasına şərait yaradır. Bəzi növlər su hövzələrinə yaxınlıqda yaşayır, digərləri isə sıx meşələrdə və ya insan məskənlərinin yaxınlığında məskunlaşır.

Reklam

turkiyede tehsil

Opossumların Xarici Görünüşü və Morfoloji Xüsusiyyətləri

Opossumların xarici görünüşü onların yaşadıqları əraziyə və növünə görə dəyişir. Orta hesabla bədən uzunluğu 30-50 sm, quyruğu isə 25-40 sm arası olur. Çəkisi 1-5 kq arasında dəyişir, bəzən bəzi iri növlərdə bu göstərici 6 kq-a çata bilir. Onların ən diqqətçəkən xüsusiyyətlərindən biri də uzun, çılpaq və tutucu quyruqdur. Opossumlar quyruqlarından tarazlıq və bəzən də material daşınması üçün istifadə edirlər.

Başları uclu, gözləri iri, qulaqları isə nazik və çox vaxt tüksüz olur. Dişləri çox iti və kəskindir – ümumilikdə opossumun 50-dən çox dişi olur ki, bu da məməlilər arasında ən yüksək göstəricilərdən biridir. Tüklərinin rəngi adətən ağ, boz, qara və ya qarışıq rənglərdə olur. Bəzi növlərdə tüklər daha sıx və qalın, digərlərində isə seyrək və nazikdir.

Ən maraqlı cəhətlərindən biri də anal kisənin olmasıdır. Bu kisədə dişi opossumlar balalarını dünyaya gətirdikdən sonra bir müddət saxlayır və bəsləyir. Opossumların balaları doğulduqda həddindən artıq zəif və kor olur, ancaq anal kisədə bir neçə həftə qaldıqdan sonra müstəqil həyat üçün kifayət qədər inkişaf edir.

Opossumların Qidalanma Xüsusiyyətləri və Ekosistemdəki Rolu

Opossumlar omnivor, yəni hərçeylə qidalanan heyvanlardır. Onların pəhrizində meyvələr, giləmeyvə, kiçik həşəratlar, qurdlar, hətta kiçik onurğalılar, quş yumurtaları, balıqlar və bəzən cəsədlər də yer alır. Bu səbəbdən opossumlar təbiətdə təmizlikçi funksiyasını da yerinə yetirir. Onlar zibil və ölü heyvan qalıqlarını yeyərək xəstəliklərin yayılmasının qarşısını alırlar.

Opossumların qidalanma davranışları ekosistem üçün olduqca faydalıdır. Misal üçün, onların yediyi gənə və digər parazitlər kənd təsərrüfatı və insan sağlamlığı üçün ciddi problemlər yarada bilərdi. Eyni zamanda, bəzi növlər bitki toxumlarının yayılmasında da rol oynayır və meşələrin bərpasına kömək edir.

Opossumlar, bir çox cəhətdən həm təbii düşmənlərin, həm də insanların səbəb olduğu təhlükələrə qarşı dözümlü olurlar. Onlar müxtəlif qida mənbələrinə uyğunlaşmaqla ac qalma riskini minimuma endirirlər.

Opossumların Müdafiə Mexanizmləri və Özünü Qoruma Davranışları

Təbiətdə opossumlar bir sıra müdafiə strategiyalarına malikdir. Ən məşhur müdafiə üsulu “ölü rolunu oynamaq” – tanınmış “playing possum” davranışıdır. Təhlükə anında opossum yerə uzanır, nəfəsini ləngidir, bədənini bərkidir və sanki ölmüş kimi görünür. Bu davranış bir neçə dəqiqədən 4 saata qədər davam edə bilər. Düşmənlər opossumu artıq təhlükəsiz və qeyri-işə yarar hesab edərək uzaqlaşırlar.

Bundan əlavə, opossumlar iylənmiş maye ifraz edə bilər, yüksək səslə fısıldayaraq və dişlərini göstərərək qorxuducu görkəm ala bilirlər. Dişi opossumlar isə balalarını qorumaq üçün daha aqressiv davranırlar.

Ən maraqlı faktlardan biri də odur ki, opossumlar bir çox ilan növünün zəhərinə qarşı təbii immunitetə malikdirlər. Bu, onların təbiətdə sağ qalmasını və müxtəlif ərazilərdə yaşamasını asanlaşdırır.

Nəsilartırma və Bala Böyütmə Xüsusiyyətləri

Opossumlarda cinsi yetkinlik erkən yaşda baş verir – adətən bir yaşında opossumlar artıq cütləşə bilirlər. Cütləşmə mövsümü növdən və iqlim şəraitindən asılı olaraq müxtəlif aylarda başlayır. Dişi opossum ildə bir neçə dəfə bala verə bilir. Hər doğuşda 5-dən 25-ə qədər bala doğulur. Ancaq bu balaların yalnız 8-13-ü anal kisədə yer tapa bilir və yalnız onlar inkişaf edir, digərləri isə tələf olur.

Bala opossumlar doğulduqda olduqca balaca – təxminən arpa dənəsi boyda olurlar və ananın kisəsinə sürünüb ora yapışırlar. Bir neçə həftədən sonra kisədən çıxıb, ana opossumun kürəyinə keçir və uzun müddət anasından ayrılmır.

Opossumların bala böyütmə modeli onların populyasiyasının təbii şəraitdə davamlı olmasına şərait yaradır. Eyni zamanda, anal kisə opossumların ən əsas fərqləndirici xüsusiyyətlərindən biridir və digər marsupialardan əsas fərqi məhz bunda görünür.

Opossumların İnsanlarla Münasibəti və Şəhər Ətrafında Yaşama Xüsusiyyətləri

Son illərdə opossumlar tez-tez şəhər və qəsəbələrin ətrafında görünməyə başlayıb. Onların şəhər mühitində yaşaması, adətən, zibil qutuları, ev heyvanları üçün qoyulan yeməklər və digər qida mənbələri ilə əlaqədardır. İnsanlar bəzən opossumları zərərli heyvan hesab etsələr də, onlar insanlara birbaşa ziyan vurmur, əksinə, zərərvericilərin, həşəratların və gənələrin azalmasına kömək edir.

Şəhər şəraitində opossumların əhalisinin artması bəzən yol qəzası riskini artırır. Həmçinin, bəzi insanlar onları ev heyvanı kimi saxlamağa cəhd edirlər. Qanunvericilik bir çox yerdə opossumların evdə saxlanmasına məhdudiyyət qoyur, çünki onlar vəhşi təbiətə aid canlılardır və xüsusi qulluq və qidalanma tələb edir.

Opossumlar insanlara və digər ev heyvanlarına nadir hallarda təhlükə törədir. Onlar yoluxucu xəstəliklərin daşıyıcısı kimi tanıdılır, lakin epidemioloji araşdırmalar bu riskin minimal olduğunu göstərir. Əksinə, opossumlar, təbiətin şəhər ərazilərində təmizləyici və tənzimləyici rolunu oynayır.

Opossumlar haqqında Əfsanələr, Mifologiya və Folklor

Opossumlar Yerli Amerika xalqlarının mifologiyasında və folklorunda geniş yer tutur. Bir çox yerli tayfa onları ağıllı, hiyləgər və çevik canlı kimi təsvir edir. Bəzi inanclarda opossumlar ailə, məhsuldarlıq və müqəddəslik simvolu kimi qəbul olunur.

Bəzi regionlarda isə opossumlar qeyri-adi müdafiə bacarığına görə sehrli varlıq hesab edilir. Onlar haqqında nağıllar, atalar sözləri və hekayələr çoxdur. Müasir pop-kultura da opossumları tez-tez yumoristik və fərqli rollarda təsvir edir.

Opossumların Sağlamlıq Vəziyyəti və Təbii Düşmənləri

Opossumların təbii düşmənləri əsasən iri quşlar, şirlər, tülkülər, itlər və bəzi növ vəhşi pişiklərdir. Yol qəzaları, xəstəliklər və insan təsiri də opossumların sayına mənfi təsir edir. Lakin onların güclü adaptasiya və özünü qoruma qabiliyyəti populyasiyanın stabilliyini qoruyur.

Opossumların bəzi növlərində xüsusi parazitlər və viruslar rast gəlinir, amma bu xəstəliklər digər heyvanlar və insanlara ötürülməkdə çox nadir hallarda təhlükə yaradır. Opossumlar təbiətdə xəstəliklərin yayılmasında mühüm rol oynamır, əksinə, onların bədən quruluşu və immun sistemi xəstəliklərə qarşı davamlıdır.

Maraqlı Faktlar və Elmə Töhfələr

  • Opossumlar Şimali Amerikada yaşayan yeganə kisəli məməlidir.
  • Onların bədən temperaturu aşağıdır, bu isə vəba kimi bəzi xəstəliklərin onlarda inkişaf etməsinə imkan vermir.
  • Opossumlar gənə, bit və digər parazitləri böyük miqdarda məhv edir.
  • Laboratoriyalarda bəzi opossum növləri orqanizmlərin tədqiqi və tibbi araşdırmalarda istifadə olunur.
  • Opossumların immunitet sistemi digər məməlilərlə müqayisədə daha güclü və elastikdir.

Opossumların ən çox bilinən davranış xüsusiyyətləri

Xüsusiyyətİzahı
Ölülük oynamaqTəhlükə zamanı sanki ölü kimi hərəkətsiz qalmaq
Təmizlikçi roluCəsədləri və zibil qalıqlarını yeməklə xəstəlik riskini azaldır
Qidalanma çevikliyiHərçeylə qidalanmaq qabiliyyəti
Anal kisəBalaları burada bəsləyir və qoruyur
Şəhərdə yaşama uyğunluğuİnsan ərazilərində də yaşaya bilmək

Opossumlar təbiətdə çoxşaxəli rol oynayan, adaptasiya və sağ qalma baxımından fövqəladə qabiliyyətə malik canlılardır. Onların qidalanma vərdişləri, müdafiə mexanizmləri, şəhər həyatına uyğunlaşması və təbiətə verdiyi faydalar opossumları ekosistemin vacib hissəsinə çevirir. Onların həyat tərzini dərindən öyrənmək və qorumaq təbiətin bütövlüyü və gələcək nəsillər üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Opossumların təbii yaşayış mühitinə hörmətlə yanaşmaq və bu canlıların ekosistemdəki rolunu düzgün qiymətləndirmək insanın ekoloji şüurunun inkişafına töhfə verə bilər.

Ən Çox Verilən Suallar

1. Opossum nədir və hansı heyvanlar dəstəsinə aiddir?

Opossum, əsasən Amerika qitəsində yayılan, Didelphidae ailəsinə mənsub, kisəli məməlilər sinfinə aid canlıdır. Onlar təbiətdə təmizlikçi və tənzimləyici rol oynayır, ekosistemə mühüm töhfə verir.

2. Opossumlar hansı ərazilərdə yayılıb və harada daha çox rast gəlinir?

Opossumların əsas yayılma arealı Şimali, Mərkəzi və Cənubi Amerikadır. Onların ən geniş yayılmış növü Şimali Amerikada, xüsusilə ABŞ və Kanada ərazilərində yaşayır.

3. Opossum nə ilə qidalanır və ekosistemdə hansı funksiyanı yerinə yetirir?

Opossumlar omnivor, yəni hərçeylə qidalanan heyvanlardır. Meyvə, giləmeyvə, həşərat, balıq, kiçik heyvanlar və hətta cəsəd qalıqları onların menyusuna daxildir. Onlar həm təmizlikçi, həm də parazitlərlə mübarizədə faydalı canlılardır.

4. Opossumlar şəhər və kənd mühitində necə yaşayır və insanlara təhlükə yaradırmı?

Opossumlar şəhər və kənd ərazilərində qida axtarışında zibil, yemək qalıqları və təbii məhsullardan istifadə edirlər. Onlar insanlara birbaşa təhlükə yaratmır, əksinə, zərərvericilərin və parazitlərin azalmasına kömək edir.

5. Opossum balalarını necə böyüdür və kisə nə funksiyanı yerinə yetirir?

Dişi opossumlar balalarını doğduqdan sonra kisədə saxlayır. Balalar bir neçə həftə kisədə qalır, sonra ananın belinə keçir və yetkinləşənədək orada qalırlar. Kisə balaların inkişafı və müdafiəsi üçün vacibdir.

6. Opossumlar təhlükə zamanı necə müdafiə olunur?

Ən məşhur müdafiə üsulu ‘ölü kimi davranmaq’dır. Təhlükə zamanı opossum hərəkətsiz qalır, nəfəsini ləngidir və düşməni aldatmağa çalışır. Bundan başqa, qorxuducu səslər çıxarır və iy buraxa bilər.

7. Opossumlar hansı xəstəlikləri daşıyır və insan sağlamlığı üçün risklidirmi?

Opossumların bədən temperaturu aşağı olduğuna görə, bəzi xəstəliklərin daşıyıcısı deyillər və insanlara ciddi təhlükə yaratmırlar. Onların insanlara xəstəlik ötürmək ehtimalı olduqca azdır.

8. Opossumun təbii düşmənləri hansılardır?

Opossumların təbii düşmənləri əsasən iri quşlar, yırtıcı məməlilər və bəzən ilanlardır. Onların təbii müdafiə mexanizmləri sayəsində sağ qalmaq imkanları yüksəkdir.

9. Opossum ev heyvanı kimi saxlana bilərmi və buna icazə varmı?

Opossumlar vəhşi təbiətə məxsus canlılardır və əksər ölkələrdə ev heyvanı kimi saxlamaq qadağandır. Onlar xüsusi şərait və qidalanma tələb edir, evdə uzun müddət yaşamaları çətin olur.

10. Opossumlar nə qədər yaşayır və onların ömrü nə ilə bağlı dəyişir?

Vəhşi təbiətdə opossumlar adətən 2-4 il yaşayır. Onların ömrü qida bolluğu, təhlükələr, yaşayış mühiti və xəstəliklər kimi faktorlardan asılı olaraq dəyişir.

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

Back to top button