Öskürək, tənəffüs yollarını təmizləmək üçün bədənin verdiyi təbii cavabdır. Bəzən bu refleks virus infeksiyalarına qarşı müvəqqəti reaksiya, bəzən isə daha ciddi patologiyaların ilkin əlaməti kimi meydana çıxır. Lakin hər halda, davamlı və qıcıqlandırıcı öskürək insanın gündəlik həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Soyuq aylarda, allergiya mövsümündə və ya sadəcə zəif immunitet fonunda öskürək şikayətləri artmağa başlayır. Belə hallarda dərmanlara müraciət edilməklə yanaşı, təbii müalicə vasitələrinə olan maraq da artır.
Xüsusilə Azərbaycanda nənələrimizin, xalq təbabətinin əsrlərdən bəri istifadə etdiyi təbii reseptlər hələ də aktual olaraq qalır. Bu vasitələr həm əlçatan, həm iqtisadi, həm də çox zaman yan təsiri az olan yollar kimi qəbul edilir. Bal, limon, zəncəfil, çobanyastığı kimi təbii məhsullar artıq sadəcə xalq təbabətində deyil, eyni zamanda müasir elmi tədqiqatlarda da təsdiqini tapmış maddələrdir. Onların iltihabəleyhinə, antiviral və immunitet gücləndirici xüsusiyyətləri sübut edilmişdir.
Öskürəyin Təbii Yolla Müalicəsinin Üstünlükləri
Təbii vasitələrə müraciət etməyin bir sıra üstünlükləri vardır. Bunlar həm fiziki, həm də psixoloji baxımdan insan üçün rahatlıq təmin edir. Ən çox qeyd edilən üstünlüklər aşağıdakılardır:
- Yan təsirlərin az olması: Bitki mənşəli və təbii məhsullar düzgün istifadə edildikdə kimyəvi dərmanlara nisbətən daha az risk daşıyır.
- Orqanizmin müqavimətini artırması: Təbii vasitələr bədənin özünü sağaltma prosesini dəstəkləyir.
- Uşaqlarda istifadəyə yararlı olması: Doğru dozada və tərkibdə olduqda uşaqlarda da rahatlıqla istifadə edilə bilər.
- Əlçatanlıq və iqtisadi səmərəlilik: Təbii vasitələr çox zaman evdə mövcuddur və ya bazarlardan münasib qiymətə əldə edilə bilir.
Bütün bunlarla yanaşı, istənilən təbii vasitənin istifadəsi zamanı diqqətli olmaq, doza və istifadəyə dair tövsiyələrə əməl etmək vacibdir.
Bal Və Limon Qarışığı
Öskürəyə qarşı ən geniş yayılmış və effektiv təbii vasitələrdən biri bal və limon qarışığıdır. Bal boğazı yumşaldır, limon isə C vitamini mənbəyi kimi immuniteti gücləndirir. Eyni zamanda, hər ikisi mikrobəleyhinə xüsusiyyətə malikdir.
Hazırlanması və istifadəsi:
- 1 çay qaşığı təmiz bal
- 1 çay qaşığı limon suyu
- Qarışıq gündə 2-3 dəfə qəbul edilə bilər, xüsusilə yatmazdan əvvəl istifadəsi faydalıdır.
Diqqət: Bal 1 yaşdan kiçik uşaqlara verilməməlidir. Bu yaşda botulizm riski mövcuddur.
Zəncəfil Çayı
Zəncəfil öskürəyi sakitləşdirməklə yanaşı, nəfəs yollarını genişləndirir, bəlğəmi durulaşdırır və iltihabı azaldır. Eyni zamanda o, təbii bir antioksidantdır.
Hazırlanması:
- 1 çay qaşığı rəndələnmiş təzə zəncəfil
- 1 stəkan qaynar su
- 10 dəqiqə dəmlənir və süzülərək içilir
- İstəyə görə bal və limon da əlavə edilə bilər
Gündəlik doza: Gündə 2-3 stəkan içilməsi məsləhətdir.
Soğan Şərbəti
Soğan təbii antibiotik təsirli bir tərəvəz kimi tanınır. Onun tərkibindəki uçucu efir yağları mikroblara qarşı təsirlidir. Öskürəyə qarşı soğan şərbəti xalq təbabətində çox istifadə olunur.
Hazırlanması:
- 1 ədəd orta ölçülü soğan doğranır
- Üzərinə 1-2 xörək qaşığı şəkər və ya bal əlavə edilir
- Gecə boyu saxlanır, səhər süzülərək əldə edilən şirə gündə 3 dəfə 1 çay qaşığı miqdarında içilir
Faydası: Bəlğəmsökücü və bronx genişləndirici təsiri vardır.
Çobanyastığı Və Kəklikotu Dəmləməsi
Hər iki bitki tənəffüs yollarını sakitləşdirir, boğazı yumşaldır və iltihabı azaldır. Xüsusilə quru öskürəkdə sakitləşdirici təsirə malikdir.
Hazırlanması:
- 1 çay qaşığı çobanyastığı və ya kəklikotu
- 1 stəkan qaynar su
- 10-15 dəqiqə dəmlənir, süzülərək içilir
İstifadə: Gündə 2-3 dəfə, isti halda içilməsi faydalıdır.
Qara Turp Və Bal Qarışığı
Qara turpun içi oyularaq bal tökülür və bir neçə saat gözlədikdən sonra içində toplanan şirə qəbul edilir. Bu xalq arasında ən çox tanınan vasitələrdən biridir.
Hazırlanması:
- Turpun içi oyulur, içərisinə 1 xörək qaşığı bal tökülür
- Üstü örtülüb 6-8 saat saxlanılır
- Elde olunan suyu gündə 3 dəfə 1 çay qaşığı qəbul edilir
Təsiri: Bəlğəmli öskürəkdə çox yaxşı nəticə verir.
Qarğıdalı Saçağı Dəmləməsi
Qarğıdalı saçağı böyrək və sidik yollarına faydalı olduğu kimi, öskürək zamanı da nəfəs yollarını rahatlaşdırır. Sakitləşdirici və yumşaldıcı təsirə malikdir.
Hazırlanması:
- 1 çay qaşığı qurudulmuş qarğıdalı saçağı
- 1 stəkan qaynar su
- 15 dəqiqə dəmlənir, süzülərək içilir
Tövsiyə: Əsasən axşam saatlarında istifadə edilməsi daha rahat yatmağa kömək edir.
Sarımsaq Və Süd Qarışığı
Sarımsaq antibakterial və antiviral xüsusiyyətləri ilə tanınır. Süd isə boğazı yumşaldaraq öskürəyi yüngülləşdirir. Bu iki komponent birlikdə çox təsirli bir təbii vasitə hesab olunur.
Hazırlanması:
- 1 stəkan süd
- 1 diş əzilmiş sarımsaq
- Birlikdə qaynadılır və isti halda içilir
İstifadə: Gündə 1 dəfə, yatmazdan əvvəl içilməsi tövsiyə olunur.
İnhalyasiya (Buxar vannası)
Nəfəs yollarının buxarla təmizlənməsi öskürək əlamətlərinin azalmasına kömək edir. Burun tutulması və quru öskürəkdə effektlidir.
İnhalyasiya üçün tərkiblər:
- İsti suya evkalipt yağı, nanə yağı, ya da duz əlavə edilə bilər
- Başın üzərinə dəsmal çəkilərək buxar 10-15 dəqiqə dərin şəkildə nəfəs alınır
Təhlükə: Kiçik uşaqlarda diqqətlə istifadə olunmalıdır. Yanma riski vardır.
İstirahət, Nəmlik Və Maye Qəbulu
Təbii vasitələrin effektivliyi düzgün həyat rejimi ilə birləşdirildikdə artır. Öskürək zamanı bədənin istirahətə və dəstəyə ehtiyacı olur.
- Gün ərzində minimum 2-2,5 litr maye qəbul etmək bəlğəmin durulaşmasına yardım edir
- Otaq nəmini normada saxlamaq (nəmləndiricilərdən və ya yaş dəsmaldan istifadə)
- Dincəlmək, danışmamaq və səs tellərini yormamaq boğazın sağalmasını sürətləndirir
Öskürəyə qarşı təbii vasitələr həm xalq təbabətində, həm də müasir tibbi yanaşmalarda alternativ və ya əlavə müalicə üsulu kimi tanınır. Bal, limon, zəncəfil, soğan, çobanyastığı və digər təbii komponentlər sadəcə boğazı yumşaltmaqla kifayətlənmir, həm də bədənin ümumi müqavimətini artırır. Onların istifadəsi düzgün şəkildə, dozaya və şəraitə uyğun aparıldıqda, öskürəyin yüngülləşməsinə, sağalma müddətinin qısalmasına və dərmansız keçən periodların artmasına kömək edir.
Ancaq hər bir təbii vasitənin də öz əks göstərişləri ola bilər. Məsələn, bal azyaşlı uşaqlarda təhlükəli ola bilər, bəzi bitkilərə qarşı allergiyalar inkişaf edə bilər. Bu səbəbdən təbii müalicə üsullarına da məsuliyyətli yanaşmaq vacibdir. Uzun müddət keçməyən və ya ağırlaşan öskürək hallarında yalnız xalq üsulları ilə kifayətlənmək doğru olmaz.
Sağlamlığın qorunması üçün bəzən təbiətin özündə ən təsirli dərmanlar mövcuddur. Sadəcə onları düzgün şəkildə tanımaq və tətbiq etmək yetərlidir.
Ən Çox Verilən Suallar
Bal və limon qarışığı, zəncəfil çayı və soğan şərbəti öskürək üçün ən təsirli və xalq arasında geniş istifadə olunan vasitələrdən sayılır.
Bəli, lakin yaş məhdudiyyəti nəzərə alınmalıdır. Məsələn, bal 1 yaşdan aşağı uşaqlara verilməməlidir. Digər bitkilər də pediatrla məsləhətləşərək istifadə olunmalıdır.
Bəzi vasitələr (məsələn, zəncəfil çayı və bal) hər iki öskürək növündə faydalı ola bilər, amma quru və bəlğəmli öskürək fərqli yanaşmalar tələb edir.
Yüngül hallarda bəli, lakin ağır və uzunmüddətli öskürəklərdə dərmanla birlikdə istifadə tövsiyə olunur. Diaqnoz qoyulmadan yalnız təbii vasitələrə güvənmək risklidir.
Süd və sarımsaq qarışığı, bal ilə limon qarışığı və buxar inhalyasiyası yatmazdan əvvəl rahatlaşdırıcı təsir göstərir.
Adətən 5-7 gün ərzində istifadə edilməsi kifayət edir. Əgər öskürək bu müddətdə keçməzsə və ya artarsa, həkimə müraciət olunmalıdır.
Xeyr, bəzi insanlar zəncəfilə qarşı həssasdır və ürəkbulanma və ya mədə turşusu kimi yan təsirlər yaşaya bilər.
Düzgün şəkildə istifadə olunduqda təhlükəsizdir, lakin uşaqlarda və yaşlılarda yandırma riski nəzərə alınmalı, məsafə saxlanmalıdır.
Hamiləlikdə bal, çobanyastığı çayı və duzlu su ilə qarqara nisbətən təhlükəsiz hesab olunur, amma istifadə öncəsi həkimlə məsləhətləşmək vacibdir.
Çox vaxt təsiri bir neçə gün ərzində hiss edilir. Lakin bəzi vasitələr, məsələn, buxar inhalyasiyası qısa müddət ərzində rahatlıq verə bilər.