Türkiyədə akademik yüksəliş prosesləri ÜAK (Universitelerarası Kurul – Ali Təhsil Şurası) tərəfindən müəyyən edilən qaydalara əsasən aparılır. Doçentlik dərəcəsi almaq istəyən şəxslər üçün konkret kriteriyalar və tələblər mövcuddur. Bu kriteriyalar alimlərin akademik fəaliyyətini, tədqiqatlarını və müəllimlik qabiliyyətlərini obyektiv şəkildə ölçmək üçün tətbiq edilir.
Doçentlik Kriteriyalarının Əsas Elementləri
Doçentlik kriteriyaları müəyyən əsas elementlərdən ibarətdir. Bunlar elmi nəşrlər, dərs tədrisi təcrübəsi, beynəlxalq və milli konfranslarda iştirak, patent və layihələrdir. Kriteriyalar həm kəmiyyət, həm də keyfiyyət baxımından qiymətləndirilir və hər sahə üzrə fərqli şərtlər mövcuddur.
Elmi Nəşrlər və Məqalə Tələbləri
Doçentlik prosesində elmi nəşrlər böyük rol oynayır. Namizədlər TR-Dizin indeksində yer alan jurnallarda müəyyən sayda məqalə dərc etdirməlidirlər. Beynəlxalq indekslərdə (SCIE, SSCI, ESCI, AHCI və Scopus) dərc olunan məqalələr əlavə yüksək ballar qazandırır.
Beynəlxalq və Milli Konfrans İştirakı
Doçent namizədləri beynəlxalq və milli konfranslarda məruzələr təqdim etməli və elmi araşdırmalarını akademik ictimaiyyətlə paylaşmalıdırlar. Bu fəaliyyətlər alimlərin akademik nüfuzunu və beynəlxalq əlaqələrini artırır.
Kitab, Patent və Layihə Fəaliyyətləri
İndekslənmiş kitablar, patentlər və beynəlxalq layihələr doçentlik kriteriyalarında əhəmiyyətli rol oynayır. Bu fəaliyyətlər akademik uğurların konkret göstəriciləri kimi qəbul edilir və əlavə ballar qazandırır.
Doçentlik Prosesinin Qiymətləndirilməsi
ÜAK kriteriyalarına uyğun olaraq, namizədlər bütün bu fəaliyyətlərini sənədləşdirib təqdim etməlidirlər. Proses xüsusi bir komissiya tərəfindən qiymətləndirilir və nəticələr obyektiv meyarlarla təyin edilir.
2025-ci il Kriteriya Yenilikləri
2025-ci ildə ÜAK kriteriyalarında əhəmiyyətli dəyişiklik edilməmişdir. Yalnız gələcək illərdə tətbiq edilə biləcək bəzi yeniliklərin elan edilməsi nəzərdə tutulur.
Azərbaycanda ÜAK Kriteriyalarının Uyğunlaşdırılması
Azərbaycan akademik dairələri üçün ÜAK kriteriyalarına uyğunlaşma mühüm məsələdir. Azərbaycanlı alimlər bu kriteriyaları izləyərək beynəlxalq standartlara uyğun fəaliyyət göstərə və akademik yüksəlişlərini təmin edə bilərlər.
Doçentlik Kriteriyalarının Akademik İnkişafa Töhfəsi
Bu kriteriyalar akademik keyfiyyətin yüksəlməsinə, elmi fəaliyyətlərin daha obyektiv qiymətləndirilməsinə və beynəlxalq akademik standartların tətbiqinə təkan verir. Alimlər üçün konkret istiqamətlər müəyyən edilir və onların inkişafını təşviq edir.
Doçentlik Kriteriyalarına Hazırlıq Tövsiyələri
Namizədlərə tövsiyə olunur ki, kriteriyaları müntəzəm izləsinlər, beynəlxalq indekslərdə yer alan jurnallara müraciət etsinlər və tədris təcrübələrini genişləndirsinlər. Sistemli fəaliyyətlər akademik uğur qazanmaqda əhəmiyyətlidir.
ÜAK doçentlik kriteriyaları akademik mühitin keyfiyyət standartlarını təmin etmək üçün mühüm vasitədir. Bu kriteriyalar alimlərin şəffaf və obyektiv qiymətləndirilməsi üçün əsas rol oynayır və akademik yüksəlişi dəstəkləyir.
Ən Çox Verilən Suallar
ÜAK – Universitetlərarası Qurumdur və Türkiyədə ali təhsil müəssisələrində akademik vəzifələrə yüksəliş üçün meyar və qaydaları müəyyənləşdirən qurumdur. Doçentlik dərəcəsinin verilməsi üçün namizədlərin akademik fəaliyyətləri ÜAK tərəfindən müəyyən edilmiş kriteriyalar əsasında qiymətləndirilir.
Namizədin doktorantura dərəcəsinə malik olması, elmi məqalələr, konfrans çıxışları, akademik dərs yükü və ÜAK-ın təyin etdiyi minimum puan sisteminə uyğun fəaliyyətləri yerinə yetirməsi əsas şərtlər arasındadır.
Doçentlik üçün müraciət zamanı namizədin elmi fəaliyyətlərinə dair sənədlər, doktorantura diplomu, məqalə və kitabların surəti, CV və puanlama cədvəli kimi rəsmi sənədlər təqdim edilməlidir.
Xeyr. ÜAK doçentlik kriteriyaları sahədən sahəyə dəyişir. Məsələn, mühəndislik, humanitar elmlər və tibb kimi sahələrin hər biri üçün fərqli elmi fəaliyyət tələbləri mövcuddur.
Minimum 100 puan sisteminə əsasən müəyyən kriteriyalara cavab verilməlidir. Bu puanlar elmi məqalələr, kitablar, tərcümələr, konfranslar və dərs yükü kimi fəaliyyətlərdən toplanır.
Məqalələrin Web of Science (SCI, SSCI, AHCI) və ya ÜAK tərəfindən tanınan digər nüfuzlu indeksli jurnallarda dərc olunması tələb olunur. Bu jurnallar elmi keyfiyyətə görə sıralanır.
Bəzi sahələrdə ÜAK tərəfindən xarici dildə elmi məqalə dərc olunması məcburidir. Bu, beynəlxalq elmi səviyyənin təmin olunması məqsədi daşıyır.
Elmi kitablar, dərsliklər və tərcümələr müəyyən puanlara malikdir. Kitabın akademik dəyəri, mənbə istinadları və yayımlandığı nəşriyyatın səviyyəsi qiymətləndirməyə təsir edir.
Bəli. ÜAK doçentlik müraciətindən sonra sənədlər uyğun hesab edildikdə, namizəd komissiya qarşısında müvafiq sahə üzrə müsahibə və ya yazılı imtahana cəlb oluna bilər.
Uğurlu qiymətləndirmədən sonra ÜAK tərəfindən doçentlik dərəcəsi rəsmi şəkildə təsdiq olunur və daimi olaraq verilir. Bu sənəd, akademik karyera üçün hüquqi və peşəkar əsas yaradır.
