İngilis dilində “bear” sözü ən çox çoxmənalı, yəni polisemik sözlərdən biridir. Ən əsas mənalarından biri “ayı” (canlı) kimi tərcümə olunur. Bu, həm birbaşa heyvan adı kimi, həm də simvolik, məcazi mənalarda istifadə olunur. “Bear” sözünün digər bir önəmli mənası “daşımaq”, “götürmək”, “aparmaq”, “tələb etmək” kimi fel mənalarıdır. Bu fel həm fiziki cəhətdən bir şeyi qaldırmaq, aparmaq, həm də məcazi cəhətdən bir yükü, məsuliyyəti, çətinliyi, səbrlə çəkmək mənasında işlədilir.
İngilis dilində “bear” həm isim, həm də fel kimi işlənə bilər. Bu baxımdan onun tərcümə və mənası cümlənin quruluşuna, kontekstdəki funksiyasına görə dəyişir. Polisemik xüsusiyyəti sayəsində müxtəlif sahələrdə – gündəlik danışıqdan tutmuş elmi, texniki, hüquqi və ədəbi dillərdə geniş istifadə olunur.
“Bear” sözünün etimologiyası və dil tarixində yeri
“Bear” sözünün etimologiyası qədim İngilis dilinə, daha dəqiq desək, “bera” və “beran” sözlərinə gedib çıxır. Bu, həm də Proto-Germanik və Hind-Avropa köklərinə bağlıdır. Əslində, “bear” sözü müxtəlif Qərbi Avropa dillərində, xüsusilə də Alman (Bär), Norveç (bjørn), Niderland (beer) dillərində “ayı” mənasında eyni kökdən gəlir. “Bear” sözünün fel kimi istifadəsinin tarixi isə daha genişdir və “səbr etmək”, “daşımaq”, “qaldırmaq” anlamlarını əhatə edir. Ədəbiyyatda və klassik dillərdə bu fel müxtəlif mənalarda işlədilib.
“Bear” sözünün heyvan adı kimi mənası
Azərbaycan dilində “bear” sözünün ən geniş yayılmış və birbaşa mənası **”ayı”**dır. Ayı məməlilər dəstəsinə aid böyük cüssəli, vəhşi heyvandır. İngiliscə “bear” dedikdə məhz təbiətdə yaşayan bu canlı nəzərdə tutulur. Dünyanın müxtəlif regionlarında – Şimali Amerika, Avropa, Asiya və s. – ayı növləri mövcuddur. İngilisdilli ədəbiyyatda və uşaq nağıllarında “bear” obrazı tez-tez müsbət, bəzən də qorxulu xarakter kimi təqdim edilir.
Məsələn:
- The bear lives in the forest. – Ayı meşədə yaşayır.
“Bear” sözünün fel kimi mənası və işlənmə nümunələri
Fel kimi “bear” ən azı beş əsas mənada işlədilir:
- Daşımaq, götürmək, aparmaq:
- She bore the heavy bag with ease. – O, ağır çantanı asanlıqla apardı.
- Səbr etmək, dözmək:
- I can’t bear this pain anymore. – Mən bu ağrıya artıq dözə bilmirəm.
- Məhsul vermək, bəhrə vermək:
- The tree bears fruit every year. – Ağac hər il meyvə verir.
- Doğmaq (uşaq dünyaya gətirmək):
- She bore three children. – O, üç uşaq dünyaya gətirdi.
- Mövqe saxlamaq, istiqamət götürmək:
- Bear left at the next intersection. – Növbəti döngədə sola dön.
Fel kimi işlənən “bear” sözü həm gündəlik nitqdə, həm də elmi və hüquqi mətnlərdə geniş yayılıb. Xüsusilə, “bear responsibility” (məsuliyyət daşımaq), “bear witness” (şahidlik etmək), “bear in mind” (yada saxlamaq, nəzərə almaq) ifadələri tez-tez işlədilir.
“Bear” sözünün məcazi və frazeoloji mənaları
“Bear” sözü çoxlu idiomatik ifadələrdə və frazeoloji birləşmələrdə də işlədilir. Bu zaman sözü birbaşa tərcümə etmək mümkün olmur, mənanı kontekstdən çıxarmaq lazımdır:
- Bear with me: Mənimlə səbirli ol, məni başa düş.
- Bear a grudge: Kin saxlamaq.
- Bear fruit: Nəticə vermək, bəhrə vermək.
- Bear in mind: Yadda saxlamaq, nəzərə almaq.
- Bear witness: Şahidlik etmək.
- Bear the cost: Xərci ödəmək, məsuliyyət götürmək.
- Grin and bear it: Səbr etmək, çətinliyə dözmək.
- Bear down on: Sərt yanaşmaq, üzərinə gəlmək.
- Bear resemblance: Oxşarlıq göstərmək.
Bu ifadələr gündəlik danışıqda, rəsmi və ədəbi dillərdə tez-tez işlədilir və müxtəlif mənəvi çalarlar yaradır.
“Bear” sözünün maliyyə və iqtisadiyyatda istifadəsi
Maliyyə və fond bazarlarında “bear” sözü xüsusi məna kəsb edir. Burada “bear” sözündən “ayı bazarı” – yəni qiymətlərin aşağı düşdüyü bazar şəraitini ifadə etmək üçün istifadə olunur. “Bear market” (ayı bazarı) – qiymətlərin uzun müddət aşağı düşdüyü, pessimist ab-havanın hakim olduğu dövrdür. “Bearish” ifadəsi də məhz buradan yaranır və qiymətlərin enəcəyini gözləyən investorlar üçün istifadə olunur.
“Bear” sözünün hüquqi və texniki sahələrdə mənaları
Hüquqi sənədlərdə “bear” fel kimi “daşımaq”, “ödəmək”, “cavabdehlik daşımaq” anlamında istifadə olunur. Məsələn: “The lessee shall bear all maintenance costs” – İcarəçi bütün xidmət xərclərini ödəməlidir.
Texniki və mühəndislik sahələrində isə “bear” yükü daşımaq, mexaniki yükə tab gətirmək mənasını verir. “Bearing capacity” (daşıma qabiliyyəti) ifadəsi burada əsas yer tutur.
“Bear” sözünün ədəbi və bədii ədəbiyyatda rolu
Ədəbiyyatda “bear” sözünün həm heyvan, həm də məcazi anlamı bədii vasitə kimi istifadə olunur. Nağıllarda, şeirlərdə ayı obrazı cəsarət, güc, bəzən isə kövrəklik, sadəlik və qorxu ilə assosiasiya edilir. Məsələn, “Goldilocks and the Three Bears” (Qızıl saçlı və üç ayı) nağılı dünya folklorunda məşhurdur. Məcazi mənada isə “bear” feli insanın psixoloji yükünü, həyat çətinliklərini, dözümlülüyünü təsvir etmək üçün işlədilir.
“Bear” sözünün sinonim və antonimləri
İngilis dilində “bear” feli üçün müxtəlif sinonimlər və antonimlər mövcuddur:
- Sinonimlər: endure (dözmək), tolerate (təhəmmül etmək), carry (daşımaq), support (dəstəkləmək), withstand (tab gətirmək), suffer (əziyyət çəkmək), bring (gətirmək, bəhrə vermək).
- Antonimlər: reject (rədd etmək), deny (inkar etmək), refuse (imtina etmək), drop (atmaq), avoid (yayınmaq).
Heyvan adı kimi isə “bear” sözünün antonimi yoxdur, lakin “lion” (şir), “wolf” (canavar), “tiger” (pələng) kimi digər vəhşi heyvanlar ilə müqayisə edilir.
“Bear” və digər dillərdəki qarşılıqları
“Bear” sözünün digər Avropa dillərində də analoqları mövcuddur. Alman dilində “Bär”, fransız dilində “ours”, rus dilində “медведь”, türk dilində isə “ayı” kimi tərcümə olunur. Fel kimi “daşımaq”, “dözmək” kimi anlamları da bir çox dillərdə eyni məna daşıyır.
“Bear” sözünün gündəlik və elmi istifadə sahələri
Gündəlik ünsiyyətdə “bear” sözü həm heyvan, həm də fel kimi geniş işlənir. Elmi məqalələrdə, xüsusilə biologiya, zoologiya və ekoloji tədqiqatlarda “bear” əsasən ayı növlərinə aid edilir. Hüquqi, texniki və iqtisadi sahələrdə isə “bear” yük, məsuliyyət, dözümlülük və öhdəlik mənalarında istifadə olunur.
“Bear” sözü ingilis dilində ən çoxmənalı və geniş istifadə olunan leksik vahidlərdən biridir. O, həm heyvan adı, həm də çoxsaylı fel və məcazi mənalara malikdir. Hər bir kontekstdə düzgün tərcümə və işlənmə forması seçmək üçün cümlənin quruluşu və üslubuna diqqət yetirmək lazımdır. “Bear” həm gündəlik, həm də peşəkar ünsiyyətdə, elmi və ədəbi mətnlərdə böyük funksional əhəmiyyət daşıyır.
Ən Çox Verilən Suallar
Bear sözünün ən əsas mənası ‘ayı’ (canlı) və ‘daşımaq’, ‘götürmək’, ‘səbr etmək’ kimi fel mənalarıdır.
Fel kimi ‘bear’ daşımaq, dözmək, məhsul vermək, doğmaq, istiqamət götürmək mənalarında işlədilir.
Bear with me (mənimlə səbirli ol), bear fruit (bəhrə vermək), bear witness (şahidlik etmək) kimi ifadələr gündəlik danışıqda geniş istifadə olunur.
Bəli, fond bazarında ‘bear market’ qiymətlərin aşağı düşdüyü bazar şəraitini bildirir.
Bear feli üçün endure, tolerate, carry, support, withstand, suffer kimi sinonimlər mövcuddur.
Reject, deny, refuse, drop, avoid feli antonim kimi istifadə oluna bilər.
Heyvan mənasında ‘bear’ zoologiya, biologiya, ədəbiyyat və uşaq nağıllarında geniş yayılıb.
Texniki mətnlərdə ‘yükü daşımaq’, hüquqi mətnlərdə ‘məsuliyyət daşımaq’, ‘ödəmək’ mənasında istifadə olunur.
Bear market bazarın aşağı düşməsi, bearish isə qiymətlərin enəcəyini gözləyən mövqedir.
Alman dilində Bär, fransızca ours, rusca медведь, türkcə ayı, azərbaycanca da ayı kimi tərcümə olunur.