Bığır Kəndi ( Göyçay Rayonu) : Coğrafi Mövqe, Ərazi Xüsusiyyətləri, Tarixi

Azərbaycanın zəngin təbiətə və qədim tarixi ənənələrə malik bölgələrindən biri olan Göyçay rayonu ölkənin ən çox tanınan və sevilən bölgələrindəndir. Bu rayonda yerləşən Bığır kəndi isə təkcə coğrafi mövqeyi ilə deyil, həm də tarixi, etnoqrafik və sosial baxımdan maraqlı faktlarla zəngindir. Kəndin yerləşdiyi ərazi, iqlimi, təbiəti, burada yaşayan insanların həyat tərzi, kəndin qədim dövrlərdən bu günə kimi keçdiyi inkişaf yolu onun Azərbaycan kənd mədəniyyətinin canlı nümunəsinə çevrilməsinə səbəb olmuşdur. Bığır kəndi həmçinin qədim folklor ənənələri, ailə dəyərləri və qonaqpərvərliyi ilə seçilən bir məkandır. Burada yaşayan insanlar öz həyat tərzini, qədim adət-ənənələrini qoruyub saxlayaraq, bu gün də kəndin simasını formalaşdırmağa davam edirlər. Göyçay rayonunun sosial-iqtisadi inkişafında Bığır kəndinin də xüsusi rolu vardır və bu kənd hər zaman öz əhalisinin zəhmətkeşliyi, səmimiyyəti və əzmkarlığı ilə seçilmişdir.

Bığır kəndinin coğrafi mövqeyi və ərazi xüsusiyyətləri

Bığır kəndi Göyçay rayonunun şimal-qərbində, rayon mərkəzindən təxminən 20-25 kilometr məsafədə yerləşir. Kənd əsasən düzən və qismən dağətəyi zonada yerləşir. Ərazinin relyefi kənd təsərrüfatı üçün əlverişli olmaqla yanaşı, burada həm əkinçilik, həm də heyvandarlıq inkişaf etmişdir. Kəndin ətrafında müxtəlif meşə zolaqları, təbii bulaqlar və kiçik çaylar mövcuddur. İqlimi mülayim-isti yarımsəhra iqlim tipinə yaxın olub, ilboyu günəşli və quru havalar üstünlük təşkil edir. Əraziyə xas olan təbii şərait kənd əhalisinin əsasən əkinçilik və bağçılıqla məşğul olmasına imkan yaradır.

Tarixi və etnoqrafik baxış

Bığır kəndinin yaranma tarixi bir neçə yüz il əvvələ gedib çıxır. Tarixi mənbələrdə və el arasında dolaşan rəvayətlərdə qeyd edilir ki, kəndin adı qədim türk mənşəli olub, qədim zamanlarda burada yerləşən bir tayfanın adı ilə bağlıdır. Bığır sözünün etimologiyası, bəzi mənbələrdə bığ, bığlı və ya qüvvətli mənalarını verən türk sözləri ilə əlaqələndirilir. Bığır kəndi qədim ipək yolunun keçdiyi ərazidə yerləşdiyindən, tarixən ticarət və mədəniyyət mərkəzi kimi də tanınmışdır. Kənddə çoxlu sayda qədim qəbiristanlıqlar, ibadətgah yerləri və məişət abidələri mövcuddur ki, bu da kəndin tarixi köklərinin dərinliyini göstərir.

Əhalisi və demoqrafik xüsusiyyətlər

Bığır kəndinin əhalisi əsasən azərbaycanlılardan ibarətdir və kənddə milli-mənəvi dəyərlərə bağlılıq yüksəkdir. Kəndin əhalisi son illərdə bir qədər azalsa da, burada yaşayanlar əsasən kənd təsərrüfatı, heyvandarlıq, bağçılıq və digər ənənəvi məşğuliyyətlərlə məşğul olurlar. Bığır kəndində ailə dəyərləri və nəsil davamlılığı əsas yer tutur, böyük ailələr, qohumluq əlaqələri hələ də möhkəm şəkildə qorunur. Əhalinin bir hissəsi rayonda, digər hissəsi isə Bakıda və ya ölkənin digər bölgələrində çalışaraq kəndlə əlaqəsini qoruyub saxlayır.

Təhsil və mədəni həyat

Kənddə orta məktəb və uşaq bağçası fəaliyyət göstərir. Bığır kənd məktəbi həm bölgədə, həm də rayon üzrə nümunəvi təhsil ocaqlarından biri hesab olunur. Kənddə kitabxana, mədəniyyət evi və digər ictimai-mədəni müəssisələr də fəaliyyət göstərir. Xüsusən bayram və xüsusi günlərdə kəndin mədəni həyatında canlanma müşahidə olunur, xalq oyunları, folklor nümunələri, musiqi və poeziya gecələri təşkil olunur. Gənclər idmanla, şahmat və digər intellektual oyunlarla da məşğul olurlar.

İqtisadiyyat və təsərrüfat fəaliyyəti

Bığır kəndinin iqtisadiyyatında ən başlıca yer kənd təsərrüfatına məxsusdur. Burada əsasən taxılçılıq, pambıqçılıq, meyvəçilik, bostançılıq və tərəvəzçilik geniş yayılmışdır. Son illərdə narçılıq və üzümçülük də inkişaf etməyə başlayıb. Kənddə kiçik sahibkarlıq, ailə təsərrüfatları və iri fermer təsərrüfatları fəaliyyət göstərir. Əhalinin bir hissəsi dövlət strukturlarında, digərləri isə özəl sektorda çalışır.

Bığır kəndinin suvarma və su ehtiyatları

Kəndin inkişafında suvarma sistemlərinin xüsusi rolu vardır. Göyçay çayı və onun qolları kəndin ərazisindən axır, bundan əlavə, müxtəlif arxlar və suvarma kanalları vasitəsilə torpaqlar suvarılır. Suvarma imkanları kəndin kənd təsərrüfatında məhsuldarlığın yüksək olmasını təmin edir. Əraziyə düşən illik yağıntı da kəndin su balansının qorunmasına kömək edir.

Qədim abidələr və tarixi yerlər

Bığır kəndi və onun yaxınlığında yerləşən bir sıra tarixi abidələr kəndin qədim dövrlərdən gələn tarixini nümayiş etdirir. Burada qədim qəbiristanlıqlar, türbələr, məscidlər və qədim yaşayış məskənləri mövcuddur. Xüsusilə kəndin yaxınlığında tapılan maddi-mədəniyyət nümunələri, qızıl-gümüş zinət əşyaları, qədim keramika nümunələri tədqiqatçılar üçün böyük maraq kəsb edir. Bığır kəndi Azərbaycanın qədim kənd mədəniyyəti və tarixi irsinin qorunub saxlanıldığı nadir məkanlardandır.

Adət-ənənələr və folklor

Kəndin ənənəvi mədəniyyəti, folkloru, xalq adətləri və mərasimləri bu gün də yaşadılır. Bığır kəndində Novruz bayramı, payız və yaz yarmarkaları, toy və nişan mərasimləri xüsusi təmtəraqla keçirilir. Xüsusilə kəndin folklorunda bığırçı adlı xalq oyunları və musiqili yarışlar xüsusi yer tutur. Yaşlı nəsil öz bilik və təcrübəsini gənclərə ötürmək üçün müxtəlif məclislər təşkil edir. Ənənəvi qonaqpərvərlik və insan münasibətləri kəndin əsas dəyərlərindəndir.

Görkəmli şəxslər və ziyalılar

Bığır kəndindən bir çox tanınmış alimlər, müəllimlər, həkimlər, yazıçılar və ictimai xadimlər çıxıb. Kəndin ziyalı mühiti, təhsil ənənələri hər zaman yüksək qiymətləndirilib. Bəzi görkəmli şəxslər respublika səviyyəsində tanınıb, ölkənin müxtəlif elm, mədəniyyət və ictimai sahələrində uğur qazanıblar. Kəndin tarixi və mədəni inkişafında bu ziyalıların rolu danılmazdır.

Müasir inkişaf və sosial dəyişikliklər

Son illərdə ölkədə aparılan sosial-iqtisadi islahatlar Bığır kəndində də öz əksini tapmışdır. Yol infrastrukturu, məktəb və səhiyyə müəssisələri, kənddə sosial rifahı artıran layihələr həyata keçirilmişdir. Kənddə qaz, elektrik, internet, mobil rabitə kimi müasir xidmətlər tam təmin olunur. Gənc ailələr üçün yeni imkanlar, kreditlər və subsidiyalar, kəndin sosial və iqtisadi həyatının daha da yaxşılaşmasına şərait yaradır.

Bığır kəndi Göyçay rayonunun ən qədim və ənənəvi kəndlərindən biri olmaqla, həm təbii, həm tarixi, həm də sosial-iqtisadi baxımdan zəngin bir məkandır. Bu kəndin tarixi kökləri, xalq mədəniyyəti, zəhmətkeş insanları və qorunan adət-ənənələri Azərbaycanın kənd həyatının əsl nümunəsi hesab edilə bilər. Müasir dövrün yenilikləri ilə qədim ənənələrin harmoniyasını qoruyub saxlayan Bığır kəndi həm Azərbaycan kəndçiliyinin, həm də ümummilli dəyərlərin yaşadıldığı önəmli bir məkandır.

Ən Çox Verilən Suallar