Boğaz ağrısı, demək olar ki, hər kəsin həyatında ən azı bir dəfə qarşılaşdığı sağlamlıq problemlərindən biridir. İstər soyuqdəymə, istərsə də qrip, allergiya, virus və ya bakterial infeksiyalar, boğazda yanma və ağrı hissi gündəlik rahatlığı pozur və bəzən ciddi narahatlıq yaradır. Ağrı yüngül qaşınmadan tutmuş udqunarkən kəskin ağrıya qədər müxtəlif səviyyələrdə ola bilər. Bu narahatlıq xüsusilə uşaqlarda, immuniteti zəif olanlarda və mövsüm dəyişikliklərində daha çox müşahidə edilir. Boğaz ağrısı əlaməti həm sadə, həm də daha ciddi xəstəliklərin ilk göstəricisi ola bilər. Ona görə də, bu simptomu nəzarətsiz qoymaq doğru deyil.
Boğaz ağrısı bəzən sadə ev vasitələri və istirahətlə aradan qalxa bilər, lakin bəzən dərman müdaxiləsi və həkim nəzarəti tələb olunur. Səbəblər çox müxtəlif olduğundan, düzgün diaqnoz və doğru yanaşma seçmək vacibdir. Hər yaşda insanda rast gəlinən bu problem, məktəb və iş performansını, sosial həyatı və ümumi rifahı ciddi şəkildə təsir edə bilər. Gündəlik gigiyena və profilaktik tədbirlər, düzgün qidalanma və immunitetin gücləndirilməsi boğaz sağlamlığını qorumağın ən effektiv yollarındandır.
Boğaz Ağrısının Əsas Səbəbləri
Boğaz ağrısının yaranmasında bir sıra səbəblər rol oynayır. Ən çox rast gəlinən səbəblərdən biri viral infeksiyalardır – xüsusilə adenovirus, rinovirus, qrip və paraqrip virusları boğaz selikli qişasının iltihabına səbəb olur. Həmçinin, bakterial infeksiyalar – ən çox streptokokk qrupuna aid bakteriyalar – uşaqlarda və böyüklərdə kəskin ağrı və yüksək hərarətlə müşayiət olunan anginanın əsas səbəbidir.
Digər səbəblər arasında allergiyalar, ətraf mühitin zərərli təsirləri (toz, tütün tüstüsü, quru hava), səsin həddən artıq istifadəsi, mədə turşusunun qida borusuna qayıtması (reflü), bəzi kimyəvi maddələrlə təmas və immunitetin zəifləməsi də boğazda ağrı və narahatlıq yarada bilər.
Boğaz Ağrısının Əlamətləri Və Diaqnozu
Boğaz ağrısı adətən yanğı, qıcıqlanma, qaşınma, udqunarkən ağrı və bəzən səsin tutulması ilə müşahidə olunur. Kəskin hallarda boğazda şişkinlik, qızartı, limfa düyünlərinin böyüməsi və bədən temperaturunun yüksəlməsi kimi əlavə simptomlar da olur. Uşaqlarda əlavə olaraq qulaq ağrısı, iştahsızlıq və halsızlıq da müşahidə edilə bilər.
Diaqnoz üçün əsasən həkim müayinəsi kifayət edir. Çox vaxt əlavə laborator testlərə ehtiyac olmur, ancaq şübhəli və ya ağır hallarda boğazdan yaxma (strep-test), qan analizləri və digər müayinələr aparıla bilər. Özbaşına antibiotik istifadəsi təhlükəli ola bilər və həkim məsləhəti olmadan dərmanlardan istifadə edilməməlidir.
Boğaz Ağrısı Zamanı Evdə Hansı Vasitələr Effektivdir
Yüngül və viral səbəblərlə bağlı boğaz ağrısı zamanı evdə bir sıra sadə üsullardan istifadə etmək olar. İsti, lakin qaynar olmayan çaylar (xüsusilə bitki çayları), limonlu bal suyu, adaçayı və ya çobanyastığı dəmləmələri boğazın selikli qişasını yumşaldır və qıcıqlanmanı azaldır. Duzlu ilıq su ilə qarqara etmək mikrobların azalmasına kömək edir və ağrını yüngülləşdirir.
Havanın rütubətli saxlanması, otağın tez-tez havalandırılması və yetərli maye qəbulu boğaz ağrısı zamanı çox vacibdir. Eyni zamanda, sərt və qıcıqlandırıcı qidalardan, qazlı və spirtli içkilərdən uzaq durmaq tövsiyə edilir.
Hansı Hallarda Mütləq Həkimə Müraciət Etmək Lazımdır
Boğaz ağrısı əgər 5 gündən çox davam edirsə, yüksək hərarət, udqunarkən nəfəs darlığı, boğulma hissi, qulaq və boyun nahiyəsində kəskin ağrı varsa, mütləq həkimə müraciət edilməlidir. Uşaqlarda, immuniteti zəif olan şəxslərdə və yaşlılarda ağırlaşmalar riski daha yüksəkdir.
Eyni zamanda boğazda irinli səpgilər, səslə bağlı ciddi problemlər, yemək-içməkdə çətinlik, dəridə səpkilər və ya dəri rəngində dəyişikliklər varsa, həkim nəzarəti zəruridir. Bu simptomlar bəzən daha ciddi xəstəliklərin əlaməti ola bilər.
Aptek Vasitələri Və Dərmanlar
Boğaz ağrısı üçün əczaçılıq vasitələri arasında antiseptik spreylər, sorulabilən tabletlər, boğaz pastilləri, ağrıkəsicilər (parasetamol, ibuprofen və s.) geniş istifadə edilir. Antibiotiklər yalnız bakterial infeksiya təsdiqləndikdə və həkim məsləhəti ilə tətbiq olunur. Allergik səbəbdən yaranan boğaz ağrısı zamanı antihistamin preparatları kömək edə bilər.
Müasir apteklərdə təbii tərkibli, boğazı yumşaldan, qıcıqlanmanı azaldan müxtəlif vasitələr də mövcuddur. Ancaq hər dərmanın qəbulundan əvvəl həkim və ya əczaçı ilə məsləhətləşmək tövsiyə edilir.
Profilaktik Tədbirlər Və Boğaz Ağrısından Qorunmaq
Boğaz ağrısının qarşısını almaq üçün gigiyena qaydalarına riayət vacibdir. Əllərin tez-tez yuyulması, xəstə insanlarla yaxın təmasdan qaçmaq, immunitetin gücləndirilməsi, rasionda vitamin və minerallara yer vermək önəmlidir. Qışda və payızda soyuqdəymə riskinə qarşı isti geyinmək, kondisioner və quru havadan qorunmaq lazımdır.
Siqaret və digər qıcıqlandırıcı maddələrdən uzaq durmaq, evdə havanın nəmləndirilməsi, düzgün qidalanma və yetərli yuxu da boğaz sağlamlığının qorunmasında mühüm rol oynayır.
Boğaz Ağrısı İlə Əlaqədar Yanlış İnanclar
Boğaz ağrısı ilə bağlı cəmiyyətdə bir çox mif və yanlış məlumatlar dolaşır. Məsələn, soyuq içki içmək, dondurma yemək həmişə boğaz ağrısına səbəb olmur. Bəzi insanlar antibiotikləri profilaktika məqsədilə qəbul etməyə çalışır, bu isə əksinə, sağlamlığa zərər verir və antibiotik müqavimətini artırır.
Həmçinin, isti spirtdən və ya duzdan hazırlanmış kəskin qarqaralar boğazı yandırıb, zədələyə bilər. Doğru müalicə və gigiyenik vərdişlər boğaz ağrısının qarşısını almağın ən effektiv yoludur.
Uşaqlarda Boğaz Ağrısı: Xüsusiyyətləri Və Qulluq
Uşaqlarda boğaz ağrısı tez-tez yüksək temperatur, iştahsızlıq, halsızlıq və bəzən qulaq ağrısı ilə müşahidə olunur. Valideynlər uşaqlarda hər bir dəyişikliyə diqqət etməli, temperaturu nəzarətdə saxlamalı və özbaşına dərman verməməlidir. Sıx maye qəbulu, yüngül yeməklər və sakit istirahət uşaqlar üçün əsas qaydalardandır.
Ağır hallarda, udqunarkən güclü ağrı, nəfəs darlığı, selikli qişada irin və ya qan varsa, təcili həkim müdaxiləsi tələb olunur. Uşaqlarda boğaz ağrısı ciddi ağırlaşmalara gətirib çıxara bilər, ona görə də profilaktika və vaxtında tibbi yardım vacibdir.
Cədvəl: Boğaz Ağrısı Üçün Təsirli Məsləhətlər
| Məsləhət | Təsviri |
|---|---|
| İlıq duzlu su ilə qarqara | Gündə 2-3 dəfə boğazın ilıq duzlu su ilə yuyulması mikrobları azaldır. |
| Bitki çayları | Adaçayı, çobanyastığı, bal-limonlu çay boğazı yumşaldır və sakitləşdirir. |
| Havanı nəmləndirmək | Quru havadan qorunmaq üçün rütubət cihazı və ya açıq su qabları istifadə edilə bilər. |
| Qıcıqlandırıcı maddələrdən uzaq durmaq | Siqaret, spirt, qazlı içkilər və kəskin qidalardan uzaq durmaq lazımdır. |
| Kifayət qədər maye içmək | Gün ərzində çoxlu su, şorba və meyvə şirələri qəbul etmək orqanizmi gücləndirir. |
Boğaz ağrısı gündəlik həyatın rahatlığını pozsa da, vaxtında və düzgün yanaşma ilə əksər hallarda qısa müddətdə aradan qalxa bilər. Sağlamlıq vərdişlərinə diqqət yetirmək, gigiyenik qaydalara riayət etmək, immuniteti möhkəmləndirmək boğaz sağlamlığının ən etibarlı təminatıdır. Evdə istifadə olunan sadə vasitələr və düzgün həyat tərzi bir çox hallarda boğaz ağrısının qarşısını almağa kömək edir. Ağırlaşma və ya qeyri-adi simptomlar yaranarsa, vaxtında həkimə müraciət etmək isə sağlamlığın qorunmasında ən vacib addımdır. Unutmayaq ki, hər bir insanın sağlamlığı öz əlindədir və profilaktika, düzgün müalicə həmişə ön planda olmalıdır.
Ən Çox Verilən Suallar
Boğaz ağrısı əsasən viral və bakterial infeksiyalar, allergiya, quru hava, səsin həddən artıq istifadəsi və ya kimyəvi təsirlər səbəbilə yaranır. Bəzən reflü, yəni mədə turşusunun qida borusuna qayıtması da boğazda qıcıqlanma yaradır. İmmunitet zəifliyi və gigiyenaya riayət edilməməsi riski artırır. Səbəbin düzgün müəyyənləşdirilməsi müalicə üçün vacibdir.
Evdə ilıq duzlu su ilə qarqara etmək, bitki çayları içmək, otağı tez-tez havalandırmaq və maye qəbulunu artırmaq faydalıdır. Qıcıqlandırıcı və sərt qidalardan, qazlı və spirtli içkilərdən uzaq durmaq tövsiyə edilir. Yataq rejimi və istirahət də sağalmanı sürətləndirir. Simptomlar uzun sürərsə həkimə müraciət olunmalıdır.
Boğaz ağrısı üçün əsasən antiseptik spreylər, pastillər, ağrıkəsici və bəzən antihistamin preparatları istifadə edilir. Antibiotiklər yalnız həkim təyini ilə və bakterial infeksiya təsdiqlənərsə qəbul edilir. Hər dərman üçün istifadə qaydasını diqqətlə oxumaq lazımdır. Özbaşına dərman qəbulu risklidir.
Əgər boğaz ağrısı 5 gündən çox davam edirsə, udqunarkən nəfəs darlığı, yüksək hərarət, qansızma və ya güclü şişkinlik varsa, təcili həkimə müraciət edilməlidir. Uşaqlarda, immuniteti zəif olanlarda və yaşlılarda ağırlaşmalar daha tez-tez rast gəlinir. Ağızda irin, səpkilər və ya səs itkisi də həkimə müraciət üçün səbəbdir. Vaxtında mütəxəssis yardımı ağırlaşmaların qarşısını alır.
Boğaz ağrısının qarşısını almaq üçün gigiyena qaydalarına riayət, əlləri tez-tez yumaq, xəstə insanlardan uzaq durmaq, immuniteti gücləndirmək və düzgün qidalanmaq lazımdır. Quru və tozlu mühitdə yaşamaqdan çəkinmək, isti geyinmək və bol maye qəbul etmək də profilaktik tədbirlərdəndir. Siqaretdən uzaq durmaq tövsiyə olunur.
Uşaqlarda boğaz ağrısı tez-tez yüksək temperatur, iştahsızlıq, halsızlıq, bəzən qulaq ağrısı ilə müşahidə olunur. Valideynlər uşağa bol maye verməli, sakit və isti şərait yaratmalı, özbaşına antibiotik verməməlidirlər. Ağır hallarda və ya tənəffüs çətinliyi olarsa, dərhal həkimə müraciət edilməlidir. Profilaktika və gigiyenaya xüsusi diqqət yetirilməlidir.
Ağrı zamanı çox isti, soyuq, turş və ədviyyatlı qidalardan, qazlı içkilərdən və sərt məhsullardan uzaq durmaq tövsiyə edilir. Yüngül və yumşaq yeməklər seçilməlidir. Alkoqol və siqaret də boğazı qıcıqlandırdığı üçün istifadəsi məsləhət deyil. Bədənin maye balansını qorumaq vacibdir.
Bir çox insan soyuq içki və ya dondurmanın həmişə boğaz ağrısı yaratdığını düşünür, halbuki bu, həmişə belə olmur. Digərləri antibiotikin profilaktik məqsədilə istifadəsini düzgün sayır, lakin bu yanlışdır və zərərlidir. Ev üsulu ilə ifrat isti qarqaralar və spirtli vasitələr boğazı yandırıb zədələyə bilər. Doğru müalicə üçün tibbi məsləhət almaq əsasdır.
Təbii tərkibli boğaz pastilləri, bitki ekstraktları və yumşaldıcı vasitələr çox hallarda simptomları yüngülləşdirə bilir. Onlar boğazı yumşaldır, mikroblara qarşı mülayim təsir göstərir. Lakin ağır hallarda yalnız təbii vasitələrlə kifayətlənmək olmaz. Tibbi məsləhət həmişə üstün tutulmalıdır.
Boğaz ağrısı zamanı bədənin dincəlməsi və istirahət immun sisteminin güclənməsinə, sağalmanın sürətlənməsinə kömək edir. Yuxu rejiminə riayət etmək, səssiz və rahat mühit yaratmaq əhəmiyyətlidir. Gərginlik və yorğunluq sağalmanı gecikdirə bilər. İstirahət həm fiziki, həm də psixoloji baxımdan vacibdir.
