Böyrək sağlamlığı insan orqanizminin ümumi vəziyyəti üçün əvəzolunmazdır. Hər gün orqanizmin maye və duz balansını tənzimləyən, zərərli maddələri bədəndən çıxaran böyrəklər orqanizmdə filtr rolunu oynayır. Böyrəklərin funksiyası pozulduqda bədənin bütün sistemləri təsirlənir, həyat keyfiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə aşağı düşür. Soyuq aylarda və ya kəskin hava dəyişikliyi dövründə böyrək xəstəliklərinin sayı artır və xüsusilə “böyrək soyuqlaması” ifadəsi gündəlik həyatımızda tez-tez işlədilən anlayışlardan birinə çevrilir. Böyrək soyuqlaması, əslində, tibbi dildə daha çox “böyrək iltihabı” və ya “pielonefrit” kimi tanınan xəstəlikdir. Soyuqda qalmaq, rütubətli paltarda uzun müddət qalmaq, orqanizmin ümumi immunitetinin zəifləməsi böyrəklərin soyuqlamasını və infeksiyalaşmasını asanlaşdırır.
Bu vəziyyətdə böyrəklərdə kəskin və ya xroniki iltihab başlayır və insanın həyat fəaliyyətinə birbaşa təsir edir. Böyrək soyuqlaması adətən kəskin sidik yolları infeksiyası və ya bəzən böyrək daşı, travma, hormonal dəyişikliklər və digər faktorlarla əlaqəli şəkildə inkişaf edir. İltihabi proseslər orqanizmin hərarətinin yüksəlməsi, bel nahiyəsində ağrı, ümumi halsızlıq və sidikdə dəyişikliklərlə müşayiət olunur. Müasir tibbdə böyrək soyuqlamasının vaxtında aşkarlanması və müalicəsi ciddi fəsadların qarşısını alır və insanın sağlamlığının tez bir zamanda bərpasını təmin edir.
Soyuq aylarda və dəyişkən hava şəraitində hər kəsin özünü qoruması, gigiyena qaydalarına riayət etməsi və immun sisteminin gücləndirilməsi böyrək xəstəliklərinin profilaktikasında əsas rol oynayır. Hər kəs bilməlidir ki, böyrək soyuqlamasının ilkin əlamətlərinə laqeyd yanaşmaq, vaxtında tibbi yardıma müraciət etməmək xroniki böyrək çatışmazlığı, yüksək qan təzyiqi və digər ağır problemlərə yol aça bilər. Bu səbəbdən, böyrək soyuqlaması mövzusuna ciddi yanaşmaq, profilaktika, diaqnostika və müalicə üsulları haqqında düzgün və dolğun məlumat sahibi olmaq vacibdir.
Böyrək Soyuqlaması nədir?
Böyrək soyuqlaması adətən kəskin və ya xroniki pielonefrit kimi təsnif olunur. Kəskin böyrək soyuqlaması tez inkişaf edən, güclü iltihabi proseslərlə müşayiət olunan xəstəlikdir. Xəstədə hərarət, titrətmə, bel nahiyəsində kəskin ağrı, bəzən sidikdə qan və ya irin müşahidə olunur.
Xroniki böyrək soyuqlaması isə yavaş inkişaf edir və simptomlar daha zəif ola bilər. Bəzən xroniki forma simptom vermədən, yalnız analizlərdə dəyişiklik və ya uzunmüddətli halsızlıq kimi görünür. Hər iki halda böyrəklərdə iltihab və infeksiya prosesləri gedir və vaxtında müalicə edilməzsə, orqanizmin digər sistemlərinə təsir edir.
Böyrək Soyuqlamasının Əsas Səbəbləri
Böyrək soyuqlamasının ən geniş yayılmış səbəblərindən biri soyuqdəymə və orqanizmin ümumi müqavimətinin zəifləməsidir. İnsanlar soyuq havada uyğun geyinmədikdə, nəm paltarda uzun müddət qaldıqda, bədənlərini isti saxlaya bilmədikdə, böyrəklər soyuqlaya bilər.
Bundan başqa, sidik yollarında olan infeksiya, sidik axarlarında yaranan daş və ya travma da böyrək iltihabına şərait yaradır. Qadınlarda sidik yolları anatomik cəhətdən daha qısa olduğu üçün infeksiya və soyuqlama riskləri daha yüksəkdir. Həmçinin, immunitetin zəifləməsi və bədənin ümumi xəstəlikləri də böyrək soyuqlamasına səbəb ola bilər.
Böyrək Soyuqlamasının Əlamətləri
Böyrək soyuqlamasının əsas simptomları arasında belin yan və arxa hissəsində ağrı, bəzən qasıq və ya qarın nahiyəsinə yayılan ağrı ön plandadır. Xəstədə hərarət yüksəlməsi, titrətmə, ümumi halsızlıq, tez-tez və ağrılı sidik ifrazı, bəzən isə sidikdə qan və ya irin müşahidə olunur.
Bəzi hallarda böyrək soyuqlaması olan insanlarda ürəkbulanma, qusma, baş ağrısı və tərləmə də qeyd oluna bilər. Xroniki formada isə simptomlar daha zəif ola bilər və bəzən sadəcə yorğunluq, iştahsızlıq və yüngül narahatlıqla özünü büruzə verir. Simptomların hər birinə ciddi yanaşmaq və vaxtında həkimə müraciət etmək lazımdır.
Diaqnostika və Müayinə Üsulları
Böyrək soyuqlamasının düzgün diaqnostikası üçün ilkin olaraq həkim müayinəsi, şikayətlərin dinlənilməsi və klinik simptomların qiymətləndirilməsi vacibdir. Sidik və qan analizləri böyrəklərdə iltihab və infeksiya proseslərinin olub-olmadığını dəqiq göstərir. Sidik analizində leykositlər, bakteriyalar, eritrositlər və zülalın olması diaqnoz üçün əsasdır.
Ehtiyac olarsa, ultrasəs müayinəsi (USM), kompüter tomoqrafiyası (KT) və digər instrumental üsullar böyrəklərdə struktur dəyişiklikləri, kista, daş və ya digər problemləri aşkar etməyə kömək edir. Vaxtında və düzgün diaqnoz fəsadların qarşısını almağa imkan verir. Hər hansı simptom müşahidə olunduqda, özbaşına müalicə əvəzinə peşəkar həkimə müraciət edilməlidir.
Böyrək Soyuqlamasının Müalicəsi
Böyrək soyuqlamasının müalicəsi adətən kombinə olunmuş şəkildə aparılır. İlk mərhələdə antibiotiklər, iltihabəleyhinə preparatlar və simptomatik dərmanlar təyin edilir. Müalicənin əsas məqsədi infeksiyanı aradan qaldırmaq, iltihabi prosesi dayandırmaq və böyrəklərin normal fəaliyyətini bərpa etməkdir.
Xəstəlik kəskin mərhələdədirsə, yataq rejimi, bol maye qəbul etmək və xüsusi pəhriz tövsiyə olunur. Ağır hallarda xəstəxana şəraitində damar daxili antibiotiklər və intensiv müalicə aparılır. Xroniki və ya təkrarlanan hallarda isə həkim tərəfindən uzunmüddətli müalicə planı hazırlanır və əlavə olaraq immuniteti gücləndirən vasitələr məsləhət görülür.
Profilaktika və Sağlam Həyat Tərzi
Böyrək soyuqlamasının qarşısını almaq üçün ən vacib profilaktik tədbirlərdən biri düzgün geyinmək və bədəni soyuqdan qorumaqdır. Soyuq və nəm havada mütləq isti geyimlərdən istifadə edilməli, bədənin nəm qalmasına imkan verilməməlidir. Kişi və qadınlar gigiyena qaydalarına əməl etməli, soyuq səthlərdə oturmamalı və bədəni isti saxlamalıdır.
Bundan başqa, bol su içmək, sağlam və balanslı qidalanmaq, spirtli içkilərdən uzaq durmaq və vaxtında istirahət etmək böyrək sağlamlığının qorunmasında böyük rol oynayır. Hər hansı bir infeksiya və ya narahatlıq hiss edilərsə, vaxtında həkimə müraciət etmək və göstərişlərə əməl etmək lazımdır.
Böyrək Soyuqlaması ilə Qarışdırılan Digər Xəstəliklər
Böyrək soyuqlaması bəzi digər xəstəliklərlə asanlıqla qarışdırıla bilər. Bel və onurğa xəstəlikləri, qadınlarda yumurtalıq və ya uşaqlıq problemləri, kişilərdə prostat xəstəlikləri oxşar ağrılarla müşahidə oluna bilər. Hətta bəzi mədə-bağırsaq və bağırsaq xəstəlikləri də böyrək soyuqlamasına bənzər simptomlar göstərə bilər.
Dəqiq diaqnoz üçün həkim müayinəsi, laborator və instrumental analizlər mütləqdir. Özbaşına dərman və ya xalq təbabəti üsullarından istifadə etmək təhlükəlidir və ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.
Böyrək Soyuqlamasının Əsas Səbəbləri və Profilaktikası – Cədvəl
| Səbəb | Profilaktik tədbir |
|---|---|
| Soyuqda uzun qalmaq | İsti geyim, nəm paltarlardan qaçmaq |
| Gigiyenaya əməl etməmək | Daimi gigiyena qaydalarına riayət |
| Az su içmək | Gün ərzində kifayət qədər maye qəbul etmək |
| İmmunitetin zəifləməsi | Sağlam qidalanma, vitaminlər |
| Müalicəsiz infeksiya | Vaxtında həkimə müraciət və müalicə |
Böyrək soyuqlaması orqanizmin sağlamlığı üçün ciddi təhlükə yaradan və tez-tez rast gəlinən xəstəliklərdən biridir. Bu vəziyyət vaxtında müəyyən edilməzsə, ağırlaşmalara, xroniki böyrək çatışmazlığı və digər ciddi problemlərə yol aça bilər. İnsanlar hər zaman soyuqdan qorunmalı, şəxsi gigiyenaya riayət etməli, düzgün və balanslı qidalanmalı, bol su qəbul etməlidir. Böyrək soyuqlaması zamanı özbaşına dərman istifadə etmək, simptomları gizlətmək və həkim tövsiyəsiz müalicə aparmaq ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə böyrəklərin sağlamlığının bərpası üçün əsas şərtdir. Sağlam həyat tərzi, düzgün profilaktika və vaxtında tibbi yardıma müraciət böyrək soyuqlamasının qarşısını almaq üçün ən effektiv yoldur. Unutmaq olmaz ki, böyrəklər bədənin ən həssas orqanlarındandır və onların sağlamlığı hər bir insan üçün prioritet olmalıdır.
Ən Çox Verilən Suallar
Böyrək soyuqlaması böyrəklərin iltihabı və ya infeksiyası ilə müşayiət olunan vəziyyətdir. Əsas səbəblər soyuqdəymə, zəif immunitet və ya sidik yollarında infeksiyadır. Bu zaman böyrəklərdə ağrı, hərarət, halsızlıq və sidikdə dəyişiklik müşahidə oluna bilər. Tibbi dildə daha çox pielonefrit və ya kəskin böyrək iltihabı adlanır.
Əlamətlərə belin yan hissəsində ağrı, yüksək hərarət, titrətmə, tez-tez və ağrılı sidik ifrazı, sidikdə qan və ya irin daxildir. Həmçinin, ümumi halsızlıq, yorğunluq və iştahsızlıq müşahidə oluna bilər. Ağır hallarda ürəkbulanma və qusma da baş verə bilər. Simptomlar müşahidə olunarsa, həkimə müraciət etmək vacibdir.
Soyuq havada uzun müddət qalmaq, nəm və soyuq paltarda gəzmək, gigiyena qaydalarına əməl etməmək və zəif immunitet böyrək soyuqlamasının əsas səbəbləridir. Qadınlarda anatomik xüsusiyyətlərə görə risk daha yüksəkdir. Bəzən sidik yollarında daş və ya travma da səbəb olur. Sağlam həyat tərzi riski azaldır.
Diaqnoz üçün həkim müayinəsi, sidik və qan analizləri aparılır. Sidikdə leykosit, bakteriya və ya zülal aşkar edilə bilər. Ehtiyac olarsa ultrasəs və digər instrumental müayinələr də təyin edilir. Doğru diaqnoz üçün peşəkar tibbi yardıma müraciət vacibdir.
Əsas müalicə antibiotiklər və iltihabəleyhinə dərmanlarla aparılır. Ağır hallarda xəstəxana şəraitində damar daxili müalicə və intensiv terapiya tətbiq olunur. Bol su içmək, istirahət və pəhriz də tövsiyə edilir. Hər bir halda həkim tövsiyəsinə əməl edilməlidir.
Soyuq havada isti geyinmək, nəm və soyuq paltarda qalmamaq, gigiyena qaydalarına əməl etmək və bol su içmək profilaktika üçün əsas tədbirlərdir. İmmuniteti gücləndirmək və infeksiyaları vaxtında müalicə etmək də vacibdir. Profilaktik tədbirlər ağırlaşmanın qarşısını alır. Profilaktikaya riayət etmək uzunmüddətli sağlamlığın təminatıdır.
Bel və onurğa xəstəlikləri, qadın və kişi orqanlarının bəzi xəstəlikləri böyrək soyuqlamasına bənzər əlamətlər göstərə bilər. Dəqiq diaqnoz üçün laborator analizlər və instrumental müayinələr vacibdir. Özbaşına müalicə təhlükəlidir və ağır fəsadlara səbəb ola bilər. Hər zaman peşəkar tibbi yardım şərtdir.
Hamiləlik dövründə böyrək soyuqlaması həm ana, həm də döl üçün ciddi risk yarada bilər. İnfeksiya ağırlaşarsa, erkən doğuş və ya böyrək çatışmazlığına səbəb ola bilər. Simptomlar müşahidə olunarsa, dərhal həkimə müraciət edilməlidir. Hamiləlikdə müalicə yalnız həkim nəzarətində aparılmalıdır.
Bol su içmək, isti rejim saxlamaq, istirahət və pəhrizə riayət etmək faydalıdır. Ancaq ağır simptomlarda və ya davamlı ağrıda ev şəraitində özbaşına dərman və ya xalq təbabəti üsulları istifadə etmək olmaz. Peşəkar tibbi yardıma müraciət vacibdir. Dərmanlar yalnız həkim tövsiyəsi ilə istifadə edilməlidir.
Vaxtında müalicə edilməyən böyrək soyuqlaması xroniki böyrək çatışmazlığı, yüksək qan təzyiqi, infeksiyanın qan və digər orqanlara yayılması kimi ağırlaşmalara səbəb ola bilər. Bu, insanın həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə azaldır. Hər bir simptomu diqqətlə qiymətləndirmək lazımdır. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə ağırlaşmaların qarşısını alır.
