Azərbaycanda ümumi və ali təhsil pillələri arasında mühüm körpü rolu oynayan peşə təhsili son illər dövlət siyasətinin prioritet sahəsinə çevrilib. 2019-cu ildə qəbul edilən “Peşə Təhsilinin İnkişafı üzrə Strateji Yol Xəritəsi” bu istiqamətdə vahid idarəetmə modelinin qurulmasını nəzərdə tutdu və nəticədə paytaxtdakı bir neçə ayrı-ayrı texniki liseyin bazasında Bakı Dövlət Peşə Təhsil Mərkəzi, qısaca BDPTM yaradıldı. Təşkilatın əsas missiyası məktəb məzunlarını, təkrar ixtisaslaşmaya ehtiyacı olan gəncləri və istehsalatda çalışan ustaları əmək bazarının aktual tələblərinə cavab verən praktiki bacarıqlarla təmin etməkdir. BDPTM modul-kredit sistemi, işəgötürənlərlə birgə hazırlanmış kurikulumlar və “dual” formatlı təcrübə mexanizmi sayəsində gənclərin real istehsalat mühitində öyrənməsinə şərait yaradır. Mərkəz 2020-ci ildən etibarən Avropa İttifaqının “TWINNING VET” layihəsində tərəfdaş kimi çıxış edir və Almaniyanın bir neçə peşə məktəbi ilə kadr mübadiləsi proqramı reallaşdırır. İnfrastruktur olaraq, müasir avadanlıqla təchiz edilmiş emalatxanalar, CNC simulyatorları, qaynaq laboratoriyaları, mekatronika otaqları, hortikultura inkubatoru və 120 yerlik İKT klasteri gənclərə beynəlxalq standartlı təlim imkanı verir. Tədris qrupunun 60 faizindən çoxu Sənaye-4.0 üzrə xarici ixtisasartırma kursu keçib və ingilis dilində texniki terminologiyanı sərbəst mənimsəyib. Beləcə, BDPTM Azərbaycan peşə təhsilinin brendləşən adı kimi iqtisadiyyatın texniki kadr çatışmazlığını aradan qaldırmağa yönəlmiş strateji resursa çevrilir.
İdarəetmə modeli və normativ baza
BDPTM Təhsil Nazirliyinin tabeliyində, Peşə Təhsili üzrə Dövlət Agentliyinin birbaşa kurasiyasında fəaliyyət göstərir. Mərkəzin Nizamnaməsi 2021-ci ilin yanvarında təsdiqlənib və burada idarəetmənin kollegial prinsipləri, akademik azadlıq, sahibkarlarla tərəfdaşlıq mexanizmləri aydın göstərilib.
Strukturda direktor, iki direktor müavini, altı fakültə dekanı və on iki ixtisas şöbəsinin rəhbəri var. Hər fakültə büdcəsini illik biznes-planla təsdiqləyir, buna görə idarəetmədə şəffaflıq və məsuliyyət balanslaşdırılmış şəkildə bölüşdürülür.
Akademik proqramların spektri
BDPTM 3 səviyyəli modul təklif edir: qısamüddətli ixtisasartırma (6 ay), birillik sertifikat və ikiillik diplom. Fərqli müddətli təhsil modelləri işçi və tələbə çevikliyini artırır və əmək bazarına tez çıxış imkanı yaradır.
İxtisas portfelində mexatronika, sənaye avtomatlaşdırması, dəqiq qaynaq texnologiyası, biogüllük və landşaft dizaynı, ön masajı (refuelling operations), rəqəmsal marketinq, front-end proqramlaşdırma və bulud infrastrukturunun idarəsi kimi fənlər var. Hər proqram üçün Avropa Kredit Transfer Sisteminə paralel AZTS (Azərbaycan Təhsil Krediti Sistemi) cədvəli tətbiq olunur.
Dual tədris mexanizmi
Mərkəz “20/80” prinsipini rəhbər tutur: nəzəri dərslər həftəlik saat yükünün 20 faizini, emalatxana və iş yerindəki praktika 80 faizini təşkil edir. Tələbələr birinci kursdan etibarən tərəfdaş müəssisələrdə ən azı 600 saatlıq ödənişli təcrübə keçir.
Dual modelə qoşulan şirkətlər siyahısında SOCAR Downstream, “Azərtecnik MMC”, “Bakı Metropoliteni” və “Kaspian Shipyard Company” kimi strateji istehsal obyektləri yer alır. Müəssisələr təcrübəçilərə gündəlik minimum 15 manat təqaüd ödəyir və sığorta paketini qarşılayır.
Rəqəmsal infrastruktur və avadanlıq
Emalatxanalarda FANUC, Siemens və FESTO istehsalı CNC mərkəzləri yerləşdirilib; burada tələbələr CAD/CAM modellərini praktik şəkildə proqramlaşdırır. Qaynaq laboratoriyası ISO 9606-1 standartına uyğun WPS-lərdən istifadə etməyə imkan yaradır.
İKT klasterində Cisco və Juniper şəbəkə simulatorları quraşdırılıb, bulud kabinetində Microsoft Azure və AWS hesabları akademik lisenziya ilə təmin olunur. Hər tədris bloku “Smart Room” sistemi ilə təchiz edildiyindən dərs zamanı sensor lövhələr, AR gözlüklər və IoT paneli aktiv istifadə edilir.
Karyeraya keçid mexanizmləri
BDPTM-in karyera mərkəzi “Bridge” brend adı altında fəaliyyət göstərir və tələbələrin CV yazmaqdan iş müsahibəsinə qədər bütün mərhələlərdə məsləhət almasına imkan verir. Mərkəz İlkin Gənclər Məşğulluğu Programı (İGMP) üzrə Dövlət Məşğulluq Agentliyi ilə ortaq reyestr aparır.
2023 məzun dalğasında ikiillik diplom proqramını bitirənlərin məşğulluq göstəricisi 82 faiz olub: onların 45 faizi təcrübə keçdiyi müəssisədə daimi işə götürülüb, 37 faizi isə Avtomobil Sənaye Parkı, “AzerTelecom” və “Azersu” kimi qurumlarda iş tapıb.
Beynəlxalq əməkdaşlıq və sertifikasiya
BDPTM Almaniyanın “GIZ”, Litvanın “KEDM” və Türkiyənin “TÜV Austria Türk” qurumları ilə tədris modulunun akkreditasiyası üçün memorandum imzalayıb. Bu çərçivədə mekatronika diplomu EN ISO/IEC 17024 sertifikatından keçərək Avropa əmək bazarında tanınır.
Mərkəz hər il “EuroSkills” yarışlarında iştirak üçün komanda göndərir və 2022-ci ildə qaynaq texnologiyaları üzrə bürünc medal qazanıb. Beynəlxalq uğurlar tələbələrin portfelinə əlavə dəyər qatır və işəgötürənlərin diqqətini çəkir.
Sosial mühit və tələbə həyatı
BDPTM tələbə birliyi “SkillsHub” adı ilə müxtəlif klub və layihələrə ev sahibliyi edir: “GreenTech Club”, “Rəqəmsal Sənət”, “Karyera Talk” və “Start-up Garage”. Bu platformalar qeyri-formal öyrənmə, komandada işləmə və liderlik bacarıqlarının inkişafı üçün şərait yaradır.
Mərkəzin yataqxanası 250 yerlikdir, otaqlar iki nəfərlik və hər mərtəbədə mətbəx bloku ilə təchiz olunub. İdman zalı, robototexnika laboratoriyası və 3D çap studiyası tələbələrin həm fiziki, həm də intellektual inkişafına töhfə verir.
Keyfiyyətə nəzarət və məzun izləmə sistemi
Tədris keyfiyyəti üçün “Plan-Do-Check-Act” dövrəsi tətbiq olunur: semestr əvvəlində nəticə indikatorları planlaşdırılır, proses boyu monitorinq edilir, yekunda daxili audit qrupu tərəfindən ölçülür və növbəti il üçün optimallaşdırma təklifləri hazırlanır.
Məzunlar mərkəzlə əlaqəni itirmir; “Alumni Tracker” platforması vasitəsilə karyera irəliləyişi, orta maaş göstəriciləri və əlavə təlim tələbləri barədə məlumat toplanır. Statistika illik hesabatda dərc edilir və kurikulumun yenilənməsində əsas göstərici kimi istifadə olunur.
| Proqram | Müddət | Tədris dili | Praktika saatı | Sertifikat |
|---|---|---|---|---|
| Mexatronika | 24 ay | Azərbaycan/İngilis | 700 | EN ISO 17024 |
| Rəqəmsal marketinq | 12 ay | Azərbaycan | 300 | CIM Level-4 |
| Bulud infrastrukturunun idarəsi | 12 ay | İngilis | 350 | Microsoft Azure Fundamentals |
| Qaynaq texnologiyası | 24 ay | Azərbaycan | 800 | TÜV EN 287 |
| Bahçecilik və landşaft dizaynı | 6 ay | Azərbaycan | 200 | BDPTM Sertifikatı |
BDPTM yarandığı gündən peşə təhsilinin həm akademik, həm də istehsalat seqmentlərində keyfiyyət göstəricilərini sistemli şəkildə yüksəldir. Rəqəmsal emalatxanalarda aparılan praktika, beynəlxalq akkreditasiya almış kurikulumlar və əmək bazarına birbaşa çıxış verən dual mexanizm mərkəzi dayanıqlı inkişafa yönəldir. Burada tələbələr yalnız texniki biliklər deyil, eyni zamanda layihə idarəetməsi, rəqəmsal savad və komandada işləmək kimi yumşaq bacarıqlar da qazanırlar. Karyera mərkəzinin mentorluq proqramı işəgötürənlərlə tələbə arasında çevik körpü rolunu oynayır. Mərkəz eyni zamanda regionda vahid peşə standartlarının formalaşdırılmasına dəstək verərək klaster modelinin inkişafına təkan verir. Akademik heyətin beynəlxalq təcrübəsi paylaşması, tələbə klublarının innovativ ideyaları reallaşdırması və sosial layihələrin işbirliyi peşə təhsili brendini yüksəldir. ESG prinsiplərinə uyğun əməliyyat, ətraf mühitə minimal təsir strategiyası və gender balansına yönələn HR siyasəti BDPTM-i korporativ sosial məsuliyyət sferasında nümunəyə çevirir. Gələcək planlar arasında süni intellekt dəstəkli öyrənmə analitikası, yaşıl energetika üzrə yeni modul və bölgə mərkəzlərinin açılması var. Bu təşəbbüslər BDPTM-in Azərbaycan iqtisadiyyatının texnoloji potensialını genişləndirən əsas təlim mərkəzi statusunu möhkəmləndirir.
Ən Çox Verilən Suallar
Abbreviatura Bakı Dövlət Peşə Təhsil Mərkəzi ifadəsini bildirir. Struktur Təhsil Nazirliyi yanında Peşə Təhsili üzrə Dövlət Agentliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərir. Əsas missiyası əmək bazarının tələblərinə uyğun ixtisaslı kadr hazırlamaqdır. Proqramlar modul-kredit sistemi üzrə planlaşdırılır.
Qısa müddətli 6 aylıq sertifikat üçün minimal yaş 16, birillik və ikiillik diplom proqramları üçün isə 18 yaş tələb olunur. Bəzi ağır sənaye modullarında iş təhlükəsizliyi səbəbi ilə yaş həddi yüksələ bilər. Üst yaş limiti qoyulmur. Əsas göstərici tibbi uyğunluq və tədris dilini bilməkdir.
İkiillik diplom proqramları dövlət sifarişi və ödənişli formatda mövcuddur. Qısa kurslar adətən tam ödənişli olur, lakin yüksək nəticə göstərən tələbələr üçün təqaüd imkanları var. Ödənişlər ixtisasdan və praktikanın həcmindən asılı olaraq illik 1500-3000 manat arasında dəyişir. Dual sistemə qoşulan tələbələr praktikada aldıqları təqaüdlə ödənişi qismən kompensasiya edə bilirlər.
Bir sıra ixtisaslar beynəlxalq akkreditasiyadan keçib. Məsələn, mexatronika modulunun diplomu EN ISO 17024 sertifikatı ilə Avropa əmək bazarında tanınır. Qaynaq texnologiyası üzrə TÜV EN 287 sertifikatı Almaniya və Avstriya zavodlarında keçərlidir. Digər modullar üçün Avropa Kredit Transfer Sisteminə bərabər kredit toplamaq kifayətdir.
Tələbə həftənin üç günü müəssisədə, iki günü mərkəzdə dərs keçirlər. Praktika saatları kurikulumda əvvəlcədən planlaşdırılır və müəssisə mentorunun nəzarətində icra olunur. İş yerindən alınan rəy semestr qiymətinin 40 faizini təşkil edir. Dual model tələbələrin məzun olduqdan sonra iş tapma şansını xeyli yüksəldir.
BDPTM kampusunda 250 yerlik yataqxana var və bölgədən gələn tələbələr üçün prioritet tətbiq edilir. Otaqlar iki nəfərlikdir, hər mərtəbədə mətbəx bloku mövcuddur. Yataqxana ödənişi aylıq 60 manat təşkil edir və yemək kartı ilə birgə təqdim olunur. Sosial imtiyazlı tələbələrə ödənişsiz yer ayrılır.
Mərkəz “TWINNING VET” çərçivəsində Almaniya, Litva və Polşa peşə məktəbləri ilə mübadilə həyata keçirir. Seçilmiş tələbələr 3-6 ay müddətində xaricdə təcrübə keçir və həmin dövr tədris kreditlərinə sayılır. Namizədlər GPA, ingilis dili səviyyəsi və praktiki bacarıqlara görə sıralanır. Proqramın xərcləri Erasmus+ fondu tərəfindən maliyyələşdirilir.
Tələbələr AutoCAD, SolidWorks, MATLAB, Siemens NX, Cisco Packet Tracer kimi proqramlarda praktika keçir. Müəllimlər LMS vasitəsilə dərs materialı paylaşır və onlayn testlər tətbiq edir. Bulud kabinetində Microsoft Azure hesabları akademik lisenziya ilə verilir. Ar-reallıq modulları laboratoriya təcrübələrinin vizuallaşdırılmasını asanlaşdırır.
2023 məzunlarının 82 faizi altı ay ərzində ixtisası üzrə işə düzəlib. Onların orta aylıq əməkhaqqı 1100-1500 manat aralığındadır. Ən yüksək maaşı CNC proqramçısı və bulud infrastruktur mütəxəssisi ixtisaslı məzunlar alıblar. Məzun karyera izləmə sistemi nəticələri illik hesabatda dərc edir.
BDPTM süni intellekt texnologiyası, yaşıl energetika texnikası və 3D metal çap üzrə modullar üzərində işləyir. Yeni proqramlar 2026-cı il tədris planında yer alacaq. Hədəf sənayenin rəqəmsal transformasiya tələblərini qarşılamaqdır. Kurikulum üçün beynəlxalq partnyorlarla akkreditasiya prosesinə başlanılıb.
