BSJ Peyvəndi: Qiyməti, Əhəmiyyəti

BSJ peyvəndi (Bacillus Calmette-Guérin), dünyada vərəm xəstəliyinə qarşı istifadə edilən ən qədim və ən geniş yayılmış peyvəndlərdən biridir. İlk dəfə 1921-ci ildə tətbiq olunmağa başlayan bu peyvənd, yüz ildən artıqdır ki, milyonlarla insanı ölümcül xəstəlikdən qorumaqdadır. BSJ peyvəndi xüsusilə uşaqlar arasında vərəmli meningit və vərəmin digər ağır formalarının qarşısını almaqda yüksək effektivliyə malikdir. Dünyada bir çox ölkədə bu peyvənd pulsuz olaraq dövlət proqramları çərçivəsində tətbiq edilsə də, bəzi hallarda ödənişli şəkildə də mövcuddur. Qiymət isə müxtəlif faktorlar əsasında dəyişir.

BSJ Peyvəndinin Əhəmiyyəti

BSJ peyvəndinin əsas məqsədi vərəmin ağır formalarının qarşısını almaqdır. Xüsusilə uşaqlarda beyin qişalarının iltihabı (vərəmli meningit) və sümük vərəmi kimi fəsadların qarşısını almaqda çox təsirlidir.

Vərəm xəstəliyi hava-damcı yolu ilə yayılır və peyvənd olunmamış insanlar bu xəstəliyə yoluxma riskinə daha açıq olurlar. Dünyada ÜST (Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı) BSJ peyvəndini yüksək riskli ölkələrdə doğulan hər bir körpəyə tövsiyə edir.

BSJ Peyvəndinin Qiymətinə Təsir Edən Faktorlar

BSJ peyvəndinin qiyməti bir çox amildən asılıdır. Ən əsas faktorlar bunlardır:

• Ölkənin səhiyyə siyasəti – Bəzi ölkələrdə peyvənd dövlət proqramı çərçivəsində pulsuz verilir, bəzilərində isə yalnız xüsusi klinikalarda ödənişlidir.
• İstehsalçı şirkət – Peyvəndin istehsal olunduğu ölkə və brend qiymətə ciddi təsir edir.
• Tədarük və logistika xərcləri – Peyvənd xüsusi temperatur rejimində saxlanmalıdır, bu isə daşınma xərclərini artırır.
• Tələb və təklif – Peyvəndin tələbatı yüksək olduqda qiymət arta bilər.
• Tətbiq yeri – Dövlət xəstəxanalarında qiymət aşağı, özəl klinikalarda isə daha yüksək olur.

Dünyada BSJ Peyvəndinin Qiymətləri

BSJ peyvəndinin qiymətləri ölkədən ölkəyə dəyişir.

• Azərbaycan – Dövlət proqramı çərçivəsində körpələrə pulsuz vurulur. Özəl klinikalarda isə 30–50 AZN arası dəyişə bilər.
• Türkiyə – İctimai səhiyyə sistemi vasitəsilə pulsuzdur, özəl tibb mərkəzlərində 300–600 TL arası ola bilər.
• ABŞ – ABŞ-da BSJ peyvəndi rutin olaraq tətbiq edilmir, yalnız xüsusi risk qrupunda olanlara vurulur. Qiymət 80–150 USD arasında dəyişə bilər.
• Avropa ölkələri – Skandinaviya və Qərbi Avropada qiymətlər 50–120 avro arasında dəyişir.
• Asiya ölkələri – Hindistan, Pakistan kimi ölkələrdə BSJ peyvəndi ucuzdur, 1–3 USD civarında təklif olunur.

Dövlət Proqramları və Pulsuz Tətbiq

Əksər inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə BSJ peyvəndi dövlət peyvənd proqramına daxildir. Bu halda peyvənd və onun tətbiqi vətəndaşlara pulsuz təqdim olunur.

Azərbaycan, Türkiyə, Rusiya, Çin və bir çox MDB ölkələrində BSJ peyvəndi doğuşdan qısa müddət sonra dövlət xəstəxanalarında pulsuz vurulur.

Özəl Klinikalar və Ödənişli Tətbiq

Bəzi ailələr peyvəndi dövlət xəstəxanası əvəzinə özəl klinikada vurdurmağı seçir. Bunun səbəbləri:

• Daha rahat şəraitdə xidmət
• Qısa gözləmə müddəti
• Əlavə tibbi məsləhətlər və müayinələr

Lakin bu seçim qiyməti artırır. Məsələn, Azərbaycanda özəl klinikalarda BSJ peyvəndi 30–50 AZN aralığında dəyişir.

Qiymətlərin Artmasına Səbəb Olan Faktorlar

Son illərdə peyvənd qiymətlərinin artmasına təsir edən bəzi səbəblər:

• Xammal qiymətlərinin yüksəlməsi
• İstehsalçı ölkələrdə inflyasiya
• Daşınma və soyuducu avadanlıqların bahalaşması
• COVID-19 pandemiyası sonrası logistika xərclərinin artması

BSJ Peyvəndinin Saxlanma və Daşınma Xərcləri

Peyvəndin keyfiyyətinin qorunması üçün soyuq zəncir adlanan sistemdən istifadə olunur. Bu, peyvəndin +2°C ilə +8°C arasında saxlanmasını tələb edir. Bu temperaturu qorumaq üçün xüsusi soyuducular və daşıma konteynerləri istifadə olunur ki, bu da ümumi maya dəyərinə təsir edir.

İnsanlar Niyə Ödənişli BSJ Peyvəndinə Üstünlük Verir?

Bəzi valideynlər dövlət proqramı pulsuz peyvənd təklif etsə də, özəl klinikalara müraciət edirlər. Bunun əsas səbəbləri:

• Daha təmiz və fərdi şəraitdə peyvəndin vurulması
• Xüsusi həkim məsləhəti almaq
• Peyvəndin vurulma vaxtını daha rahat planlaşdırmaq

BSJ Peyvəndinin Qiyməti ilə Yanaşı Əhəmiyyəti

Qiymət mövzusu vacib olsa da, peyvəndin qoruyucu təsiri onun dəyərini qat-qat artırır. Vərəm, xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə hələ də ciddi ictimai səhiyyə problemi olaraq qalır. Bu xəstəlik yalnız ağciyərlərə deyil, bəzən beyin qişalarına, sümüklərə və digər orqanlara yayılaraq insan həyatını təhlükə altına sala bilər. Müalicə prosesi isə aylarla, bəzən illərlə davam edə bilər və yüksək maliyyə xərcləri tələb edir. Müasir dərmanların qiyməti, uzunmüddətli xəstəxana müalicəsi və reabilitasiya prosesi nəzərə alındıqda, vərəmin iqtisadi yükü çox böyükdür. BSJ peyvəndi isə bu xəstəliyin ən ağır formalarının qarşısını alaraq, həm fərdin, həm də cəmiyyətin sağlamlığını qoruyur. Bu peyvənd sayəsində bir çox ölkələrdə vərəmli meningit və sümüklərdə vərəm halları demək olar ki, tamamilə aradan qalxıb. İctimai səhiyyə baxımından isə peyvəndləmə proqramları xəstəliyin yayılma riskini azaldır, tibbi resursların yükünü yüngülləşdirir və uzunmüddətli olaraq səhiyyə büdcəsinə qənaət edir.

BSJ peyvəndinin qiyməti ölkədən ölkəyə, hətta eyni ölkə daxilində belə dəyişə bilər. Dövlət proqramları çərçivəsində pulsuz olan peyvənd, özəl klinikalarda ödənişli şəkildə təklif oluna bilər. Qiyməti formalaşdıran əsas amillər istehsal, daşınma, saxlanma və tətbiq şəraiti ilə bağlıdır. Hər bir halda, BSJ peyvəndinin dəyəri yalnız onun qiyməti ilə ölçülməməlidir. Bu peyvənd vərəm kimi ciddi bir xəstəliyin qarşısını almaqda böyük rol oynayır və onun əhəmiyyəti iqtisadi ölçülərlə ifadə edilə bilməyəcək qədər böyükdür.

Ən Çox Verilən Suallar