Cohari pəncərəsi psixologiya və ünsiyyət nəzəriyyəsində istifadə olunan məşhur bir modeldir. 1955-ci ildə amerikalı psixoloqlar Cozef Luft və Harrinqton İnqam tərəfindən hazırlanıb. Modelin məqsədi insanların özlərini daha yaxşı tanımalarına, başqaları ilə daha açıq və səmimi ünsiyyət qurmasına kömək etməkdir. Bu yanaşma, həm şəxsi inkişafda, həm də iş mühitində komanda əməkdaşlığını gücləndirmək üçün tətbiq olunur. Adını yaradıcısının adlarının ilk hissələrindən götürüb – “Jo” (Joseph) və “Hari” (Harrington). Cohari pəncərəsi, insanın özünü necə gördüyü ilə başqalarının onu necə gördüyü arasındakı fərqləri dörd kvadratlı bir pəncərə şəklində izah edir. Bu dörd sahə — açıq sahə, gizli sahə, kor sahə və naməlum sahə — insan münasibətlərində qarşılıqlı anlaşmanı qiymətləndirmək üçün əsas rol oynayır. Modelin ən mühüm tərəfi onun sadəliyidir: hər kəs rahatlıqla başa düşə və tətbiq edə bilər. Müxtəlif təlimlərdə, psixoloji məsləhətlərdə və liderlik proqramlarında geniş istifadə olunur. İstər şəxsi münasibətlərdə, istərsə də iş həyatında, Cohari pəncərəsi daha şəffaf və etibarlı ünsiyyətin qurulmasına kömək edən faydalı bir vasitədir. Özünü tanıma prosesində bu model həm özünə güvəni, həm də empati bacarığını artırır. Ona görə də psixoloji inkişaf sahəsində çalışan mütəxəssislər bu yanaşmanı tez-tez tövsiyə edirlər.
Açıq sahə
Açıq sahə, həm insanın özü, həm də başqaları tərəfindən bilinən xüsusiyyətləri əhatə edir. Bu hissə şəffaf ünsiyyətin və qarşılıqlı anlaşmanın əsasını təşkil edir. Burada insanın xarakteri, bacarıqları, hissləri və dəyərləri başqaları ilə açıq şəkildə paylaşılır. Bu, güvən hissini artırır və münasibətləri möhkəmləndirir. İnsanlar açıq sahələrini genişləndirdikcə daha səmimi və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan əlaqələr qururlar.
Açıq sahənin genişlənməsi, xüsusilə komanda işində, əməkdaşlığın keyfiyyətini artırır. İş yoldaşları bir-birlərinin güclü tərəflərini bildikdə, tapşırıqlar daha effektiv şəkildə bölüşdürülür. Bunun üçün həm özünüifadə, həm də dinləmə bacarıqları önəmlidir. Açıq sahə yalnız dürüstlük və şəffaflıqla böyüyür.
Gizli sahə
Gizli sahə insanın yalnız özünün bildiyi, lakin başqalarına açmadığı xüsusiyyətlərdən ibarətdir. Bura şəxsi həyat detallarından tutmuş, hiss və düşüncələrə qədər müxtəlif məqamlar daxildir. Gizli sahənin böyük olması münasibətlərdə məsafə yarada bilər, çünki qarşı tərəf sizin haqda kifayət qədər məlumata sahib olmur.
Gizli sahəni daraltmaq üçün paylaşma mədəniyyəti vacibdir. İnsan özünü başqalarına tədricən açdıqca qarşılıqlı güvən formalaşır. Bu, xüsusən dostluq və tərəfdaşlıq münasibətlərində əhəmiyyətlidir. Həddindən artıq gizlilik isə anlaşılmazlıq və soyuqluq yarada bilər.
Kor sahə
Kor sahə insanın özü haqqında bilmədiyi, amma başqalarının bildiyi xüsusiyyətlərdən ibarətdir. Bu, adətən, davranış və ünsiyyət tərzindəki vərdişlərdə özünü göstərir. İnsan öz kor sahəsini öyrəndikcə özünüinkişaf üçün yeni fürsətlər qazanır.
Bu sahənin kiçildilməsi üçün geribildirim çox vacibdir. Başqalarının səmimi və konstruktiv rəyləri insanın kor nöqtələrini görməsinə kömək edir. Məsələn, iş yerində rəhbərin verdiyi rəy əməkdaşın peşəkar inkişafında mühüm rol oynaya bilər.
Naməlum sahə
Naməlum sahə insanın özü və başqaları tərəfindən bilinməyən hissələridir. Bura gizli bacarıqlar, hələ üzə çıxmamış potensial və şüuraltı davranış formaları daxildir. Çox vaxt bu hissə təcrübə və zamanla aşkar olunur.
Naməlum sahəni kiçiltmək üçün yeni fəaliyyətlərə qoşulmaq, fərqli insanlarla ünsiyyət qurmaq və özünü sınamaq lazımdır. İnsan yeni təcrübələr vasitəsilə özündə bilmədiyi xüsusiyyətləri kəşf edə bilər. Bu da şəxsi inkişafın mühüm hissəsidir.
Cohari pəncərəsinin şəxsi inkişafda rolu
Cohari pəncərəsi şəxsi inkişafda güclü bir alətdir. İnsan özünü tanıdıqca özünə inamı artır, ünsiyyət bacarıqları inkişaf edir. Açıq sahənin genişlənməsi daha sağlam münasibətlər qurmağa imkan yaradır.
Bu model həm də insanın daxili balansını qorumasına kömək edir. Öz güclü və zəif tərəflərini bilmək şəxsi qərarların daha sağlam verilməsinə şərait yaradır. Beləliklə, həyat keyfiyyəti yüksəlir.
İş mühitində tətbiqi
Cohari pəncərəsi iş mühitində əməkdaşlığı gücləndirmək üçün əvəzsizdir. İşçilər bir-birlərini daha yaxşı tanıyaraq səmərəli komanda işi yaradırlar. Açıq sahənin böyüməsi iş proseslərini şəffaflaşdırır və qarşılıqlı etimadı artırır.
Rəhbərlər bu modeli işçi inkişaf proqramlarında uğurla tətbiq edirlər. Təlimlər və komanda oyunları vasitəsilə işçilərin özlərini daha rahat ifadə etmələri təmin olunur. Bu, şirkətin ümumi məhsuldarlığını artırır.
Təhsil sahəsində istifadəsi
Təhsil prosesində Cohari pəncərəsi tələbələrin özlərini tanımasına kömək edir. Müəllimlər bu modeli tətbiq edərək tələbələr arasında açıq ünsiyyət mühiti yarada bilirlər. Bu, həm akademik, həm də sosial inkişaf üçün mühüm amildir.
Tələbələr bir-birlərinin güclü tərəflərini gördükdə, qrup işləri daha effektiv olur. Həmçinin, müəllimlər şagirdlərin kor sahələrini müəyyən edərək onların inkişafına yönəlik fəaliyyətlər təşkil edə bilirlər.
Psixoloji məsləhətlərdə yeri
Psixoloqlar Cohari pəncərəsini terapiya və məsləhət prosesində geniş istifadə edirlər. Bu model pasiyentin özünü daha dərindən tanımasına və daxili maneələrini aşmasına yardım edir.
Seanslar zamanı gizli və kor sahələrin üzə çıxarılması şəxsi inkişafda mühüm rol oynayır. Pasiyent öz davranış nümunələrini anladıqca həyatında müsbət dəyişikliklər baş verir.
Liderlik və idarəetmədə əhəmiyyəti
Liderlər üçün Cohari pəncərəsi effektiv idarəetmə vasitəsidir. Lider öz komandası ilə açıq və şəffaf münasibət qurduqda işçilərin motivasiyası artır. Bu, komanda ruhunu gücləndirir.
Liderlikdə geribildirim mədəniyyəti çox önəmlidir. Rəhbər işçilərinə səmimi və konstruktiv rəy verdikcə onların peşəkar inkişafı sürətlənir.
Cohari pəncərəsi insan münasibətlərində şəffaflıq, güvən və qarşılıqlı anlaşmanı artırmaq üçün sadə, amma güclü bir modeldir. Bu yanaşma insanın özünü tanımasını, başqaları ilə ünsiyyətini və sosial əlaqələrini inkişaf etdirir. Açıq sahənin böyüməsi münasibətləri daha səmimi edir, gizli sahənin kiçilməsi isə qarşılıqlı etimadı gücləndirir. Kor sahə haqqında məlumat əldə etmək şəxsi və peşəkar inkişaf üçün yeni imkanlar yaradır. Naməlum sahənin kəşfi isə insanın gizli potensialını üzə çıxarır. Təhsil, iş mühiti, psixoloji məsləhət və liderlik sahələrində bu modelin istifadəsi məhsuldarlığı artırır və daha sağlam münasibətlərin formalaşmasına imkan verir. İnsan özünü tanıdıqca və başqaları ilə daha açıq ünsiyyət qurduqca, həm şəxsi, həm də peşəkar həyatda uğur şansı yüksəlir. Cohari pəncərəsi bu prosesdə yol göstərici rolunu oynayır. Düzgün tətbiq olunduqda, həm fərdi, həm də kollektiv inkişafın güclü təməlini yaradır. Bu model hər kəsin özünü daha yaxşı tanıması və başqalarını anlama bacarığını artırması üçün əvəzsiz bir vasitədir
Ən Çox Verilən Suallar
Cohari pəncərəsi insanın özünü necə gördüyü ilə başqalarının onu necə gördüyünü müqayisə edən psixoloji ünsiyyət modelidir. 1955-ci ildə Joseph Luft və Harrington Ingham tərəfindən yaradılıb.
Bu model dörd sahədən ibarətdir: açıq sahə, gizli sahə, kor sahə və naməlum sahə. Hər sahə insanın özünü və başqalarını tanıma dərəcəsini göstərir.
Açıq sahə həm insanın özü, həm də başqaları tərəfindən bilinən məlumatları əhatə edir. Buraya şəxsin xarakteri, bacarıqları və açıq şəkildə paylaşdığı dəyərlər daxildir.
Gizli sahə insanın yalnız özü tərəfindən bilinən, lakin başqalarına açıqlamadığı məlumatlardan ibarətdir. Bu sahə şəxsi sirrlər və hissləri əhatə edir.
Kor sahə insanın özü haqqında bilmədiyi, amma başqalarının gördüyü xüsusiyyətlərdir. Onu müəyyən etmək üçün geribildirim vacibdir.
Naməlum sahə nə insanın özü, nə də başqaları tərəfindən bilinməyən xüsusiyyətlərdən ibarətdir. Bu sahə yeni təcrübələrlə üzə çıxa bilər.
İş mühitində bu model əməkdaşların bir-birlərini daha yaxşı tanımasına, şəffaf ünsiyyətin qurulmasına və komanda işinin güclənməsinə kömək edir.
Təhsil prosesində bu model tələbələrin özlərini tanımasına və müəllimlərlə, həmçinin digər tələbələrlə daha açıq ünsiyyət qurmasına kömək edir.
Psixoloqlar bu modeli pasiyentin gizli və kor sahələrini üzə çıxarmaq üçün istifadə edirlər. Bu, şəxsi inkişaf prosesini sürətləndirir.
Şəxsi həyatda bu modeli tətbiq etmək üçün açıq ünsiyyət qurmaq, geribildirim almaq və yeni təcrübələrə açıq olmaq lazımdır. Bu, münasibətləri gücləndirir.
