Qüsl Almaq : Çimərkən Qüsl Almağın Qaydaları

Çiməndə qüsl almaq məsələsi İslam fiqhində təmizlik, ibadət və ekoloji şüurun kəsişdiyi mühüm mövzulardan biridir. Qüsl – bədənin tamamilə təmizlənməsi və bir sıra ibadətlərin yerinə yetirilməsi üçün dini baxımdan zəruri sayılan təmizlik növüdür. İnsanlar gündəlik həyatlarında təbiətdə, xüsusilə çay, göl, dəniz, bulaq, həmçinin çimən və açıq sahələrdə qüsl almağa ehtiyac duyurlar. Azərbaycan cəmiyyətində də, xüsusilə kənd yerlərində, yaylaqlarda, açıq sahələrdə qüsl almaq ənənəsi qədimdən bu günə qədər qorunub saxlanılıb. Çiməndə qüsl almağın şəriət baxımından hökmü, fiqh qaydaları, praktik nüansları, sağlamlıq və təbiətə təsiri, ənənəvi həyat tərzindəki yeri geniş şəkildə izah olunur.

Qüsl nədir və əsas məqsədi

Qüsl İslam şəriətində böyük təmizlik kimi qəbul olunur. Qüslün məqsədi insanın bədənini tamamilə təmizləmək, maddi və mənəvi baxımdan saflaşdırmaq, müəyyən ibadətlərə və sosial fəaliyyətlərə hazırlamaqdır. Qüsl aşağıdakı hallarda vacib olur:

Cünüb halından sonra

Heyz və nifasdan sonra

Ölünün yuyulmasında

Bəzi müstəhəb ibadət və bayram günlərində

Qüslün düzgün alınması üçün suyun bədəni tamamilə islatması, heç bir yerin quru qalmaması və niyyət edilməsi vacibdir.

Çiməndə qüsl almağın fiqhi əsasları

İslam fiqhində qüsl üçün istifadə olunan suyun təmiz (tahir) və pak (mutləq su) olması şərtdir. Ənənəvi mənbələrdə bildirilib ki, suyun təbii qaynaqdan gəlməsi – çay, göl, dəniz, bulaq və s. – paklığı və təmizliyi baxımından müstəhəb və bəzən əfzəldir. Çimən, yaşıllıq və təbiət qoynunda qüsl almaq üçün aşağıdakı şərtlərə diqqət edilməlidir:

• Suyun axar və ya dayanan, lakin dəyişilməmiş olması
• Suyun rəngi, dadı, qoxusunun dəyişməməsi (başqa maddələr qarışmaması)
• Təbiətdə olan suyun şəri cəhətdən natəmiz olmaması (məsələn, murdarlıq düşməmiş su)
• Çiməndə olan suyun insan bədənini tam islatması və suyun bədəndən axması

Çimən və ya otlu sahədə su yığılmış gölməçə, bulaq, yaxud çayın sahilində qüsl almaq mümkündür.

Çiməndə qüsl almağın dini-hüquqi aspektləri

Çiməndə qüsl almaq şəriətdə caizdir və bir çox fiqh mənbələrində təbiətdə qüslün savabı qeyd olunub. Həzrət Peyğəmbərin və səhabələrin səfər və səhralarda, təbiətdə qüsl alması barədə hədislər var. Həm sünni, həm də şiə fiqhində təbii su mənbələrində qüsl alınması icazəlidir. Bəzi fiqh mənbələrində açıq havada və ya çiməndə qüsl alarkən insanın avretinin (bədənin örtülü hissələrinin) gizlədilməsinə, başqalarının görməməsinə xüsusi diqqət yetirilir. Əgər yaxınlıqda heç kim yoxdursa və ya gizlənmək imkanı varsa, bu, caiz sayılır. Əks halda, şərait imkan vermirsə, paltar altında qüsl almaq və ya evə qayıdana qədər təyəmmüm etmək tövsiyə olunur.

Gigiyenik və sağlamlıq baxımından çiməndə qüsl almaq

Çiməndə və təbiətdə qüsl almaq insan sağlamlığı üçün də bir sıra müsbət təsirlərə malikdir. Təmiz hava, təbii su və yaşıl otlar immuniteti gücləndirir, bədənin təmizlənməsinə, təravətinə və rahatlamasına kömək edir. Ancaq gigiyenik baxımdan bəzi risklər də var:

• Suyun durğun və ya çirkli olması infeksiyalara səbəb ola bilər
• Açıq sahədə gigiyenik vasitələrdən düzgün istifadə vacibdir
• Çiməndə həşərat və zərərli canlıların olması nəzərə alınmalıdır

Sağlamlıq üçün, xüsusilə də həssas dəriyə malik olan insanlar üçün təmiz su və uyğun şərait seçmək, qüsl alarkən diqqətli olmaq məsləhətdir.

Ekoloji və təbiətə təsiri

Çiməndə və təbiətdə qüsl almaq təbiətin qorunması baxımından məsuliyyət tələb edir. Suyun və ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısını almaq, ekosistemi pozmamaq, sabun və kimyəvi maddələrdən istifadə etməmək, təbiətə zərər verməmək əsas prinsiplərdəndir. Çimənin, otluğun tapdanmaması, su mənbəyinin qorunması həm dini, həm də ekoloji borcdur. İslamda da təbiətə və suya qarşı münasibətdə israfdan çəkinmək, təmizliyə riayət etmək tapşırılır.

Qüslün mərhələləri və çiməndə praktik tətbiqi

Çiməndə qüsl almaq üçün aşağıdakı mərhələlərə əməl etmək lazımdır:

1. Niyyət etmək: “Qüsl almağa niyyət edirəm.”
2. Bədənin hər yerini, xüsusilə əl, üz, baş, qulaqlar, qoltuqaltı, qasıq, barmaq araları və digər qapalı yerləri su ilə tam yumaq.
3. Əvvəlcə baş və boyun, sonra bədənin sağ, sonra sol tərəfi yuyulur.
4. Saç, dırnaq altı, dəri büküşləri, qulaqlar və göbək içi kimi yerlərə suyun çatmasına diqqət edilir.
5. Qüsl zamanı sabun və ya təbii vasitə istifadə olunsa da, əsas şərt suyun bədəni tam islatmasıdır.
6. Sonda ətrafın və su mənbəyinin təmiz saxlanılmasına diqqət yetirilir.

Ənənəvi və müasir Azərbaycan həyatında çiməndə qüsl

Ənənəvi Azərbaycan kənd həyatında, yaylaqlarda, qışlaqlarda, təbiət qoynunda qüsl almaq həm dini, həm də məişət ehtiyaclarından irəli gəlir. Xüsusilə yaz-yay aylarında, mal-qara otaranda, yüklü səfərlərdə və bayram günlərində insanlar çay, bulaq və çimənliklərdə qüsl alıblar. Müasir dövrdə də şəhər ətrafında, təbiət qoynunda istirahət zamanı qüsl almaq aktualdır.

Çiməndə qüsl alarkən nələrə diqqət edilməlidir

• Su təmiz, axar və ya dayanan olmalıdır
• Çimən, otluq zərər görməməlidir
• Məxfi və başqalarının görməyəcəyi yer seçilməlidir
• Ətrafda zərərli heyvan və həşərat olmamalıdır
• Təbii sabun və ekoloji vasitələrdən istifadə tövsiyə olunur
• Suyu israf etməmək, təbiəti qorumaq əsas prinsipdir

Çiməndə qüsl almağın dini, sosial və ekoloji əhəmiyyəti

Çiməndə qüsl almaq təbiətə yaxınlıq, dinə sadiqlik, təmizlik, bədən və ruhun harmoniyasını ifadə edir. Həm sağlamlıq, həm də mənəvi rahatlıq üçün açıq havada qüsl almaq tövsiyə olunur. Eyni zamanda, ekoloji balansın qorunması, təbiətə və suya hörmət, müasir sosial həyatda da aktuallığını saxlayır.

Çiməndə qüsl almaq dini baxımdan caiz, sağlamlıq və ekoloji cəhətdən isə şüurlu, məsuliyyətli yanaşma tələb edən bir təmizlik növüdür. Su və təbiətin qorunması, gigiyenik qaydalara riayət, fiqhi prinsiplərə əməl etmək, insanın daxili və xarici təmizliyinin təmin olunmasında xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Həm ənənəvi, həm də müasir həyat tərzində çiməndə qüsl almaq azərbaycanlıların təmizliyə, təbiətə və dini dəyərlərə bağlılığını nümayiş etdirir.

Ən Çox Verilən Suallar