Sitramon : Dərmanın Tərkibi, Təsiri, İstifadəsi

Sitramon dərmanı postsovet məkanında və Azərbaycanda ən çox istifadə olunan ağrıkəsici və hərarətsalıcı vasitələrdən biridir. Sitramon, uzun illərdir baş ağrısı, diş və əzələ ağrıları, qızdırma və soyuqdəymə simptomları zamanı geniş istifadə edilir. Ucuz və əlçatan olması, eyni zamanda tərkibində bir neçə təsiredici maddənin sinerji effekti ilə təsir göstərməsi bu dərmanı hər evin tibbi qutusunda əvəzolunmaz edir. Sitramonun tarixi, tərkibi, istifadə qaydaları, əks göstərişləri, yan təsirləri və əhəmiyyəti, onun müasir tibb və gündəlik həyatdakı rolu, dərmanın təsir mexanizmi və alternativləri barədə geniş araşdırma aparmaq olduqca vacibdir.

Sitramon nədir

Sitramon analjezik, antipiretik və zəif iltihabəleyhinə təsirə malik olan kombinə olunmuş dərman preparatıdır. Onun əsas komponentləri asetilsalisil turşusu (aspirin), parasetamol və kofeindir. Bəzi versiyalarda fenacetin də əlavə olunur, lakin bu maddə artıq bir çox ölkələrdə toksikliyinə görə istifadə olunmur. Sitramonun əsas məqsədi müxtəlif mənşəli yüngül və orta dərəcəli ağrıların aradan qaldırılması, baş və diş ağrısının azaldılması, soyuqdəymə və qızdırma hallarında simptomatik müalicənin aparılmasıdır.

Sitramonun kombinə tərkibi sayəsində bir neçə təsir əldə edilir: ağrı azaldılır, hərarət salınır, başa və mərkəzi sinir sisteminə qan dövranı yaxşılaşdırılır. Dərman əsasən tabletlər şəklində istehsal olunur, eyni zamanda bəzi ölkələrdə toz və ya kapsul formasında da mövcuddur.

Sitramonun tarixi və inkişafı

Sitramon ilk dəfə XX əsrin əvvəllərində Rusiyada yaradılıb. Klassik tərkibdə asetilsalisil turşusu, fenacetin və kofein birləşdirilib. Lakin fenacetin maddəsinin zərərli təsirləri və böyrəklərdə problem yaratması səbəbilə 1960-cı illərdən başlayaraq o, parasetamolla əvəz olunub. Hazırda istehsalçılardan və ölkədən asılı olaraq Sitramon-P, Sitramon-Ultra, Sitramon-Forte kimi müxtəlif variantları var. Hazırki tərkib əsasən aspirindən (asetilsalisil turşusu), parasetamoldan və kofeindən ibarətdir.

Tərkibi və təsir mexanizmi

Sitramonun əsas təsiredici maddələri:

Asetilsalisil turşusu (aspirin): Güclü analjezik və iltihabəleyhinə təsirə malikdir, eyni zamanda trombositlərin yığılmasının qarşısını alır, qan dövranını yaxşılaşdırır.

Parasetamol: Ağrıkəsici və hərarətsalıcı təsiri vardır, iltihab əleyhinə təsiri zəifdir.

Kofein: Mərkəzi sinir sistemini stimullaşdırır, damarları genişləndirir, analjeziklərin təsirini artırır, yorğunluq və yuxululuğu azaldır.

Bu maddələrin birgə təsiri baş və diş ağrısını, qızdırmanı və soyuqdəymə simptomlarını effektiv şəkildə azaldır.

İstifadə sahələri və təyinatı

Sitramon aşağıdakı hallarda istifadə olunur:

• Baş ağrısı (o cümlədən migren)
• Diş ağrısı
• Əzələ və oynaq ağrısı
• Menstrual ağrı
• Sinir ağrıları (nevralgiya)
• Qızdırma, soyuqdəymə, qrip simptomlarının yüngülləşdirilməsi

Dərman yüngül və orta dərəcəli ağrılar üçün daha effektivdir. Şiddətli və ya xroniki ağrılar zamanı, xüsusən də səbəbi məlum olmayan ağrılarda həkimə müraciət olunmalıdır.

Dozalanma və istifadə qaydaları

Sitramon əsasən böyüklər və 15 yaşdan yuxarı yeniyetmələr üçün təyin olunur. Ən çox istifadə olunan doza: gündə 1–2 tablet, ehtiyac olduqda 3–4 dəfə. Maksimal gündəlik doza 6 tabletdən çox olmamalıdır. Tabletlər bol su ilə qəbul edilir. Yeməkdən sonra içilməsi məsləhətdir, çünki aspirin mədə selikli qişasına qıcıqverici təsir göstərə bilər.

Uşaqlarda, hamiləlik və laktasiya dövründə, mədə və qaraciyər xəstəlikləri olan şəxslərdə istifadə yalnız həkim nəzarəti altında mümkündür.

Əks göstərişlər və istifadədə ehtiyat

Sitramonun istifadəsinə aşağıdakı hallarda ehtiyatla yanaşmaq və ya istifadəni qadağan etmək lazımdır:

• Mədə və onikibarmaq bağırsaq xorası, qastrit, qanaxma
• Qan laxtalanma pozğunluqları
• Ağır böyrək və qaraciyər xəstəlikləri
• Aspirinə və digər komponentlərə allergiya
• Astma və digər bronxial xəstəliklər
• Uşaqlarda (xüsusilə 15 yaşdan kiçik)
• Hamiləlik və ana südü ilə qidalanma dövründə

Bəzi hallarda, xüsusən də yüksək dozada, aspirin və parasetamol qaraciyərə və böyrəklərə mənfi təsir göstərə bilər.

Yan təsirlər və risklər

Sitramonun ən çox rast gəlinən yan təsirləri:

• Mədə ağrısı, ürəkbulanma, qusma
• Allergik reaksiyalar (dəri səpgisi, qaşınma)
• Qanaxma riskinin artması
• Qaraciyər və böyrək funksiyasında pozulmalar
• Baş gicəllənməsi, yuxusuzluq, ürəkdöyünmə (kofeinə görə)
• Uşaqlarda və yeniyetmələrdə Rey sindromu riski (aspirinə görə)

Dərmanı uzunmüddətli və ya yüksək dozada qəbul etmək məsləhət deyil.

Sitramonun digər dərmanlarla qarşılıqlı təsiri

Sitramon bir sıra dərmanlarla birgə istifadə edildikdə qarşılıqlı təsir göstərə bilər:

• Antikoaqulyantlar (qan durulaşdırıcılar): qanaxma riski artır
• Digər NSAİD-lər və analjeziklər: qaraciyərə və böyrəklərə yük artır
• Antidepresantlar, sedativlər: mərkəzi sinir sisteminə təsiri arta bilər
• Alkoqol: toksik təsirlər güclənə bilər

Bu səbəbdən digər dərmanlarla paralel qəbul zamanı həkimlə məsləhətləşmək vacibdir.

Sitramonun üstünlükləri və məhdudiyyətləri

Sitramonun əsas üstünlükləri:

• Ucuz və əlçatan olması
• Tez təsir göstərməsi
• Bir neçə simptomu eyni vaxtda yüngülləşdirməsi

Məhdudiyyətlərə isə mədə-bağırsaq sisteminə təsiri, allergik reaksiyalar, uşaqlarda və hamilələrdə istifadəyə məhdudiyyətlər aiddir.

Azərbaycanda sitramonun istifadəsi və populyarlığı

Azərbaycanda sitramon hələ də ən çox satılan və istifadə olunan dərmanlardan biridir. Əksər apteklərdə, həm yerli, həm də xarici istehsal variantları mövcuddur. Həkim təyinatı olmadan, sadəcə əlamətlərə görə istifadə olunsa da, son illər mütəxəssislər onun həddən artıq və nəzarətsiz istifadəsinin riskləri barədə məlumatlılıq yaradırlar.

Sitramon bir neçə təsiredici maddənin kombinasiyası sayəsində başda olmaqla müxtəlif ağrı və hərarət hallarının yüngülləşdirilməsi üçün populyar və effektiv dərmandır. Lakin, istənilən dərman kimi onun da əks göstərişləri və riskləri mövcuddur. Dərmanın düzgün dozada və həkim nəzarətində qəbulu əsas şərtdir. Hər hansı sağlamlıq problemi və ya şübhəli simptomlar olduqda, xüsusən uzunmüddətli ağrılarda, yalnız həkimlə məsləhətləşməklə istifadə olunmalıdır. Sitramonun istifadəsi zamanı diqqətli olmaq, məlumatlı yanaşmaq və sağlamlığı qorumaq ən önəmli prinsiplərdəndir.

Ən Çox Verilən Suallar