Əfqan Cəlilov: Erkən Təhsil, Formalaşma İlləri

Azərbaycanın müasir iqtisadi sahnəsində adını çevikliyin, rəqəmsal düşüncənin və sektorlararası mobilliyin sinoniminə çevirən peşəkar simalardan biri Əfqan Süleyman oğlu Cəlilovdur. Paytaxt Bakıda dünyaya göz açdığı gündən etibarən analitik baxışı ilə seçilən bu gəncin təhsil yolu Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetində möhkəm bazaya söykəndi, burada o, qiymət formalaşması və makroiqtisadi tənzimləmə sahəsində dərinləşdi, magistr mərhələsində isə inflyasiya gözləntilərinin modelləşdirilməsi üzrə fərqlənmə dərəcəsi qazandı. Hərbi xidmətdən sonra Mərkəzi Bankın bazar əməliyyatları laboratoriyasında keçdiyi təcrübə valyuta hərraclarının yüksək volatillik rejimində idarə edilməsi barədə mühüm dərslər bəxş etdi və onun rəqəmlərlə sürətli qərarvermə bacarıqlarını cilaladı. Bank sektorundakı növbəti dayanacaq – AGBank– innovasiya yönümlü kariyera pillələrinin açıldığı məkana çevrildi; Cəlilov burada metodologiya şöbəsindən idarə heyətinin sədri kürsüsünə qədər yüksəldi, Basel II normalarına uyğun risk xəritələri tərtib etdi, problemli kredit portfelini kəskin azaltdı, IFRS hesabatlarını tam tətbiqə nail oldu. 2021-ci ildə dövlət poçt operatorunun idarə heyətinə transfer edilərək kütləvi rəqəmsal ödəniş platformasının qurulmasına, şəbəkə üzrə nağdsız əməliyyat səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə artmasına imza atdı. Daha sonra Xəzər marşrutlarının rəqəmsal transformasiyası məqsədilə Dövlət Dəniz və Liman Agentliyinə rəhbərlik etdiyini nəzərə alsaq, onun karyerası bank-maliyyə, poçt-logistika və dəniz infrastrukturu kimi fərqli ekosistemləri vahid strateji xəttə birləşdirən nadir nümunədir. İdarəetmədə data yönümünə, açıq dialoqa, sosial məsuliyyətə və gənc kadrlara mentorluğa verdiyi önəm Cəlilovu həm dövlət, həm də özəl sektor üçün etibarlı dəyişiklik katalizatoru mövqeyinə yüksəldib.

Erkən təhsil və formalaşma illəri

Əfqan Cəlilov orta məktəbdə riyaziyyat olimpiadalarında qazandığı uğurlarla müəllimlərinin diqqətini cəlb edirdi. Universitetə qəbul dövründə seçdiyi ixtisas – iqtisadiyyatın tənzimlənməsi – ona makro və mikro səviyyəli qərar mexanizmlərini nəzəri cəhətdən anlamaq imkanı verdi. Bakalavr illərində yazdığı seminarlarda “pul siyasətinin psixoloji gözləntilərə təsiri” kimi mövzular haqda fərqli baxış ortaya qoydu.
Magistr pilləsində tədqiqatını inflyasiya indeksləri üzərində qurdu, qiymət səbətinin struktur dəyişmələri fonunda tələb yönümlü inflyasiya təzyiqlərini modelləşdirdi. Bu iş daha sonralar bank sektorunda risk qiymətləndirilməsi proseslərinə nəzəri dayaq oldu. Akademik çevrəsində “şifahi təqdimat bacarığı və rəqəmsal təhlili eyni anda birləşdirən tələbə” kimi xatırlanır.

Mərkəzi Bank təcrübəsi: Bazar əməliyyatlarının dinamizmi

Həqiqi hərbi xidmətini tamamladıqdan sonra gənc iqtisadçı Milli Bankın bazar alətlərini öyrənmək şansı qazandı. Burada onun əsas vəzifəsi depozit hərraclarının planlanması, qısamüddətli notların dövriyyəyə buraxılması və interbank likvidliyinin monitorinqi idi. Bu mərhələ real vaxt data axını ilə işləmə, valyuta intervensiyalarının makroiqtisadi nəticələrini hesablama qabiliyyətini formalaşdırdı.
O, departamentin içində sadə, lakin funksional Excel modelini hazırladı, model valyuta ehtiyatlarına təsir edən kənar amilləri vizuallaşdırır, həftəlik proqnoz hesabatına çevrilirdi. Gənc mütəxəssisin təşəbbüskarlığı departament rəhbərliyi tərəfindən yüksək qiymətləndirildi və komanda daxili “ən yaxşı analitik alət” mükafatına layiq görüldü.

AGBank dövrü: Risk xəritəsindən idarə heyətinə

2005-ci ildə Cəlilov AGBank-a metodologiya şöbəsinin rəhbəri təyin olundu. İlk tapşırığı Basel II uyğunluğuna keçid xəritəsinin hazırlanması idi. O, kredit riskini dəyərləndirən skorlama modelləri qurdu, daxili audit prosesinə yeni risk göstəriciləri inteqrə etdi. İşçilər üçün hazırladığı beşgünlük təlim modulu bankın bütün filiallarını əhatə etməklə kredit portfelinin keyfiyyətini yaxşılaşdırdı.
Beş il sonra inkişaf departamentinin direktoru kimi pərakəndə məhsul xəttini yeniləmək üçün “AGRetail” layihəsinə rəhbərlik etdi. Üç illik müddətdə depozit bazası otuz faiz, onlayn əməliyyat həcmi isə yetmiş faiz artdı. 2016-cı ildə idarə heyətinin sədri kürsüsünə yüksələrək problemli kredit göstəricisini iki ildən az müddətdə demək olar ki, yarıbayarı azaltdı və bu, bankın maliyyə reytinqlərində stabil tendensiyanı təmin etdi.

Rəqəmsal poçt transformasiyası: Azərpoçt təcrübəsi

2021-ci ilin əvvəlində Əfqan Cəlilov dövlət poçt operatoruna – Azərpoçt MMC-yə – baş direktor müavini qismində dəvət aldı. İdarəetmədə ilk addımı mobil ödəniş ekosisteminə keçid yol xəritəsini yazmaq oldu. Buna paralel şəkildə “MobilPoçt” adlı smartfon tətbiqi istifadəyə verildi və bir il ərzində üç yüz min aktiv istifadəçiyə çatdı.
Eyni ilin sonunda idarə heyətinin sədri kimi vəzifəsi genişləndi. Şəbəkədə nağdsız ödəniş səviyyəsini iki il içində əlli faizə yaxın yüksəltdi, e-ticarət bağlamalarının emal müddətini orta hesabla otuz faiz azaldan yeni logistik platforma qurdu. Kadr islahatları isə xidmət şöbələrində müsbət keyfiyyət indeksinin artmasına səbəb oldu, baxmayaraq ki, bəzi regionlarda şöbələrin optimallaşdırılması sosial mediada müzakirələr doğurmuşdu.

Liman ekosistemi: Dəniz qapısında rəqəmsal yol xəritəsi

2023-cü ilin sonuna yaxın Cəlilov Dövlət Dəniz və Liman Agentliyinə sədr müavini, sonra isə idarə heyəti sədrinin səlahiyyətlərini icra edən şəxs təyin edildi. İlk layihəsi Xəzərin liman infrastrukturunu vahid rəqəmsal panelə birləşdirən yol xəritəsi hazırlamaq oldu.
Sənəd konteyner terminallarının yüklənmə boşalmasında süni intellekt alqoritmlərindən istifadəni, lövbərdə gözləmə müddətinin on iki faiz azaldılmasını və tranzit yüklərə onlayn izləniş modulunun tətbiqini nəzərdə tutur. Hədəf Xəzəri Şimal–Cənub Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin rəqabətli halqasına çevirməkdir.

İdarəetmə fəlsəfəsi və komanda mədəniyyəti

Əfqan Cəlilov komanda üzvlərini qərarların mərkəzinə cəlb etməyi üstün tutur. Hər yeni layihənin başlanğıcında o, “problem ağacı” adlandırdığı mini cədvəl formatı yaradır; işçi problemi, səbəbi və təklif etdiyi həlli yazır, rəhbərlik isə iyirmi dörd saatda geribildirim verir.
Açıq qapı ənənəsi bank sektorundan poçt-logistika və liman infrastrukturuna qədər onunla birlikdə gəlib. İşçilər həftəlik zaman slotuna əvvəlcədən yazılaraq birbaşa rəhbərlə ünsiyyət qurur, bu da həm motivasiyanı artırır, həm də ideyaları sürətli realizə etməyə imkan yaradır.

Sosial məsuliyyət və karyeradankənar maraqlar

O, “Sahibsiz Kitabxana” layihəsinin həmtəsisçisi kimi bank filialları və poçt şöbələrində kitab mübadilə sisteminin qurulmasına maliyyə dəstəyi verib. İqtisad Universitetinin magistr proqramında risk menecment üzrə qonaq lektor kimi çıxış edir, praktik keys və data modellərindən istifadə etməklə tələbələrin düşüncə üfüqünü genişləndirir.
Yelkən idmanını stressdən uzaq qalma metodu kimi seçən Cəlilov Xəzər Yelkən Klubunda həvəskar yarışlara qatılır. Səhər saatlarında meditasiya vərdişi olduğunu vurğulayaraq bunun qərarvermə prosesi üçün zehni təmizlik təsiri yaratdığını qeyd edir.

Mediada reputasiya və ictimai rəy

Bank sektorunda risk menecment yanaşmalarını sərtləşdirdiyi üçün bəzən kredit limitlərinin daralması ilə bağlı tənqidlər eşidilsə də, müstəqil reytinq agentlikləri onun apardığı restrukturizasiyanın kapital dayanıqlığına müsbət töhfə verdiyini açıqlamışdı.
Azərpoçtdakı dəyişiklikdə bölgə şöbələrinin ixtisarını tənqid edən səsələr olsa da, o, rəqəmsal kanalların genişləndirilməsinin daha keyfiyyətli xidmət təcrübəsi formalaşdıracağını əsaslandıraraq açıq brifinqlərə üstünlük verdi. Liman sektorunda işə başlayarkən jurnalistlərlə dialoq formatını saxlayaraq şəffaflıq istiqamətini davam etdirəcəyini bildirdi.

Əfqan Cəlilovun peşəkar portreti Azərbaycan iqtisadiyyatında sektorlararası sinerjinin mümkünlüyünü göstərən canlı modellərdən biridir. Bank sektorunda risk menecment alətlərini sərtləşdirərək maliyyə dayanıqlığını təmin etdi, poçt-logistika sferasında rəqəmsal ödəniş kanallarını kütləviləşdirərək nağdsız iqtisadiyyat strategiyasının praktiki bünövrəsini gücləndirdi, dəniz və liman infrastrukturunda isə süni intellekt əsaslı planlama modulları ilə tranzit rəqabətliliyini artırmağı hədəfləyir. İdarəetmədə açıq qapı, data yönümlü dialoq və kollegial qərarvermə prinsipinə sadiqliyi komanda motivasiyasını yüksəldir və nəticə odur ki, müxtəlif ekosistemlərdə aparıcı göstəricilər qısa müddətdə sabit inkişaf trayektoriyasına keçir. Sosial məsuliyyət layihələrinə şəxsi dəstək, gənc kadrların mentorluğu və akademik biliklərin paylaşılması onu təkcə menecer deyil, həm də cəmiyyətə dəyər qatmağı prioritet edən lider kimi fərqləndirir. Mediada zaman-zaman səslənən tənqidlər açıq kommunikasiya strategiyası və faktlara əsaslanan hesabatçılıqla balanslanır; bu yanaşma şəffaf idarəetmə mədəniyyətinin yayılmasına töhfə verir. Gələcək hədəflər Xəzərin rəqəmsal nəqliyyat dəhlizlərində süni intellektin dərin inteqrasiyası, liman-logistika klasterinin regional innovasiya laboratoriyasına çevrilməsi və gənc peşəkarların beynəlxalq sertifikat proqramları ilə hazırlanmasıdır. Beləliklə, Cəlilovun karyera xətti fərqli sahələri vahid strateji ağla bağlamağın, davamlı özünüinkişafın və sosial məsuliyyət balansının real nümunəsi kimi çıxış edir; bu nümunə gənc nəsil üçün “mövcud sərhədləri aşaraq dəyər yaratmaq” çağırışı kimi dəyərləndirilə bilər.

Ən Çox Verilən Suallar