Dəkkə şəhəri Banqladeşin mərkəzində, Buriganga çayının sahilində yerləşir və ölkənin inzibati, siyasi, iqtisadi və mədəni mərkəzidir. Dəkkə, dünyanın ən sıx məskunlaşmış şəhərlərindən biridir və rəsmi məlumatlara görə, əhalisi 2024-cü il üçün 23 milyona yaxınlaşır. Şəhər, Banqladeşin Dəkkə bölgəsinin və eyni adlı Dəkkə dairəsinin mərkəzi kimi çıxış edir. Coğrafi baxımdan ölkənin əsas kommunikasiya, nəqliyyat və iqtisadi arteriyası hesab olunur. Dəkkənin iqlimi subekvatorial musson tipindədir: burada yaylar isti və rütubətli, qışlar isə mülayim keçir.
Dəkkə şəhəri Asiyanın ən böyük urbanizasiya mərkəzlərindən biri kimi gündəlik olaraq ciddi miqrasiya axınına məruz qalır. Əhalisinin əsas hissəsini benqalilər təşkil edir və burada həmçinin hindu, buddist, xristian azlıqlar da yaşayır. Şəhərin etnik və dini müxtəlifliyi onun sosial və mədəni dinamikasında mühüm rol oynayır.
Tarixi inkişaf mərhələləri
Dəkkə şəhərinin tarixi çox qədimdir və bir neçə minillik əvvələ gedib çıxır. Qədim dövrlərdə şəhər strateji coğrafi mövqeyinə görə müxtəlif sülalə və imperiyaların ticarət, siyasət və mədəniyyət mərkəzi kimi tanınıb. Orta əsrlərdə Dəkkə əsasən Buddist və Hindu knyazlıqları, daha sonra isə Müsəlman sultanlıqları tərəfindən idarə olunurdu.
XVII əsrdə Dəkkə Böyük Moğol imperiyasının mühüm şəhərlərindən birinə çevrildi və burada moğol arxitekturası, sənətkarlıq, ticarət və mədəniyyət sürətlə inkişaf etdi. Şəhər, xüsusən də parça və muslin istehsalı ilə bütün Asiyada məşhur idi. İngilis müstəmləkəçiliyi dövründə Dəkkə öz əhəmiyyətini bir qədər itirsə də, XIX əsrin sonları və XX əsrin əvvəllərində yenidən iqtisadi və mədəni canlanma dövrü yaşadı.
1971-ci ildə Banqladeşin müstəqilliyinin elan olunması ilə Dəkkə yeni dövlətin paytaxtı statusunu aldı və qısa müddətdə ölkənin əsas siyasi, iqtisadi və mədəni mərkəzinə çevrildi.
Dəkkə şəhərinin inzibati və siyasi quruluşu
Dəkkə şəhəri Banqladeşin ən böyük inzibati vahidi olan Dəkkə şəhər bələdiyyəsi tərəfindən idarə olunur. Şəhər özündə bir neçə rayonu (zone) birləşdirir və hər bir rayonun yerli icra hakimiyyəti mövcuddur. Burada dövlət idarəetməsi, parlament və digər ali orqanlar yerləşir. Dəkkədə Prezident, Baş nazir və digər dövlət başçılarının rəsmi iqamətgahları, həmçinin ölkənin əsas nazirlik və idarələri fəaliyyət göstərir.
Şəhər həm də Banqladeşin siyasi həyatının mərkəzidir – burada parlament seçkiləri, dövlət tədbirləri, mitinqlər və siyasi aksiyalar keçirilir. Dəkkənin inzibati strukturu ölkə səviyyəsində siyasi proseslərin mərkəzləşdirilməsində, qərarların icrasında və dövlətin idarə olunmasında əsas rol oynayır.
Dəkkə şəhərinin iqtisadiyyatı və sənaye sektoru
Dəkkə Banqladeşin iqtisadiyyatının hərəkətverici qüvvəsidir və ölkənin ÜDM-nin böyük hissəsi burada formalaşır. Şəhər əsasən tekstil və tikiş sənayesi, kimya, qida, yüngül və ağır sənaye sahələri, həmçinin informasiya texnologiyaları üzrə ixtisaslaşıb. Dəkkədə minlərlə tekstil fabriki, geyim emalatxanası, ixrac-idxal şirkəti fəaliyyət göstərir və bu sahədə yüz minlərlə insan çalışır. Banqladeşin tekstil məhsulları – geyim, ipək və pambıq malları – əsasən Dəkkə və onun ətrafındakı sənaye zonalarında istehsal olunur və dünya ölkələrinə ixrac edilir.
Şəhər həmçinin maliyyə, bank, sığorta və ticarət sahələrində də regional liderdir. Burada beynəlxalq bankların filialları, xarici ticarət nümayəndəlikləri, sərgi və konfrans mərkəzləri yerləşir. Dəkkənin iqtisadi inkişafı ölkə iqtisadiyyatının ümumi səviyyəsinə birbaşa təsir göstərir.
Nəqliyyat və infrastruktur
Dəkkə şəhəri Asiyanın ən sıx və dinamik nəqliyyat sisteminə malikdir. Şəhərdə avtobus, mikroavtobus, rikşa, metro, qatar, taksi və digər ictimai nəqliyyat növləri fəaliyyət göstərir. Dəkkə beynəlxalq aeroportu – Hazrat Shahjalal Beynəlxalq Hava Limanı – Banqladeşin əsas hava qapısıdır və yüzlərlə beynəlxalq uçuşun əsas nöqtəsi hesab olunur.
Şəhər daxilində yol infrastrukturu daim yenilənir, yeni körpülər, yol ötürücüləri, yeraltı və yerüstü keçidlər tikilir. Bununla belə, Dəkkədə nəqliyyat sıxlığı, tıxaclar və ekoloji problemlər gündəlik həyatın ayrılmaz hissəsidir.
Banqladeşin dəmiryolu və su nəqliyyatı da Dəkkə ilə sıx bağlıdır. Buriganga çayı üzərindəki limanlar şəhərin iqtisadiyyatında və ölkədaxili daşımalarında mühüm rol oynayır.
Təhsil və elmi mərkəzlər
Dəkkə Banqladeşin əsas təhsil mərkəzi kimi tanınır. Şəhərdə Banqladeşin ən qədim və nüfuzlu ali məktəbləri, o cümlədən Dəkkə Universiteti (Dhaka University), Texnologiya Universiteti, Tibb Universitetləri, hüquq, iqtisadiyyat və incəsənət institutları yerləşir. Dəkkə Universiteti yalnız ölkənin deyil, bütün Cənubi Asiyanın aparıcı elmi-tədris mərkəzlərindən biri hesab olunur.
Şəhərdə onlarla elmi-tədqiqat institutu, akademiya və dövlət kitabxanası fəaliyyət göstərir. Dəkkənin təhsil sisteminin inkişafı ölkənin intellektual və sosial potensialının formalaşmasına əhəmiyyətli təsir göstərir.
Mədəniyyət və incəsənət həyatı
Dəkkə Banqladeşin mədəni və incəsənət mərkəzi hesab olunur. Burada opera, teatr, rəqs, kino, musiqi və təsviri sənət nümunələri geniş yayılıb. Şəhərdə onlarla teatr, kinozal, qalereya, muzey və sərgi salonu fəaliyyət göstərir. Milli Teatr, Sənət Akademiyası, Muzeylər və Tarixi Qoruqlar Dəkkənin mədəni həyatının əsas ünvanlarıdır.
Hər il şəhərdə beynəlxalq səviyyəli incəsənət festivalları, kitab yarmarkaları, musiqi və folklor tədbirləri keçirilir. Dəkkədə həm yerli, həm də xarici mədəniyyətlərin vəhdəti müşahidə olunur ki, bu da şəhərin kosmopolit imicini daha da gücləndirir.
Memarlıq və şəhərsalma
Dəkkə şəhərinin memarlığı qədim və müasir üslubların birləşməsi ilə fərqlənir. Qədim moğol dövrünə aid məscidlər, saraylar, türbələr, İngilis müstəmləkəçiliyinin izləri olan binalar, eləcə də müasir göydələnlər və biznes mərkəzləri şəhərin arxitektura landşaftını zənginləşdirir.
Ən məşhur memarlıq abidələri arasında Lalbagh Fort, Ahsan Manzil Sarayı, Tara Masjid, Hussaini Dalan, Curzon Hall, Jatiyo Sangsad Bhaban (Milli Parlament Binası) və digərləri var. Şəhərsalma baxımından Dəkkə daima böyüyür və yeni yaşayış massivləri, biznes zonaları salınır.
Dəkkədə sosial və ekoloji problemlər
Dəkkə şəhəri sürətli urbanizasiya və demoqrafik artım səbəbilə bir sıra sosial və ekoloji problemlərlə qarşılaşır. Əhalinin sıxlığı, tıxaclar, hava və su çirkliliyi, bərk məişət tullantılarının idarə olunmaması, qeyri-rəsmi yaşayış massivlərinin artması və yoxsulluq kimi problemlər burada daha kəskindir.
Buna baxmayaraq, dövlət və yerli idarəetmə orqanları ekoloji tarazlığın qorunması, yaşıllaşdırma, tullantıların emalı və şəhər infrastrukturlarının modernləşdirilməsi istiqamətində bir sıra islahatlar həyata keçirirlər.
Turizm və tarixi abidələr
Dəkkə şəhəri turizm baxımından həm ölkədaxili, həm də beynəlxalq turistlər üçün maraqlı mərkəzdir. Şəhərdə qədim və müasir arxitektura abidələri, muzeylər, parklər, dini ocaqlar, bazar və ticarət mərkəzləri var. Ən məşhur turizm məkanları Lalbagh Fort, Ahsan Manzil, Tara Masjid, Bangladesh National Museum, Sadarghat Water Front və Central Shaheed Minar kimi yerlərdir.
Turistlər burada həm Banqladeşin milli mətbəxi, həm də orijinal benqal mədəniyyəti ilə tanış olur, şəhərin qədim bazarlarında yerli əl işləri və suvenirlər alırlar.
Dəkkə şəhərinin gələcəyi və inkişaf strategiyaları
Dəkkə şəhəri qarşıdakı illərdə həm əhali, həm də iqtisadi inkişaf tempinə görə daha da böyüməyə davam edəcək. Banqladeş hökuməti şəhərin dayanıqlı inkişafı üçün nəqliyyat, sosial infrastruktur, təhsil, ekoloji tarazlıq və urbanizasiya istiqamətində genişmiqyaslı layihələr həyata keçirir. Gələcəkdə Dəkkənin Asiyanın aparıcı maliyyə və texnologiya mərkəzlərindən birinə çevrilməsi əsas hədəflərdən biridir.
Dəkkədə yaşamaq, təhsil almaq, işləmək və ya turist kimi səfər etmək şəhərin rəngarəng və sürətli həyat tərzi, mədəniyyətlərarası əlaqələri və inkişaf dinamikasını yaxından hiss etmək deməkdir.
Dəkkə şəhəri Banqladeşin ən böyük, sıx məskunlaşmış və dinamik şəhəri olmaqla yanaşı, ölkənin siyasi, iqtisadi, elmi və mədəni həyatının aparıcı mərkəzidir. Onun qədim və müasir memarlıq abidələri, zəngin tarixi, çoxmillətli və rəngarəng sosial strukturu, inkişaf edən iqtisadiyyatı və dinamik urbanizasiyası Dəkkəni həm regional, həm də qlobal miqyasda mühüm şəhərlərdən birinə çevirir. Burada rast gəlinən çətinliklərə baxmayaraq, Dəkkə öz yenilikçi strategiyaları, sosial və texnoloji modernizasiya layihələri ilə gələcəyə inamla addımlayır. Dəkkə həm benqal xalqının milli qürur mənbəyidir, həm də beynəlxalq inteqrasiyanın nümunəsidir.
Ən Çox Verilən Suallar
Dəkkə Banqladeşin mərkəzində, Buriganga çayının sahilində yerləşir və 2024-cü il üçün əhalisi 23 milyona yaxınlaşır.
Şəhər qədim dövrlərdən mövcuddur, Böyük Moğol dövründə inkişaf etmiş, 1971-ci ildən Banqladeşin paytaxtıdır.
Dəkkə əsasən tekstil və tikiş sənayesi, ticarət, maliyyə və xidmət sahələri ilə tanınır.
Ən nüfuzlu ali məktəb Dəkkə Universitetidir. Bundan əlavə, texnologiya, tibb və incəsənət institutları da fəaliyyət göstərir.
Lalbagh Fort, Ahsan Manzil, Tara Masjid, Jatiyo Sangsad Bhaban, Curzon Hall və digər tarixi abidələr məşhurdur.
Dəkkədə avtobus, rikşa, qatar, metro, taksi və beynəlxalq hava limanı mövcuddur. Tıxaclar və nəqliyyat sıxlığı əsas problemlərdəndir.
Əhalinin sıxlığı, yoxsulluq, tullantılar, tıxaclar, hava və su çirkliliyi şəhərin əsas sosial və ekoloji problemləridir.
Şəhərdə opera, teatr, muzey, sərgi, beynəlxalq festivallar, kitab yarmarkaları və musiqi tədbirləri geniş yayılıb.
Dəkkə qədim abidələr, muzeylər, parklar, milli mətbəx və orijinal bazarlarla turistlər üçün maraqlıdır.
Banqladeş hökuməti şəhərdə infrastrukturun, nəqliyyatın, ekoloji tarazlığın qorunması və sosial sahələrin inkişafı üçün geniş layihələr həyata keçirir.
