Qüsl : Necə Alınır? Vacibliyi

Gusul İslam şəriətində “böyük qüsl”, “boy abdəsti”, “tam bədən dəstəmazı” kimi də tanınan xüsusi ritual təmizlənmə növüdür. Qədimdən etibarən İslam dinində təmizlik mənəvi və fiziki saflığın ayrılmaz hissəsi sayılır. Gusul isə müsəlmanın müəyyən hallarda bədənini tamamilə yumaqla əldə etdiyi ibadət üçün zəruri olan təmizlik formasıdır. Qurani-Kərimdə və bir çox hədislərdə gusulun vacibliyi, onun vaxtında və düzgün şəkildə yerinə yetirilməsinin iman və ibadətin tərkib hissəsi olduğu qeyd edilir.

Müsəlman həyatında gusul bəzən məcburi, bəzən də tövsiyə olunan bir təmizlik növü kimi qəbul olunur. Gusulun məqsədi yalnız bədəni deyil, həm də ruhi vəziyyəti təmizləmək, insana yeni bir başlanğıc və ruhani saflaşma gətirməkdir.

Gusulun Vacibliyinin Şəriət Qaynaqları

İslam fiqhində gusulun vacib olduğu hallar Qurani-Kərimdə və hədislərdə açıq şəkildə qeyd edilib. Quranda “Nisa” surəsi, 43-cü ayə və “Maidə” surəsi, 6-cı ayədə, hədislərdə isə Peyğəmbərimizin (s.a.s.) bir çox buyruqlarında müsəlmanın müəyyən vəziyyətlərdə boy abdəsti almasının vacibliyi bildirilib. Ənənəvi fiqhi mənbələrdə cinsi əlaqədən sonra, janazə yuyulduqdan sonra, menstruasiya və nifasdan sonra qadın üçün, islamı qəbul edən şəxs üçün vəfat edən müsəlmanın yuyulması kimi vəziyyətlərdə gusulun mütləq olduğu göstərilib.

Gusul, həmçinin cümə günü, bayram namazları öncəsi, Həcc və Ümrə ziyarəti kimi hallarda da tövsiyə olunur.

Gusulun Vacib və Sünnət Olan Halları

Gusulun vacib (fərz) olduğu hallar belədir:

• Cinsi əlaqədən və ya pollyusdan sonra.
• Aybaşı (menstruasiya) və ya nifas (doğuş sonrası qanaxma) bitdikdən sonra.
• Müsəlmanlığı qəbul edən şəxs üçün.
• Meyitin yuyulması zamanı (meyiti yuyan üçün də tövsiyə olunur).

Sünnət (müstəhəb) olan hallara aşağıdakılar daxildir:

• Cümə və bayram namazları öncəsi.
• Həcc və Ümrə ziyarəti zamanı.
• Müsəlmanların böyük toplantılarında.
• İdrisə, ay tutulmasında dua və ibadət zamanı.

Gusulun Qaydaları və Fərzləri

Gusulun üç əsas fərzi var və bunlar olmadan gusul qəbul olunmur:

1. Ağıza su almaq və qarqara etmək (içəriyə su çatacaq dərəcədə)
2. Buruna su çəkmək və dərinliyinə qədər çatdırmaq
3. Bədəni tamamilə yumaq, heç bir yer quru qalmamaq şərti ilə

İslam alimləri gusulun fərzlərinin vacibliyini əsas tutaraq, ağız və buruna suyun tam çatdırılmasının, saçların və dərinin bütün səthinin suya toxunmasının zəruri olduğunu vurğulayırlar. Dırnaqların altı, qulaqların arxa hissəsi, qoltuqaltı, barmaq araları, göbək çuxuru kimi yerlərin də tam islanması şərtdir.

Gusulun Sünnətləri və Əlavə Ədəb Qaydaları

Sünnət və müstəhəb qaydalara riayət etməklə gusul həm ibadət baxımından, həm də təmizlik baxımından daha fəzilətli olur:

• Əvvəlcə “Bismillah” deyərək niyyət etmək (“Allah rizası üçün qüsl alıram” niyyəti)
• Əvvəl dəstəmaz almaq (ənənəyə görə, dəstəmaz gusuldan əvvəl alınır)
• Bədənin çirkli yerlərini əvvəlcə sabun və ya su ilə yumaq
• Bədənə suyu üç dəfə tökmək (baş, sağ və sol tərəfə)
• Bütün bədəni ovuşduraraq yumaq
• Məhrəm yerlərin, dırnaqaltı və bədən qatlarının xüsusi diqqətlə islanması

Sünnətə uyğun olaraq, əvvəlcə sağ tərəfi, sonra sol tərəfi yumaq, bədənin üst hissəsindən başlamaq da tövsiyə edilir.

Gusulun Yerinə Yetirilməsi: Addım-Addım Təlimat

1. Niyyət: “Allah rizası üçün qüsl alıram” deyə niyyət edilir.
2. Bismillah deyilir.
3. Əllər və bədənin çirkli hissələri yuyulur.
4. Ağız su ilə qarqara edilir, üç dəfə.
5. Buruna su verilib dərinliyinə çatdırılır, üç dəfə.
6. Bütün bədən tamamilə isladılır, heç bir yer quru qalmamalıdır.
7. Baş, sağ və sol tərəf, bədənin bütün hissələri diqqətlə yuyulur.
8. Əl, ayaq barmaqlarının arası, dırnaq altları, qoltuq, qasıq, göbək, qulaqlar və bədən qıvrımları diqqətlə islanır.
9. Saçlar varsa, suyun dibinə çatdığından əmin olunmalıdır.
10. Qadın və kişi fərqi yoxdur, hər iki halda eyni qaydalara riayət edilir.

Əgər əvvəl dəstəmaz alınmışsa, gusuldan sonra namaz qılmaq olar. Əgər alınmayıbsa, gusuldan sonra ayrıca dəstəmaz almaq lazımdır.

Gusulun Səhih Olması Üçün Vacib Şərtlər

• Suyun təmiz və halal olması (çay, bulaq, kran suyu və s.)
• Bədənə suyun hər yerinə çatması
• Heç bir hissənin quru qalmaması
• Əgər maneə varsa (boyada, yapışqan, dırnaq boyası və s.), həmin maneə aradan qaldırılmalıdır
• Niyyətin ixlasla, yalnız Allah üçün olması

Gusulun Qadınlar və Kişilər üçün Fərqləri

Quslun əsas qaydaları cinsdən asılı olmayaraq eynidir. Yeganə fərq, qadınlarda saç hörüyü varsa, onu açmaq məcburiyyətinin olmamasıdır (saç diblərinə su çatdırmaq kifayətdir). Menstruasiya və nifasdan sonra qüsl almaq qadın üçün vacibdir. Kişilər üçün isə cinsi əlaqə və ya pollyusdan sonra qüsl vacib olur. Hər iki halda, bədənin bütün hissələri, saçların dibi, dırnaqlar və bədən qatları tam islanmalıdır.

Gusulun Pozulduğu və Yenidən Alınmalı Olduğu Hallar

Gusulun pozulması dedikdə, əsasən aşağıdakı hallar nəzərdə tutulur:

• Cinsi əlaqə və ya pollyus baş verdikdə
• Qadında aybaşı və ya nifas başa çatdıqda
• İslamı qəbul edən şəxs üçün (ilk dəfə qüsl alınır)
• Ölü müsəlmanın yuyulması üçün (meyiti yuyan da gusul almalıdır)

Bunlar baş verdikdə, yenidən qüsl alınması vacibdir.

Gusulun Ruhani və Sosial Faydaları

Gusul yalnız ibadət və ritual təmizlik üçün deyil, həm də bədənin gigiyenası, sağlamlığı və cəmiyyət qarşısında insanın təmiz və səliqəli olması üçün vacibdir. İslam təmizliyə böyük önəm verir və gusul almaqla insan həm Allah qatında, həm də ictimaiyyət arasında müsbət nümunə olur. Təmiz bədən və ruhla ibadətə başlamaq həm mənəvi rahatlıq, həm də psixoloji tarazlıq yaradır.

Gusul İslam həyat tərzinin ayrılmaz hissəsi, fiziki və mənəvi saflığın ən vacib göstəricisidir. Onun düzgün və şəriətə uyğun şəkildə yerinə yetirilməsi müsəlmanın həm ibadət, həm də gündəlik həyatında mühüm yer tutur. Gusul, insanı həm gigiyenik, həm də ruhani cəhətdən təmizləyir, bədən və ruh arasında harmoniya yaradır. Şəri qaydalara, sünnət və fərzlərə əməl etməklə gusulun bərəkətini və fəzilətini tam yaşamaq mümkündür.

Ən Çox Verilən Suallar