CəmiyyətQurumlarSosial

Geofizika və Geologiya İdarəsi: Struktur, İdarəetmə Modeli

Geofizika və Geologiya İdarəsi Azərbaycanın karbohidrogen xəzinəsini dərin qatlarına qədər araşdıran, strateji əhəmiyyət daşıyan elmi-istehsalat mərkəzidir. Şirkətin yaranma ideyası ötən əsrin ortalarında, neft sənayesinin yeni mərhələyə qədəm qoyduğu dövrdə formalaşdı və çox keçmədən müstəqil bir struktur kimi təsis olundu. O vaxtdan bəri idarə Xəzər hövzəsinin və ölkə ərazisinin seysmik xəritəsini tərtib edir, geoloji-geofiziki məlumat bankını sistemləşdirir, yataqların ehtiyatlarının dəqiqləşdirilməsində mühüm rol oynayır. Müasir vibroseys dəstləri, 3D çoxkanallı kabel sistemləri və yüksək qətnaməli süni peyk təsvirləri idarənin texniki arsenalını təşkil edir. Qurumun baş ofisi Bakıda yerləşsə də, Qaradağ, Şirvan, Siyəzən və Salyan əməliyyat bazaları istənilən təbii-iqlim şəraitində tədqiqat aparmağa imkan verir. Dəniz geofizikası flotunda “Gilavar”, “Zəfər” və “Bəşir” kimi xüsusi təyinatlı gəmilər fəaliyyət göstərir; bunlar vasitəsilə 6 000 metrə qədər dərinlikdən etibarlı seysmik siqnal toplanır. İdarənin daxili laboratoriyalarında toplanmış məlumatlar interaktiv platformalarda emal olunur, nəticələr süni intellekt alqoritmləri ilə təhlil edilərək yataqların struktur-litoloji modelinə inteqrasiya edilir. Bura geokimya, mikrobiologiya və petrol sisteminin modelləşdirilməsi üzrə bölmələr daxildir. Hazırda idarənin fond məlumatları 210 min xəritə, 45 min seysmik xətt və 20 petabaytdan artıq rəqəmsal həcmdən ibarətdir. Bütün bu göstəricilər Geofizika və Geologiya İdarəsini regionun ən böyük yeraltı məlumat mərkəzlərindən birinə çevirir. Qurumun əməkdaşları beynəlxalq konfranslarda tədqiqat nəticələrini təqdim edir, elmi jurnallarda müntəzəm məqalələrlə çıxış edir, bununla da ölkənin geoloji brendini qlobal miqyasda möhkəmləndirirlər. İdarənin prioriteti yalnız yeni yataqlar kəşf etmək deyil, həm də mövcud yataqların səmərəli işlənməsini təmin edərək neft-qaz sənayesinin dayanıqlılığını artırmaqdır.

Tarixi inkişaf yolu

Geofizika və Geologiya İdarəsinin təməli 1945-ci ildə Geofiziki Kəşfiyyat Kontoru kimi qoyuldu və əsas missiyası Bakının neftqaz rayonlarında struktur xəritələrin tərtibindən ibarət idi. İlk illərdə tətbiq olunan dalğa üsulu 1960-cı illərdə yerini refleksiya seysmikasına verdi, bu da yataqların dərinlik və kontur parametrlərini dəqiq müəyyənləşdirməyə imkan yaratdı. 1974-cü ildə idarə dəniz geofizikasını ayrıca istiqamət kimi inkişaf etdirdi, Xəzərin dayaz shelf zonasında ilk dəfə çoxkanallı seysmik kəsiklər alındı. 1990-cı illərin əvvəlində ölkə müstəqillik qazandıqdan sonra qurum SOCAR-ın tərkibində yenidən strukturlaşdırıldı və beynəlxalq xidmət şirkətləri ilə əməkdaşlığa başladı.
Yeni geoiqtisadi mərhələ idarəyə rəqəmsallaşma sahəsində iri sərmayələr cəlb etməyə, Qərb standartlı məlumat emal mərkəzləri qurmağa şərait yaratdı. 2000-ci illərin ortalarında 3D seysmik həcmi 20 min kvadrat kilometrə çatdırıldı, bu da Xəzər hövzəsinin tammiqyaslı modelləşdirilməsi üçün baza rolunu oynadı. 2015-ci ildən süni intellekt modulunun tətbiqi nəticəsində süxur-maye sistemlərinin davranış proqnozu avtomatlaşdırıldı, geoloqların operativ qərarvermə vaxtı 40 faiz azaldı.

Reklam

turkiyede tehsil

Struktura və idarəetmə modeli

İdarənin təşkilati şəbəkəsi altı baş departament və on iki regional ekspedisiyadan ibarətdir. Baş departamentlərə Karaçi Geologiya Mərkəzi, Dəniz Geofizikası Bürosu, Məlumat Emalı və Modelləşdirmə Mərkəzi, Geokimya Laboratoriyası, Avadanlıq Parkı və Tədris-Tədqiqat İnstitutu daxildir. Hər departamentin fəaliyyətinə müvafiq baş mühəndis rəhbərlik edir, idarəetmə sistemi isə matris prinsipi əsasında qurulub. Bu, müxtəlif layihələrdə kəsişən komandaların çevik formada formalaşmasına, resursların optimallaşdırılmasına kömək edir.
Regional ekspedisiyalar sahə kəşfiyyatını həyata keçirir, səyyar laboratoriyalar vasitəsilə ilkin məlumat toplayır, daha sonra materialları mərkəzi serverə ötürür. Bütün məlumat dövriyyəsi vahid SAP-ERP ekosistemi üzərindən aparılır; texniki xidmət, logistika və kadr prosesi eyni proqram mühitində izlənir. Qlobal ISO 9001, ISO 14001 və ISO 45001 sertifikatları idarənin keyfiyyət, ekoloji və əməyin mühafizəsi standartlarına riayət etdiyini təsdiq edir.

Elmi-tədqiqat və texnoloji imkanlar

Geofizika və Geologiya İdarəsi seysmik, maqnitometriya, qravimetriya, elektromaqnit tədqiqatları və geoelektrik tomoqrafiya üzrə tam spektrli xidmət göstərir. 2008-ci ildə istifadəyə verilmiş “Vector-5” vibroseys dəstləri 64 təkərli modul vasitəsilə eyni anda 70 min fiksatorun qeydiyyatını aparmağa qadirdir. Dəniz əməliyyatlarında isə “Streamer-9600” çoxkanallı kabel sistemi 12 kilometrlik aktiv hissəylə saniyədə 25 min nümunə toplayır. Bu texnoloji üstünlük refleksiya siqnal-səs nisbətini 78 desibeldən yuxarı saxlayır.
Laboratoriyalarda nümunələr 0,01 qatqı dəqiqliyində kütlə spektrometriyası, X-şüa difraksiyası və elektron paramanetik rezonans cihazları ilə analiz olunur. Süni intellekt bazası 16 milyon süxur nümunəsi üzrə litologiya-petrofizika əlaqələrini öyrənmiş “DeepStratum” neyron şəbəkəsidir; o, yeni quyular üzrə keçiricilik və məsaməlilik əmsallarını 93 faiz dəqiqliklə proqnozlaşdırır.

Quruda seysmik kəşfiyyat əməliyyatları

Quru əməliyyatları Abşeron cənub yamacından Kür-Araz çökəkliyinə qədər geniş sahəni əhatə edir. Seçilən profil istiqamətləri geoloji quruluşun əsas dislokasiya xəttlərindən keçir, hər bir profil boyunca ortalama 50 000 kanal seysmik məlumat qeyd olunur. Dinamit, Vibroseys və Mini-S osilatorlu mənbə üsulları müxtəlif dərinlik intervallarında elastik dalğa sahəsini optimallaşdırır, həm dərin, həm də dayaz obyektlərin görüntüsünü artırır.
Əldə edilən kəsiklər İdarənin Məlumat Emalı Mərkəzində Stak, Pre-Stack Time Migration və Pre-Stack Depth Migration ardıcıllığı ilə emal edilir. Nəticə olaraq süxur rezonanslarının kinetik parametrləri, amplituda-teyno meyarları və sürət modelləri hərbi-qiymətli toplu bazaya inteqrasiya edilir. Məlumatların 3D daşınma fazasında Hadoop klasteri istifadə olunmaqla 1 petabaytdan artıq həcm eyni vaxtda emal edilir.

Reklam

turkiyede tehsil

Dəniz geofizikası və flotel parkı

Xəzər dənizində aparılan tədqiqatlarda “Gilavar”, “Zəfər” və “Bəşir” seysmik gəmiləri əsas rol oynayır. “Gilavar” gəmisinin gövdəsi üzərində iki 12 silsiləli streamer, 6 hava toplu mənbə və çoxşüalı dərinlik ölçən sonar sistemi quraşdırılıb. Gəmi saniyədə 37,5 min nümunə ilə yüksək sıxlıqlı məlumat toplaya bilir. “Zəfər” isə dayaz sular üçün modifikasiya edilib və xüsusi katamaran quruluşu sayəsində 5 metrdən az dərinlikdə effektiv işləyir.

GəmiStreamer kanallarıMaksimal əməliyyat dərinliyi (m)Gündəlik profil uzunluğu (km)
Gilavar96006000220
Zəfər4800800160
Bəşir32003500140

Dəniz məlumatları real vaxt rejimində Ka-band peyk kanalı vasitəsilə Bakıdakı emal mərkəzinə ötürülür. Burada “Petrel” və “Kingdom Suite” proqram paketləri ilə kəsiklərin ilkin filtrasiyası, sürət modelləşdirilməsi və struktur xəritələrin rasterləşdirilməsi aparılır. Marşrut optimallaşdırması üçün gəmilərdə RTK-GNSS naviqasiya sistemi quraşdırılıb ki, bu da bütün profillərin koordinat dəqiqliyini 5 santimetrə qədər endirir.

Məlumat emalı və geoloji modelləşdirmə

Məlumat Emalı Mərkəzi ildə 3 petabaytdan artıq xammal həcmindəki seysmik və geoloji məlumatı proses edir. “DeepSeisCloud” klasteri 2 400 qrafik nüvəsinə malikdir və 40 teraflops hesablama gücü təmin edir. Bu infrastruktur vasitəsilə Pre-Stack Depth Migration mərhələsi əvvəlki illərə nisbətən üç dəfə sürətli tamamlanır. Emal edilmiş həcmlər litoloji, qravimetrik və geokimyəvi qatınlayıcı qatlarla birləşdirilərək tam inteqrə geoloji model yaradılır.
Hazır model “Reservoir-360” platformasında dinamik simulyasiyaya qoşulur, bu da yataqların hasilat ssenarilərini, qayıdış əmsallarını və su-neft konuslanmasını proqnozlaşdırır. Seçilən sahələrdə süxur-maye qarşılıqlı təsirini öyrənmək üçün 4D seysmik monitorinq tətbiq olunur, həmin məlumatlar real istehsalat göstəriciləri ilə müqayisə edilir. Nəticədə blok-layihə layihələndirmə dövrü altı aydan dörd aya düşür.

Kadr siyasəti və təlim proqramları

İdarə 2 600 əməkdaşı ilə geologiya və geofizika sahəsinin ən böyük işəgötürənlərindən biridir. Kadr strategiyası “Bilik+Təcrübə+İnnovasiya” formuluna əsaslanır; yeni məzunlar təcrübəçi statusu ilə qəbul olunur və ikiillik rotasiya proqramından keçirlər. Təlim modulu 60 faiz praktiki, 40 faiz nəzəri dərslərdən ibarətdir, mentor sistemi isə hər gənc mütəxəssisə təcrübəli geoloq təyin edir.
Beynəlxalq kurslar, SPE və EAGE konfranslarına qatılma, elmi jurnallarda dərc olunma tələbləri karyera yüksəlişinin əsas göstəriciləridir. İdarə həmçinin Bakı Ali Neft Məktəbi, ADA Universiteti və Fransa Milli Neft-Qaz İnstitutu ilə ikili diplom proqramları icra edir. 2024-cü ildə təsdiqlənmiş “Digital Geoscience Academy” layihəsi süni intellekt və data elmi üzrə ixtisaslaşmış geoloqlar yetişdirməyi qarşısına məqsəd qoyub.

Ətraf mühit və dayanıqlı inkişaf strategiyaları

Geofizika və Geologiya İdarəsi fəaliyyətində ekoloji təhlükəsizlik prinsipini əsas götürür. Quru əməliyyatlarında Vibroseys mənbələri dayanacaqlı rejimdə işlədilir, beləliklə də səs emissiyası 15 desibel azaldılır. Dəniz seysmikində hava toplarının həcmi dəniz məməlilərinin mövsümi miqrasiyasına uyğun tənzimlənir, hər bir atışdan əvvəl vizual monitorinq aparılır. Qurum ISO 14001 ekoloji idarəetmə standartının tələblərinə uyğun olaraq hər il təsir qiymətləndirmə hesabatı hazırlayır.
Karbon izinin azaldılması üçün gəmilərdə LNG-dizel hibrid mühərriklərə keçid proqramı 2026-cı ilə qədər həyata keçiriləcək. Quru bazalarında günəş panelləri qurulub, 3,2 meqavatlıq generasiya gücü hesabına illik 4 800 ton CO₂ emissiyası qarşısı alınır. İdarə həmçinin seysmik profillərin bərpası zamanı ağacəkmə aksiyaları keçirir, bu kampaniya indiyədək 120 hektar sahəni əhatə edib.

Ünvan və Əlaqə Məlumatalar

Ünvan
Heydər Əliyev prospekti 83A, Nərimanov rayonu, Bakı, AZ1033

Telefon
(+994 12) 566 64 88
(+994 12) 521 04 10
(+994 12) 512 04 25

Faks
(+994 12) 514 12 71

Web səhifə:

http://www.socar.az/ggi

Məqsədəuyğun texnoloji modernləşmə, güclü elmi potensial və ekoloji məsuliyyət Geofizika və Geologiya İdarəsini regionun aparıcı geoloji tədqiqat mərkəzinə çevirir. Qurumun 80 illik təcrübəsi Xəzər hövzəsində onlarla nəhəng neft-qaz yatağının kəşfi və ehtiyat hesablaması ilə nəticələnib. Rəqəmsal transformasiya sahəsində atılan addımlar məlumat emalını sürətləndirir, süni intellekt alətləri riskləri minimuma endirir, hasilatın planlaşdırılmasını optimallaşdırır. Yenilənmiş flotel parkı dörddəbir əsr əvvəllə müqayisədə iki dəfə çox profil çəkməyə imkan verir, bu da geoloji məlumatın sıxlığını artırır. Kadr siyasəti gənc mütəxəssislərə dünya təcrübəsini mənimsəmək, elmi yenilikləri sahə praktikası ilə birləşdirmək imkanı yaradır. Ekoloji strategiyalar isə seysmik kəşfiyyatın ətraf mühitə təsirini minimuma endirməklə sosial məsuliyyəti gücləndirir. Bu elementlər birləşərək ölkənin enerji təhlükəsizliyinə, geoloji elmin inkişafına və dayanıqlı iqtisadi artıma xidmət edir. Gələcək illərdə idarə süni peyk məlumatlarının inteqrasiyası, dərin öyrənmə alqoritmləri və karbon anbarı modelləşdirməsi kimi yeni istiqamətləri gündəmə gətirməyi planlaşdırır. Hədəf dünya miqyasında tanınan, innovativ texnologiyaları tətbiq edən və ekoloji baxımdan şəffaf geoloji mərkəz statusunu qorumaqdır.

Ən Çox Verilən Suallar

1. Geofizika və Geologiya İdarəsi nə vaxt yaradılıb?

İdarənin əsası 1945-ci ildə Geofiziki Kəşfiyyat Kontoru kimi qoyulub. İlk fəaliyyət sahəsi Bakının neft rayonlarında struktur xəritələrin tərtibi idi. Daha sonra qurum müxtəlif mərhələlərdə genişlənərək seysmika, qravimetriya və geokimya istiqamətlərini əhatə etdi. 1992-ci ildən etibarən idarə SOCAR tərkibində xüsusi struktur kimi fəaliyyət göstərir.

2. Əsas fəaliyyət istiqamətləri hansılardır?

Qurum seysmik kəşfiyyat, maqnitometriya, qravimetriya, elektromaqnit tomoqrafiya, nüvə geofizikası və geokimyəvi analizlər üzrə tam xidmət paketi təqdim edir. Dəniz və quru əməliyyatları üçün xüsusi avadanlıq və səyyar laboratoriyalar mövcuddur. Toplanan məlumatlar yüksək performanslı serverlərdə emal olunaraq 3D-4D geoloji modellərə çevrilir. Bu xidmətlər yataqların kəşfi, ehtiyat hesablanması və hasilat optimallaşdırılmasına yönəlib.

3. Seysmik gəmilərin texniki üstünlükləri nələrdir?

Flotel parkında üç əsas gəmi var: “Gilavar”, “Zəfər” və “Bəşir”. “Gilavar” 9 600 kanallı streamer sistemi ilə 6 000 metrə qədər dərinlikdə məlumat toplayır. “Zəfər” dayaz sular üçün katamaran quruluşuna malikdir və 800 metrədək işləyir. “Bəşir” isə 3 500 metr dərinlikdə 12 kilometrlik kabel istifadə edə bilir. Bu gəmilər GPS-RTK naviqasiya, Ka-band peyk rabitəsi və çoxşüalı sonar sistemləri ilə təchiz olunub.

4. Quru seysmikində hansı mənbə üsulları tətbiq olunur?

Quruda dalğa mənbəyi kimi vibroseys, dinamit və mini-osilator qurğuları işlədilir. Vibroseys modulları eyni anda 70 minə yaxın fiksatorda siqnal qeyd etməyə imkan verir. Dinamit üsulu dərin layların kəsikli üçün optimaldır, mini-osilator isə şəhərə yaxın zonalarda səs emissiyasını azaltmaq məqsədilə seçilir. Hər bir üsulun tətbiqi geoloji quruluşa və ekoloji tələblərə əsasən planlaşdırılır.

5. Rəqəmsal emal prosesində hansı proqram təminatı istifadə olunur?

Məlumat Emalı Mərkəzində əsasən “Omega”, “Petrel”, “Kingdom Suite” və “Hampson-Russell” paketlərindən istifadə edilir. Klaster infrastrukturu “DeepSeisCloud” adlanan 2 400 GPU nüvəsinə malik sistemdir. Emal ardıcıllığına QC, Stak, PSTM, PSDM və Attribut Analizi mərhələləri daxildir. Son nəticələr geoloji və hasilat modellərini dəstəkləmək üçün “Reservoir-360” platformasına ötürülür.

6. Ekoloji təhlükəsizlik necə təmin olunur?

İdarə ISO 14001 standartlarına uyğun ekoloji idarəetmə sistemi qurub. Dəniz əməliyyatlarında hava toplarının həcmi dəniz biosferinə təsir göstərə biləcək intervalda tənzimlənir. Quru əməliyyatlarında səs emissiyası azaldılır və atış sahələri bərpa olunur. Eyni zamanda, əməliyyat sahələrində ağacəkmə aksiyaları keçirilir və karbon izi ölçülərək kompensasiya tədbirləri görülür.

7. Kadr hazırlığı hansı prinsiplərə əsaslanır?

Kadr siyasətində “Bilik+Təcrübə+İnnovasiya” modeli tətbiq olunur. Yeni məzunlar rotasiya proqramı ilə müxtəlif departamentlərdə işləyərək biliklərini genişləndirirlər. Mentor sistemi gənc mütəxəssislərə fərdi rəhbərlik təmin edir. Beynəlxalq konfrans və kurslara qatılmaq karyera inkişafının mühüm şərtidir.

8. Süni intellekt texnologiyaları hansı sahədə tətbiq edilir?

Süni intellekt əsasən litoloji klassifikasiya və petrofizik parametr proqnozunda istifadə olunur. “DeepStratum” neyron şəbəkəsi milyonlarla nümunə üzərində öyrədilib və məsaməlilik, keçiricilik kimi göstəriciləri 93 faiz dəqiqliklə proqnozlaşdırır. AI həmçinin geoloji modeldə riskli zonaları avtomatik işarələyir və hasilat ssenarilərini optimallaşdırır. Bu, qərarvermə prosesini xeyli sürətləndirir.

9. Geoloji modelləşdirmə necə aparılır?

Seysmik, qravimetrik, geokimyəvi və matkap məlumatları vahid verilənlər bazasında birləşdirilir. “Reservoir-360” platforması litoloji-stratigrafik model, struktur xəritələr və dinamik simulyasiyanı inteqrasiya edir. Modellər 4D monitorinq məlumatı ilə kalibr olunur, bu da lay təzyiqi, doyma və konuslanma prosesini real vaxta yaxın əks etdirir. Hazır model hasilat planlarının optimallaşdırılmasına xidmət edir.

10. Gələcək planlarda hansı texnoloji yeniliklər var?

İdarə 2025-2030 Strateji Planında peyk interferometriyası, karbon anbarı modelləşdirilməsi və VR əsaslı quyu geosteerinq sistemləri tətbiq etməyi nəzərdə tutur. Flotel parkının LNG hibrid mühərriklərə keçidi karbon emissiyasını azaltmağa yönəlib. Ayrıca, dərin öyrənmə platformaları sayəsində müxtəlif məlumat mənbələrinin real vaxt inteqrasiyası planlaşdırılır. Bu yeniliklər enerji təhlükəsizliyi və ekoloji dayanıqlılıq hədəflərini dəstəkləyəcək.

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

Back to top button