Hıq kreatin (ingiliscə: “HIC creatine” və ya “Hydrochloride Creatine”), idman və bədən inkişafı sahəsində son illərdə məşhurlaşan və klassik kreatin monohidratın alternativi hesab olunan bir əlavəsidir. O, əsasən kreatin hidroklorid (HCl) forması ilə təqdim olunur və əzələ hüceyrələrindəki enerji dövriyyəsini gücləndirmək üçün istifadə edilir. Kreatin, orqanizmdə təbii olaraq qaraciyər, böyrək və mədəaltı vəzidə sintez olunur və qırmızı ət, balıq kimi qidalarda təbii formada da mövcuddur. Lakin idmançılar və bədən tərbiyə ilə məşğul olan şəxslər, daha yüksək səviyyəli performans üçün onu əlavələr şəklində qəbul edirlər.
Hıq kreatin, digərlərinə nisbətən daha yaxşı həllolma qabiliyyətinə malikdir və mədə-bağırsaq sisteminə daha az təsir edir. Bu səbəbdən, çox sayda idmançı onu klassik kreatin monohidrata üstün tutur. Yüksək bioəlyetərlilik, su tutma dərəcəsinin aşağı olması və daha kiçik dozada istifadəyə ehtiyac olması onun populyarlığını artırır. Araşdırmalara əsasən, bu forma daha tez əmilir və daha az yan təsirlərlə müşahidə olunur.
Hıq kreatinin əsas xüsusiyyətləri
Hıq kreatin, kimyəvi baxımdan hidroklorid duzu ilə birləşdirilmiş kreatin molekuludur. Bu birləşmə onun daha asan həll olunmasını və mədə turşusunda daha stabil olmasını təmin edir. Monohidrat forması ilə müqayisədə hıq kreatin daha az miqdarda istifadə edildikdə belə, oxşar və ya daha yaxşı performans göstəriciləri verir. Misal üçün, 5 qram kreatin monohidratın əvəzinə 1-2 qram hıq kreatin kifayət edir.
Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, bu formanın ən böyük üstünlüyü mədə ağrısı, şişkinlik və qaz problemini minimuma endirməsidir. Eyni zamanda, loading – yəni yükləmə mərhələsi olmadan da effektivdir. Bu isə istifadəyə başlayan şəxslər üçün prosesi daha sadə və komfortlu edir.
Orqanizmə təsir mexanizmi
Kreatin orqanizmdə adenozin trifosfat (ATP) istehsalını sürətləndirir. ATP, hüceyrələrdə əsas enerji mənbəyidir və xüsusilə qısa müddətli, yüksək intensivlikli fəaliyyətlərdə əsas enerji qaynağı kimi çıxış edir. Hıq kreatin qəbul edildikdə, əzələ hüceyrələrində daha çox kreatin fosfat toplanır və bu da əzələlərin enerji ehtiyatını artırır.
Əzələlərin enerji dövriyyəsinin gücləndirilməsi ilə yanaşı, kreatin həm də hüceyrə içi su miqdarını artıraraq əzələləri dolğunlaşdırır. Bu təsir vizual olaraq əzələlərin böyüməsinə kömək edir. Hıq kreatin isə bu effekti daha balanslı və su tutumu az olan şəkildə təmin edir.
Dozaj və istifadə qaydası
Hıq kreatinin qəbul qaydası, monohidrat formasından fərqlənir. Klassik kreatində “loading phase” – yəni gündə 20 qramlıq dozada qəbul olunan yükləmə mərhələsi tələb olunduğu halda, hıq kreatində bu mərhələyə ehtiyac yoxdur. Adətən gündəlik 1.5–2 qramlıq doza kifayət edir. İstifadə zamanı bu tövsiyələrə əməl olunmalıdır:
- İdman günləri: məşqdən 30 dəqiqə əvvəl və ya dərhal sonra qəbul olunması tövsiyə edilir.
- İstirahət günləri: səhər acqarına və ya günün ilk yarısında qəbul oluna bilər.
Əlavə olaraq, su ilə qəbul edilməsi daha yaxşı həllolma və udulma üçün faydalıdır. Hıq kreatin toz və ya kapsul formada olur və fərdi seçimə uyğun istifadə edilə bilər.
Hıq kreatinin faydaları
Hıq kreatin bir çox üstünlüklərə malikdir. Onların arasında aşağıdakıları xüsusilə vurğulamaq olar:
- Daha az dozada maksimum təsir: Monohidratla eyni effekti daha az dozada göstərir.
- Mədə-bağırsaq yan təsirləri azdır: Şişkinlik, qaz, ishal və digər problemlər demək olar ki, müşahidə edilmir.
- Yüksək həllolma: Su ilə daha asan qarışır, çökmür.
- Yüksək bioəlyetərlilik: Orqanizm tərəfindən daha tez və effektiv şəkildə udulur.
- Əzələ yığımı və güc artımı: Qısa müddətdə performans və bədən ölçüsündə müsbət dəyişikliklər baş verir.
Bu üstünlüklər hıq kreatini təkcə peşəkar idmançılar deyil, həvəskar məşq edənlər arasında da geniş yayılmasına səbəb olub.
Müqayisə: Hıq kreatin vs. Kreatin monohidrat
Aşağıdakı cədvəldə iki əsas kreatin formasının müqayisəsini təqdim edirik:
| Göstərici | Hıq Kreatin | Kreatin Monohidrat |
|---|---|---|
| Dozaj | 1.5–2 qram | 5 qram |
| Yükləmə mərhələsi | Lazım deyil | Lazımdır (20 qram) |
| Su tutma dərəcəsi | Aşağı | Yüksək |
| Mədə yan təsirləri | Minimal | Bəzən mövcuddur |
| Qiymət | Daha bahalı | Daha münasib |
| Udulma sürəti | Sürətli | Orta |
| Həllolma qabiliyyəti | Yüksək | Orta |
Yan təsirləri və ehtiyat tədbirləri
Ümumiyyətlə, hıq kreatin istifadəçilər tərəfindən yaxşı qəbul olunur. Lakin istənilən əlavədə olduğu kimi, fərdi reaksiyalar ola bilər. Mümkün yan təsirlər aşağıdakılardır:
- Yüngül baş ağrısı və ya ürəkbulanma
- Bədəndə istilik artımı və tərləmə
- Elektrolit balansında dəyişiklik
Bu halların qarşısını almaq üçün su qəbulunu artırmaq və gündəlik elektrolit balansını qorumaq tövsiyə edilir. Hamilə qadınlar, böyrək və qaraciyər problemi olan şəxslər bu əlavəni istifadə etməzdən əvvəl həkimlə məsləhətləşməlidirlər.
İdman növlərinə görə istifadəsi
Hıq kreatin təkcə bodibildinq və fitnesdə deyil, bir çox digər idman növlərində də uğurla istifadə olunur:
- Sprinterlər və qısa məsafə qaçışçıları
- Çəkiqaldırma və crossfit idmançıları
- Futbolçular və döyüş idmanları ilə məşğul olanlar
- Velosiped sürücüləri və üzgüçülər
Bu geniş tətbiq sahəsi onun enerji dövriyyəsinə və əzələ performansına olan müsbət təsiri ilə izah olunur.
Hıq kreatin alarkən nələrə diqqət edilməlidir?
Bazar araşdırmaları göstərir ki, kreatin əlavələrinin çoxu keyfiyyətli mənbələrdən deyil. Etibarlı məhsul almaq üçün aşağıdakı kriteriyalara diqqət yetirmək lazımdır:
- Etibarlı marka və istehsalçı
- Laboratoriya testi nəticələrinin mövcudluğu
- Tərkibində süni qatqıların olmaması
- Düzgün dozaj və paket məlumatları
Satın alma zamanı bu göstəricilər məhsulun təhlükəsizliyini və effektivliyini müəyyənləşdirir.
Məşhur markalar və istifadəçi rəyləri
Bazarda tanınmış hıq kreatin markaları arasında aşağıdakıları qeyd etmək olar:
- Kaged Muscle Creatine HCl
- Con-Cret Creatine HCl
- Promera Sports Creatine HCl
İstifadəçi rəylərinə əsasən, bu məhsullar mədə narahatlığı yaratmadan yüksək performans verir. Eyni zamanda onların kapsul və toz formaları bazarda rahatlıqla tapıla bilir.
Hıq kreatin, idman əlavələri arasında yeni nəsil və daha təkmil formul sayılan məhsuldur. Onun yüksək həllolma qabiliyyəti, az dozada yüksək effektivliyi və minimal yan təsirləri onu həm peşəkar, həm də həvəskar idmançılar üçün əlverişli edir. Mədə-bağırsaq sistemi həssas olan və ya klassik kreatinlə problem yaşayan şəxslər üçün əla alternativdir. Bununla yanaşı, sağlam həyat tərzi, düzgün qidalanma və müntəzəm məşq ilə birlikdə istifadəsi daha uğurlu nəticələr verir.
Ən çox verilən suallar
1. Hıq kreatin nədir?
Hıq kreatin, kreatin monohidratın daha yüksək saflaşdırılmış və mikronizasiya olunmuş formasıdır. Bu forma daha asan mənimsənilir və əzələ hüceyrələrinə daha sürətli çatır.
2. Hıq kreatin nə üçün istifadə olunur?
Hıq kreatin əsasən idmançılar tərəfindən əzələ gücünü və dözümlülüyünü artırmaq, məşq performansını yüksəltmək və regenerasiya müddətini sürətləndirmək üçün istifadə olunur.
3. Hıq kreatin hansı fərqlərə malikdir?
Hıq kreatin klassik kreatinlə müqayisədə daha incə hissəcik quruluşuna malikdir, bu isə onun daha tez həll olunmasına və orqanizm tərəfindən daha yaxşı sorulmasına səbəb olur.
4. Hıq kreatin qəbul qaydası necədir?
Adətən gündə 3-5 qram hıq kreatin qəbul edilir. İstəyənlər üçün yükləmə mərhələsi də tətbiq oluna bilər: ilk 5-7 gün 20 qram, sonra isə gündəlik 3-5 qram davamlı qəbul.
5. Hıq kreatin kimlər üçün uyğundur?
Əsasən idmanla məşğul olan, bədən quruluşunu inkişaf etdirmək istəyən, enerji və performansını artırmaq niyyətində olan şəxslər üçün uyğundur. Yeniyetmələr və ya sağlamlıq problemi olanlar həkim məsləhəti almalıdırlar.
6. Hıq kreatinin zərərləri varmı?
Doz normasında istifadə edildikdə ümumiyyətlə təhlükəsiz sayılır. Lakin bəzən mədə narahatlığı, su tutulması və böyrək yükü kimi effektlərə səbəb ola bilər. Həssas insanlar üçün həkimlə məsləhətləşmək vacibdir.
7. Hıq kreatin qəbul edərkən nələrə diqqət etməliyəm?
Bol su içmək, düzgün qidalanmaq və mütəmadi məşqlə birlikdə istifadə etmək tövsiyə olunur. Gündəlik dozanı keçməmək və istifadə müddətini 2-3 aylıq dövrlərlə məhdudlaşdırmaq daha sağlam seçimdir.
8. Hıq kreatin digər əlavələrlə birlikdə istifadə edilə bilərmi?
Bəli, protein tozları, BCAA, glutamin və beta-alanin kimi digər idman əlavələri ilə birlikdə istifadəsi təhlükəsizdir və təsiri gücləndirə bilər.
9. Hıq kreatin hansı marka və formalarda satılır?
Optimum Nutrition, MyProtein, Olimp, Universal Nutrition kimi markaların hıq kreatin formaları mövcuddur. Əsasən toz şəklində satılır və su ilə qarışdırılaraq qəbul olunur.
10. Hıq kreatin Azərbaycan bazarında asanlıqla tapılırmı?
Bəli, idman qidaları satan mağazalarda və onlayn platformalarda hıq kreatin rahatlıqla tapıla bilər. Lakin orijinal və sertifikatlı məhsul almağa xüsusi diqqət edilməlidir.
