İslam dinində gündəlik ibadətlər arasında namazın xüsusi yeri vardır. Hər bir namaz vaxtı öz mənəvi dəyəri ilə seçilir, lakin gecə namazları – xüsusilə də xiftən namazı – fərqli mənəvi dərinlik daşıyır. Xiftən namazı, axşam və gecə arasındakı keçid zamanı qılınan bir ibadət formasıdır və müsəlmanların axşam günün sükunətində Allaha yönəlməsinin simvoludur. Bu namaz, günün yorğunluğundan sonra insanın ruhunu dinləndirmək, Allahla tək qalmaq və mənəvi təmizlik qazanmaq üçün bir fürsətdir.
Gecə namazlarının əhəmiyyəti Qurani-Kərimdə və hədislərdə dəfələrlə vurğulanır. Xiftən namazı isə xüsusilə peyğəmbər sünnəsində özünəməxsus yerə sahibdir. Həzrət Məhəmməd (s.ə.s) xiftən namazını heç vaxt tərk etməmiş, səhabələrini də bu namaza davam etməyə təşviq etmişdir. Onun bu ibadətə olan diqqəti, xiftənin təkcə ibadət deyil, həm də təfəkkür və mənəvi yüksəliş üçün vasitə olduğunu göstərir.
Xiftən namazı, eyni zamanda gün ərzində edilən səhvlərin və günahların tövbəsi kimi qəbul edilir. İnsan bu namazla həm fiziki, həm də mənəvi təmizlik əldə edir. Axşam sükunətində qılınan bu namaz, insanı günün təlaşlarından uzaqlaşdırır, Allaha daha yaxınlaşdırır. Bu səbəbdən də həm fərz, həm də nafilə kimi qılınan xiftən namazı, müsəlmanın gündəlik ibadət həyatında xüsusi yer tutur.
Xiftən namazı nədir?
Xiftən namazı, şam və gecə (işa) namazı arasında qılınan və ya işa namazından sonra qılınan xüsusi bir nafilə ibadətidir. Lüğəvi mənası “gecə yarısı edilən dua və ya namaz” olaraq tərcümə edilə bilər. Bu namaz həm sünnət, həm də nafilə formasında qəbul edilir.
İslam alimlərinin əksəriyyəti bu namazın vacib deyil, müstəhəb – yəni bəyənilən bir ibadət olduğunu bildirirlər. Ancaq peyğəmbər sünnəsində davamlı olaraq icra edildiyi üçün, bu namazın xüsusi bir yeri vardır və qılınması şiddətlə tövsiyə olunur.
Xiftən namazının vaxtı nə zaman başlayır?
Xiftən namazı üçün müəyyən bir vaxt təyin olunub. Bu namaz, şam namazından sonra başlayır və gecə yarısına qədər davam edir. Ən fəzilətli vaxtı isə işa namazından dərhal sonra qılınması hesab olunur.
İslam fiqhində gecə namazlarının vaxtı ilə bağlı dəqiq qaydalar olsa da, xiftən namazı daha çox şam və işa arasındakı keçid zamanı ilə əlaqələndirilir. Bununla yanaşı, bəzi mənbələrdə bu namazın işa namazının sünnəsi və vitr namazı ilə əlaqələndirildiyi də qeyd olunur.
Xiftən namazının rəkət sayı neçədir?
Xiftən namazı ümumiyyətlə iki və ya dörd rəkət olaraq qılınır. Peyğəmbərimizin qıldığı rəkət sayı ilə bağlı müxtəlif rəvayətlər mövcuddur, lakin ən çox yayılmış forma iki rəkət şəklində yerinə yetirilməsidir.
Bu namazda xüsusi surələr oxunması tövsiyə olunur, lakin müəyyən bir məcburiyyət yoxdur. Hər bir müsəlman xiftən namazında istədiyi surələri oxuya bilər, əsas olan Allaha yönəlmək, niyyət və ixlasdır.
Xiftən namazı ilə vitr namazı arasındakı fərq nədir?
Xiftən və vitr namazları hər ikisi gecə vaxtı qılınan nafilə namazlardır, lakin aralarında funksional və formal fərqlər var. Xiftən namazı daha erkən vaxtda, yəni işadan dərhal sonra qılınır, vitr isə daha sonra – gecənin sonuna yaxın qılınması tövsiyə edilir.
Vitr namazı üç rəkətlik xüsusi bir nafilə namazdır və bəzi fiqh məzhəblərində vacib sayılır. Xiftən isə daha çox ruhani hazırlıq, gecəyə daxil olmadan əvvəlki sükunət ibadəti kimi qəbul edilir.
Xiftən namazının qılınma qaydası necədir?
Xiftən namazı adi nafilə namazlar kimi qılınır. Qılınma qaydası belədir: əvvəlcə niyyət edilir, daha sonra “Allahu Əkbər” deyib namaza başlanılır. Hər rəkətdə Fatihə və bir surə oxunur, sonra isə adi namaz qaydası ilə davam etdirilir.
İki və ya dörd rəkət qılmaq mümkündür. Səssiz qılınır və xüsusi dualar ilə müşayiət oluna bilər. Xiftən namazının əsas məqsədi ruhani yaxınlıq və günün sonunda Allahla əlaqənin təzələnməsidir.
Xiftən namazının mənəvi faydaları
Xiftən namazı, insanın gün ərzində yaşadığı stress və yorğunluğu atması, mənəvi təmizlənməsi üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu namaz vasitəsilə insan Allaha daha yaxın olur, gündəlik həyatın təlaşından uzaqlaşaraq sakit və səmimi bir ibadətə yönəlir.
Xiftən namazı həm də tövbə və dua vaxtıdır. İnsan keçən günə nəzər salır, etdiyi səhvlərə görə bağışlanma diləyir və yeni gün üçün mənəvi hazırlıq görür. Bu baxımdan, xiftən namazı, ruhun yenilənməsi və əxlaqın möhkəmlənməsi baxımından əvəzsiz bir vasitədir.
Peyğəmbərin xiftən namazına münasibəti
Həzrət Məhəmməd (s.ə.s) xiftən namazına xüsusi əhəmiyyət verirdi. Hədislərdə onun bu namazı heç vaxt tərk etmədiyi, hətta yolçuluqda belə qıldığı bildirilir. Bu, xiftən namazının sünnət olaraq nə qədər önəmli olduğunu göstərir.
Peyğəmbərin bu namaza olan münasibəti, müsəlmanlar üçün örnəkdir. O, gecə ibadətlərinə xüsusi diqqət yetirər, xiftəni qılıb sonra da vitr namazı ilə gecəni tamamlayardı. Onun bu əməli, İslamda gecə ibadətlərinin mənəvi dəyərini göstərir.
Kimlər üçün xiftən namazı tövsiyə olunur?
Xiftən namazı hər bir müsəlman üçün tövsiyə edilir. Xüsusilə mənəvi inkişaf, ruhi rahatlıq və tövbə üçün axtarışda olanlar bu namazdan faydalana bilərlər. Hər yaşda və hər şəraitdə olan müsəlman bu ibadəti qıla bilər.
Xüsusilə gün ərzində ibadətlərində nöqsan olanlar, daha çox Allahla təmas qurmaq istəyənlər və öz mənəviyyatını möhkəmləndirmək istəyənlər üçün xiftən namazı əvəzsiz bir fürsətdir. Həm fərdi, həm də ailəvi şəkildə qılınması təşviq olunur.
Xiftən namazı haqqında Quran və hədislərdə nə deyilir?
Qurani-Kərimdə “gecə qalxıb dua etmək və ibadət etmək” haqqında ayələr mövcuddur. Xüsusilə “Muzzəmmil” surəsində gecə ibadətinin fəziləti açıq şəkildə vurğulanır. Hədislərdə isə Peyğəmbərimizin bu namazı qılması, onun fəzilətlərindən bəhs olunur.
Ənəs ibn Malikdən rəvayət edilən bir hədisdə bildirilir ki, “Peyğəmbər gecə namazlarını heç vaxt tərk etməzdi, xiftən və vitr namazları ilə gecəni bəzəyərdi”. Bu, xiftənin sünnət olduğunu və nə qədər qiymətli sayıldığını göstərir.
Cədvəl: Xiftən namazı ilə bağlı əsas məlumatlar
| Məlumat Sahəsi | Açıqlama |
|---|---|
| Qılınma vaxtı | Şam namazından sonra, işa namazına qədər |
| Rəkət sayı | 2 və ya 4 rəkət |
| Qılınma forması | Səssiz, nafilə niyyəti ilə |
| Fəzilətli vaxt | İşa namazından dərhal sonra |
| Quran istinadları | Muzzəmmil surəsi, İsra surəsi və b. |
| Sünnət statusu | Peyğəmbər tərəfindən tərk edilməyən sünnət |
| Qılınma səbəbi | Mənəvi rahatlıq, tövbə, ruhi yaxınlıq |
| Kimlər üçün tövsiyə olunur | Hər bir müsəlman üçün |
Xiftən namazı, ruhun sakitləşməsi və mənəvi yüksəliş üçün İslamda xüsusi yerə sahib olan bir ibadətdir. Gecənin sükunətində Allaha yönəlmək, günün təlaşını arxada buraxaraq öz iç dünyamıza səyahət etmək üçün bu namaz mühüm fürsətdir. Həm Peyğəmbərin (s.ə.s) davamlı qıldığı və tövsiyə etdiyi bir ibadət olması, həm də insanın mənəvi halını qoruması baxımından xiftən namazı müsəlman həyatında unudulmamalı bir mərhələdir. Bu ibadət, yalnız dini məsuliyyət deyil, həm də dərin mənəvi ehtiyacın cavabıdır. Gecə vaxtı edilən dua və səcdələrin qəbul olunma ehtimalı daha yüksəkdir, və xiftən namazı bu baxımdan da əvəzolunmazdır. Müsəlman bu namazla həm ruhunu, həm də həyatını tərbiyə edər.
Ən Çox Verilən Suallar
Xiftən namazı axşam namazı ilə gecə (yatsı) namazı arasında olan vaxtda qılınır. Bu namaz əsasən gün batdıqdan sonra və hələ gecə tam qaranlıq düşməmişdən əvvəl icra olunur. Əhli-sünnə məzhəbinə görə, xiftən vaxtı günəşin batması ilə başlayır və gecə yarısına qədər davam edə bilər. Bu namazın vaxtı bölgədən-bölgəyə dəyişə bilər, lakin ümumilikdə axşam və yatsı arasında bir keçid mərhələsi kimi qəbul olunur.
Xiftən namazı ən çox hallarda müstəhəb (yəni vacib olmayan, amma fəzilətli) namazlar kimi qəbul edilir və bu namazın rəsmi rükun sayı şəriətdə sabit deyil. Lakin bəzi bölgəvi ənənələrdə 2 və ya 4 rəkət olaraq qılınması tövsiyə edilir. Əsas olan budur ki, bu namaz könüllü ibadət niyyəti ilə qılınır və insanın öz istəyinə əsaslanır. Bu baxımdan fərdi şəkildə qərar verilir.
Xiftən namazı əsasən şiə məzhəbində və bəzi əhli-sünnə ənənələrində mövcuddur. Şiə fiqhində bu namaz axşam və yatsı arasındakı qılınan müstəhəb namazlardan biridir. Əhli-sünnə məzhəbində isə daha çox axşamla yatsı arasında edilən digər ibadətlər və müstəhəb namazlarla üst-üstə düşə bilər. Ancaq konkret ‘xiftən’ adı ilə bütün İslam dünyasında geniş yayılmış olmaya bilər.
Xeyr, xiftən namazı vacib namazlardan sayılmır. O, müstəhəb – yəni könüllü ibadət olaraq qiymətləndirilir. Hər bir müsəlman istədiyi təqdirdə bu namazı qıla bilər və bu ona əlavə savab qazandırar. Lakin qılmamaq günah hesab edilmir.
Xiftən namazını qılmaq üçün niyyət sadə şəkildə edilə bilər. Məsələn, “Allah rizası üçün xiftən namazını qılıram” – deyə qəlbdən keçirmək kifayətdir. Şəriətdə niyyətin səslə deyil, qəlbdə olması vacibdir. Əgər bu namaz 2 və ya 4 rəkət qılınacaqsa, bu da niyyətdə göstərilə bilər.
Bəli, xiftən namazı fərdi şəkildə, yəni təkbaşına qılmaq mümkündür və adətən elə bu şəkildə icra olunur. Bu namaz camaatla qılınan məcburi ibadətlərdən biri deyil. Əsas olan, insanın ixlasla və səmimi niyyətlə ibadət etməsidir.
Xiftən namazı müstəhəb namazlar sırasında olduğu üçün onun savabı insanın ixlas və səmimiyyətinə bağlıdır. Müstəhəb ibadətlər ümumiyyətlə müsəlmanın mənəvi yüksəlişinə və axirət səadətinə səbəb olur. Bu namaz, günün sonunda əlavə ibadət kimi qılındığı üçün bağışlanma və yaxınlaşma baxımından fəzilətli sayılır.
Xiftən namazı zamanı digər namazlarda olduğu kimi Qurandan surələr oxunur, rüku və səcdələr yerinə yetirilir. Əlavə olaraq, sonda və ya rəkətlər arasında istəklərə uyğun dua edilə bilər. Xüsusi bir dua tələbi yoxdur, insan istədiyi hər hansı dua ilə bu ibadəti tamamlaya bilər.
Bəli, bəzi hallarda insanlar xiftən və yatsı namazını bir-birinə qarışdıra bilər. Lakin fərq ondadır ki, yatsı namazı vacibdir və müəyyən vaxt çərçivəsində qılınmalıdır, xiftən isə könüllü bir ibadətdir. Yatsıdan əvvəl qılınan bu namaz daha çox fərdi ehtiyac və ibadət istəyindən doğur.
Xiftən namazı qılmaq müsəlmanın mənəvi həyatına müsbət təsir edir. Bu namaz gün ərzində edilən ibadətlərin tamamlanması, Allahla daha sıx əlaqə qurmaq, həmçinin ruhi sakitlik tapmaq üçün tövsiyə edilir. Bu ibadət həm də günahların bağışlanması üçün bir fürsət sayılır.
