Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonu ərazisində yerləşən Qahab kəndi tarix, təbiət, coğrafiya və ənənə baxımından xüsusi önəm daşıyan yaşayış məntəqələrindən biridir. Qahab kəndi həm qədim köklərə, həm də müasir inkişaf proseslərinə bağlılığı ilə seçilir. Kəndin yerləşdiyi coğrafi mövqe, təbii sərvətləri, tarixi abidələri, yerli əhalinin gündəlik həyat tərzi və mədəni irsi, onun Naxçıvan regionunun ümumi inkişafında və milli yaddaşında xüsusi yer tutmasına səbəb olub. Kəndin adının mənşəyi, burada formalaşan ailə ənənələri, əhalinin məşğuliyyəti, sosial və mədəni mühiti yerli vətənpərvərlik ruhu ilə sıx bağlıdır.
Qahab kəndinin keçmişi və bu günü ətraflı araşdırıldıqda, burada yaşayan insanların əməyi, diribaşlığı, torpağa və təbiətə sevgisi, yerli irsə bağlılığı və el birliyi açıq şəkildə görünür. Qahab kəndi, həmçinin Naxçıvanın ən saf və büllur bulaqları, meyvə bağları, qədim məscidləri, tarixlə iç-içə yaşayan məişət mədəniyyəti ilə bölgənin ən fərqli kəndlərindən hesab olunur.
Qahab kəndinin coğrafi mövqeyi və təbiəti
Qahab kəndi Babək rayonunun şimal-qərbində, Naxçıvan şəhərindən təxminən 15 km məsafədə, Zəngəzur dağlarının ətəyində, səfalı bir ərazidə yerləşir. Kəndin ətrafı əsasən dağətəyi düzənlik, yamyaşıl təbii landşaft və zəngin floradan ibarətdir. Burada iqlim quru kontinental olmaqla, qışlar mülayim, yaylar isə isti keçir. Qahab kəndinin ən böyük üstünlüyü zəngin su ehtiyatları və saf bulaqlarıdır. Xüsusilə, kənddə yerləşən “Qahab bulağı” həm Naxçıvanda, həm də ümumilikdə Azərbaycanda ən təmiz və dadlı bulaq suları kimi tanınır.
Təbiət baxımından kəndin ərazisi müxtəlif meyvə və üzüm bağları, taxıl tarlaları, qovaq və söyüd ağacları, eləcə də çəmənlik və dağətəyi otlaqlarla zəngindir. Qahabın təbii resursları kənd əhalisinin təsərrüfatında mühüm rol oynayır. Yaz aylarında kənddəki bağlarda çiçəklərin ətri, dağlarda gəzən qoyun-quzu səsi Qahabın kənd həyatına romantik və saf bir ab-hava bəxş edir.
Qahab kəndinin tarixi və adının mənşəyi
Qahab kəndinin tarixi çox qədim dövrlərə gedib çıxır. Ərazidə aparılmış tədqiqatlar, qədim qəbiristanlıqlar, məscid və türbələr, xalq arasında dolaşan rəvayətlər və yazılı mənbələr bu kəndin azı bir neçə əsrlik yaşayış məntəqəsi olduğunu sübut edir. Tarixçilərin fikrincə, Qahab kəndinin adı qədim türk və yerli dil köklərinə bağlıdır. “Qahab” toponiminin etimologiyası bir neçə versiya üzrə izah olunur: bəziləri bu adın su, saf bulaq, büllur, təmiz mənbə mənasına gəldiyini iddia edir. Başqa bir versiyada isə adın qədim türk tayfaları ilə bağlı olduğu qeyd olunur.
Kənd ərazisində tapılmış arxeoloji tapıntılar, tarixi tikililər və qədim abidələr Qahabın Naxçıvanın qədim məskunlu ərazilərindən biri olduğunu təsdiqləyir. Bəzi tədqiqatçılar Qahab kəndinin İpək Yolunun Naxçıvanı keçən qolunun üzərində yerləşdiyini və bu səbəbdən iqtisadi və mədəni baxımdan həmişə canlı bir mərkəz olduğunu vurğulayır.
Qahab kəndinin əhalisi, ailə və sosial mühit
Qahab kəndinin əhalisi əsasən azərbaycanlılardan ibarətdir. Burada bir neçə nəsil bir yerdə, geniş ailə ənənələri ilə, ahəngdar və mehriban həyat tərzi yaşayır. Ənənəvi ailə modeli, böyük ailə başçısı, nəsil ağsaqqalı və ağbirçəkləri burada xüsusilə hörmət və ehtiram görür. Kənddə qohumluq və qonşuluq münasibətləri güclüdür, insanlar bir-birinə kömək etməyə, birlikdə işləməyə, bayram və mərasimləri birlikdə keçirməyə üstünlük verirlər.
Toy, nişan, yas, Novruz, Qurban və digər ənənəvi mərasimlər Qahab kəndinin sosial həyatında xüsusi rol oynayır. Qadınlar ev və bağ təsərrüfatı işləri ilə, kişilər isə əsasən kənd təsərrüfatı və maldarlıqla məşğuldurlar. Kənddə uşaqların tərbiyəsində, gənclərin böyüməsində ailə və icma birlikdə iştirak edir.
Qahab kəndində təsərrüfat və məşğulluq
Qahab kəndinin iqtisadiyyatı əsasən kənd təsərrüfatı və heyvandarlıq üzərində qurulub. Kənddə taxılçılıq, bostançılıq, meyvəçilik, üzümçülük, arıçılıq və bağçılıq ənənəvi məşğuliyyət sahələridir. Dağlıq və yarı dağlıq relyefdə geniş otlaq sahələri olduğundan maldarlıq (xüsusən qoyun və mal-qara) kəndin iqtisadi həyatında əhəmiyyətli rol oynayır. Ənənəvi kənd həyatının ayrılmaz hissəsi olan kartof, taxıl, tərəvəz və bostan məhsulları kənd sakinlərinin həm öz ehtiyacını, həm də yerli bazar tələbatını qarşılayır.
Qahab kəndinin ən böyük sərvətlərindən biri də burada yetişdirilən üzüm və alma sortlarıdır. Kəndin bağlarında yetişən meyvələr dad və keyfiyyət baxımından Naxçıvan regionunda seçilir. Kəndin arı məhsulları, xüsusilə dağ balı və təmiz süd məhsulları da məşhurdur. Yaz-yay aylarında kənd əhalisi mövsümi işlərə – biçin, yığım, ot biçimi, bal tədarükü və bağların qulluğuna daha çox vaxt ayırır.
Cədvəldə Qahab kəndinin əsas təsərrüfat sahələri və iqtisadi əhəmiyyəti təqdim olunur:
| Əsas təsərrüfat sahəsi | Xüsusiyyətləri və rolu |
|---|---|
| Taxılçılıq | Əsasən buğda və arpa yetişdirilir |
| Meyvəçilik | Alma, armud, üzüm, gavalı, albalı |
| Maldarlıq | Qoyun və iribuynuzlu heyvanlar |
| Arıçılıq | Dağ balı və digər arı məhsulları |
| Bağçılıq | Tərəvəz və bostan məhsulları |
Qahab kəndinin təbii sərvətləri və bulaqları
Qahab kəndi Naxçıvan və bütün Cənubi Qafqaz regionunda öz saf, büllur bulaqları ilə məşhurdur. Qahab bulağı həm yerli, həm də qonşu kəndlərdən olan insanlar tərəfindən su ehtiyacı üçün istifadə olunur. Bu bulaq kəndin həyatında həm təsərrüfat, həm də gündəlik məişət baxımından əvəzsiz rol oynayır. Hər il yaz və yay aylarında Qahab bulağı ətrafında kəndlilər, turistlər, qonaqlar toplaşır və suyun dadından, təmizliyindən bəhrələnirlər.
Bundan başqa, kənd ərazisində xırda çaylar, axar sular və kiçik gölməçələr də mövcuddur. Bulaqların suyu kənd təsərrüfatının inkişafında, heyvanların sulanmasında, evlərin su təminatında həlledici əhəmiyyət daşıyır.
Qahab kəndinin mədəniyyəti və adət-ənənələri
Qahab kəndində qədimdən qorunub saxlanılan ənənə və mərasimlər, xalq yaradıcılığı, el aşıqları və folklor elementləri bu kəndin mədəni həyatında əsas yer tutur. Kənddə Novruz bayramı xüsusi təntənə ilə qeyd olunur, ailələr süfrələrində səməni, şəkərbura, paxlava, gürzə və digər milli nemətləri hazırlayır. Toy və yas mərasimləri, ailə şəcərələrinin qorunması, məhəllə məclisləri kənddə həm ictimai, həm də fərdi dəyərlərin yaşadılmasında mühüm rol oynayır.
Kənddə aşıq sənəti, şifahi xalq ədəbiyyatı, dastan və nağıl ənənələri yaşadılır, uşaqlara və gənclərə ötürülür. Bəzən yay aylarında kənddə folklor axşamları, el oyunları, musiqi məclisləri təşkil olunur. Qahabın mədəniyyətini onun adət-ənənələri, yerli ləhcəsi və dialekti də zənginləşdirir.
Qahab kəndində təhsil, səhiyyə və infrastruktur
Qahab kəndində orta məktəb, kitabxana, ibtidai siniflər və uşaq bağçası fəaliyyət göstərir. Təhsil ənənəvi və müasir yanaşmaların sintezi ilə təşkil olunub, müəllimlər və valideynlər birgə əməkdaşlıq edir. Kənddə kiçik tibb məntəqəsi, aptek və ilk tibbi yardım imkanları yaradılıb. Əhalinin əsas ehtiyacları yerli imkanlar və rayon mərkəzindəki xəstəxana vasitəsilə ödənilir.
İnfrastruktur sahəsində Qahab kəndi Babək rayonunun ən yaxşı təmin olunmuş kəndlərindən hesab olunur. Elektrik, su, qaz, rabitə, asfalt yollar, yeni evlər, istirahət parkı, uşaq meydançaları və digər sosial obyektlər kəndin inkişafına müsbət təsir göstərir.
Qahab kəndinin sosial-iqtisadi problemləri və inkişaf perspektivləri
Qahab kəndində də bütün Azərbaycan kəndləri kimi bəzi sosial-iqtisadi çətinliklər var: gənclərin şəhərə köçü, işsizlik, bəzi illərdə məhsuldarlığın azalması, yeni iş yerlərinə ehtiyac, kənd təsərrüfatının müasirləşdirilməsi tələbləri və s. Lakin kənd əhalisinin təşəbbüskarlığı, həmrəyliyi, dövlət və bələdiyyə dəstəyi ilə yeni layihələr, infrastruktur və sosial layihələr icra olunur.
Kəndin inkişafında ekoturizm, kənd təsərrüfatının modernləşdirilməsi, brend məhsulların hazırlanması və satışı, eləcə də milli irsin qorunması mühüm rol oynaya bilər. Qahab kəndi gələcəyə nikbin baxır, yeni nəslin təşəbbüskarlığı və savadlılığı kəndin daha da inkişafına stimul verir.
Qahab kəndinin mədəni və tarixi irsinin qorunması
Qahab kəndinin tarixi abidələri – məscid, türbə, qədim qəbiristanlıq, su dəyirmanı, həmçinin el sənətkarlığı, məişət əşyaları, ailə şəcərələri yerli irsin əsas hissəsidir. Kənddə müxtəlif mərasimlərdə, bayramlarda, ailə tədbirlərində folklor elementləri, milli geyimlər və musiqi növləri geniş yayılıb. Tarixi irsin qorunmasında yerli ağsaqqallar, müəllimlər, ailə böyükləri xüsusi rol oynayır.
Cədvəldə Qahab kəndinin əsas tarixi və mədəni elementləri:
| Element | Qahab kəndində rolu və qorunması |
|---|---|
| Məscid və türbə | Dini və mədəni irsin əsas simvolu |
| Qədim qəbiristanlıq | Kəndin tarixi yaddaşının göstəricisi |
| El sənətkarlığı | Toxuculuq, dulusçuluq, xalçaçılıq |
| Məişət əşyaları | Ailə tarixinin və gündəlik həyatın simvolu |
Qahab kəndi Babək rayonunun ən qədim, zəngin, əməksevər, ənənələrə bağlı və müasirliyə açıq kəndlərindən biridir. Onun tarixi, sosial həyatı, təbiəti, mədəniyyəti, insanlarının zəhməti və irsi hər bir Azərbaycan vətəndaşı üçün dəyərli bir nümunədir. Qahab kəndi həm Naxçıvanın, həm də bütövlükdə Azərbaycanın milli-mədəni xəzinəsində özünəməxsus iz buraxır.
Ən Çox Verilən Suallar
Qahab kəndi Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonu ərazisində, Zəngəzur dağlarının ətəyində, səfalı və su ehtiyatları ilə zəngin bir ərazidə yerləşir. Ərazidə bulaqlar, bağlar, taxıl tarlaları və geniş otlaqlar mövcuddur.
Qahab adının mənşəyi əsasən qədim türk və yerli dil köklərinə bağlıdır. Ehtimal edilir ki, bu ad saf bulaq, təmiz mənbə, büllur su və ya qədim tayfa adı ilə əlaqəlidir.
Qahab kəndinin əhalisi əsasən azərbaycanlılardan ibarətdir. Kənddə nəsil ənənələri, ailə institutları və icma birlik ruhu güclü şəkildə qorunur.
Əsas məşğuliyyət sahələri kənd təsərrüfatı – taxılçılıq, meyvəçilik, üzümçülük, arıçılıq və maldarlıqdır. Meyvə və üzüm bağları, dağ balı, bostan məhsulları məşhurdur.
Qahab bulağı kəndin və qonşu kəndlərin əsas su mənbəyi olmaqla bərabər, həm təsərrüfat, həm də məişətdə əvəzsiz rol oynayır. Onun təmiz və dadlı suyu bölgədə məşhurdur.
Toy, yas, Novruz, Qurban kimi mərasimlər, folklor axşamları, aşıq sənəti, milli yeməklər və şifahi xalq ədəbiyyatı ənənələri Qahabda hələ də yaşadılır.
Kənddə orta məktəb, ibtidai siniflər, kitabxana və uşaq bağçası, həmçinin tibb məntəqəsi və aptek fəaliyyət göstərir. İnfrastruktur müasir tələblərə uyğundur.
Gənclərin şəhərə köçü, işsizlik, bəzi illərdə məhsuldarlığın azalması və yeni iş yerlərinə ehtiyac əsas problemlərdir. Buna baxmayaraq, kənd inkişaf layihələri ilə irəliləyir.
Qahab kəndində məscid, türbə, qədim qəbiristanlıq, el sənətkarlığı, ailə şəcərələri və məişət əşyaları nəsildən-nəslə ötürülür və icmanın fəal iştirakı ilə qorunur.
Ekoturizm, kənd təsərrüfatının modernləşdirilməsi, brend məhsulların yaradılması, milli irsin qorunması və yeni nəsillərin təşəbbüskarlığı kəndin inkişafında əsas istiqamətlərdir.
