Azərbaycanın şimal-qərbində, Böyük Qafqaz sıra dağlarının ətəyində, təbiəti, tarixi və etnik rəngarəngliyi ilə seçilən Zaqatala rayonu yerləşir. Bu rayon, ölkənin ən gözəl, ekoloji baxımdan təmiz, bərəkətli və multikultural bölgələrindən biridir. Zaqatala rayonunda hər kəndin özünəməxsus tarixi, adət-ənənələri, dili və etnik kimliyi var. Rayonun ən maraqlı, az öyrənilmiş, lakin qədim yaşayış məntəqələrindən biri də Qımır kəndidir. Qımır kəndi özünəməxsus təbiəti, xalqının zəhmətsevərliyi, qədim yaşayış izləri və folkloru ilə həm region, həm də ümumilikdə Azərbaycan kənd həyatının ən parlaq nümunələrindən biridir.
Qımır kəndinin adı, yaşayış tərzi, coğrafi mövqeyi, yerli əhalinin etnik mənsubiyyəti və kəndin sosial-mədəni həyatı bir çox tədqiqatçının diqqətini çəkib. Burada nəsillər boyu qorunan ailə dəyərləri, kənd təsərrüfatı, zəngin şifahi ədəbiyyat və təbiətə münasibət, Qımır kəndinin Azərbaycan kəndləri içərisində xüsusi mövqe tutmasını təmin edir.
Qımır kəndinin coğrafi mövqeyi və təbii şəraiti
Qımır kəndi Zaqatala rayonunun mərkəzindən təxminən 12-14 kilometr şimal-şərqdə, Böyük Qafqazın dağətəyi zonasında yerləşir. Kəndin ətrafında sıx meşələr, füsunkar təbiət mənzərələri, sərin bulaqlar və çaylar, yaşıl otlaqlar və məhsuldar torpaqlar var. Burada iqlim əsasən mülayim və rütubətli dağ iqlimi ilə səciyyələnir. Yaz və yay aylarında kənd yaşıl rəngə bürünür, bol meyvə, tərəvəz və taxıl məhsulu əldə olunur. Qımırın təmiz havası, saf suyu və landşaft müxtəlifliyi kəndi həm kənd təsərrüfatı, həm də ekoturizm üçün əlverişli edir.
Kənd ərazisindəki təbii sərvətlər arasında meşəlik sahələr, çay yataqları, dərələr və düzənliklər xüsusi yer tutur. Qımırın ənənəvi su mənbələri, çay kənarı bağlar, təbii bulaqlar kənd əhalisinin həyatında və təsərrüfatında mühüm rol oynayır.
Qımır kəndinin adı və etnik mənşəyi
Qımır kəndinin adı qədim türk etnonimləri və tarixi mənbələrlə əlaqələndirilir. Bəzi tarixçilər və etnoqraflar “Qımır” sözünü e.ə. I minillikdə Qafqaz və Ön Asiyada yaşamış kimmer tayfaları ilə bağlayırlar. Lakin kənd əhalisi arasında “Qımır” adının yerli ağızda “dayanıqlı, məğrur, qürurlu” mənası verdiyi də deyilir. Kəndin tarixi haqqında yazılı mənbələr azdır, amma yerli əhalinin şifahi ənənələri, toponimika və soy kökü bu yaşayış məntəqəsinin çox qədim olduğunu təsdiqləyir.
Qımır kəndinin əhalisi əsasən azərbaycanlılardan ibarətdir. Burada yaşayanlar özlərini həm yerli, həm də türk mənşəli sayırlar. Kəndin etnik kimliyində qədim alban, ləzgi, avar və türk komponentlərinin izləri də hiss olunur. Qımırın folkloru, adət-ənənələri və danışıq dili bu zəngin mədəni qatların ahəngini əks etdirir.
Qımır kəndinin əhalisi və ailə ənənələri
Qımır kəndində əhalinin sayı dəyişkən olmaqla 900-1200 nəfər arasında dəyişir. Burada ailə institutu çox möhkəmdir, nəsillərarası əlaqələr, böyüklərə hörmət, ailə və qohumluq dəyərləri yüksək səviyyədə qorunur. Toy, nişan, yas, Novruz və Qurban bayramları, kəndin ümumi el şənlikləri Qımırda ailə və icma həyatının ayrılmaz hissəsidir.
Kənddə uşaqlar kiçik yaşlarından ailə və kənd təsərrüfatı işlərinə cəlb olunur. Ənənəvi ailə modeli, kollektivçilik ruhu, nəsil davamlılığı, qonaqpərvərlik və qarşılıqlı yardım kəndin sosial həyatında başlıca yer tutur.
Qımır kəndinin təsərrüfat həyatı və əsas məşğulluq sahələri
Qımır kəndi əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan bir yaşayış məntəqəsidir. Əhalinin başlıca məşğulluq sahələri heyvandarlıq, taxılçılıq, meyvəçilik, tərəvəzçilik və bağçılıqdır. Kənddə ailə təsərrüfatları həm öz tələbatı, həm də yerli bazar üçün məhsul istehsal edir. Yay aylarında əkin sahələrində, otlaqlarda və bağlarda işlər daha da canlanır. Kənd ərazisində mal-qara, qoyun və keçi saxlanılır, təbii süd məhsulları, pendir, qatıq, kərə yağı istehsal olunur. Meyvə bağlarında alma, armud, gavalı, alça, albalı, qoz və fındıq əsas yer tutur.
Aşağıdakı cədvəldə Qımır kəndinin əsas təsərrüfat sahələri göstərilib:
| Əsas təsərrüfat sahəsi | Qısa izah və rol |
|---|---|
| Heyvandarlıq | Qoyun, inək, keçi, təbii süd və ət məhsulları |
| Taxılçılıq | Buğda, arpa, qarğıdalı, məhsul bolluğu |
| Meyvəçilik | Alma, armud, gavalı, qoz, fındıq |
| Tərəvəzçilik | Pomidor, xiyar, kartof, kələm, soğan |
| Bağçılıq | Fərdi və kollektiv bağlarda meyvə, tərəvəz |
Qımır kəndinin sosial-mədəni həyatı və folkloru
Qımır kəndinin sosial-mədəni həyatı olduqca rəngarəngdir. Kənddə ənənəvi aşıq məclisləri, folklor gecələri, milli bayramlar, toy və ad günü mərasimləri, kənd teatrı və xalq oyunları geniş yayılıb. Qımırda aşıq sənəti, el şeiri, nağıl, atalar sözü və bayatı ənənəsi yaşadılır. Burada el şairləri, musiqiçilər və əl işləri ustaları nəsildən-nəslə sənət və peşə sirlərini ötürür.
Kənddə kitabxana, orta məktəb, idman meydançası, tibb məntəqəsi, məscid fəaliyyət göstərir. Bu infrastruktur kəndin həm təhsil, həm də sosial-mədəni həyatının təminatıdır.
Qımır kəndinin abidələri və tarixi izləri
Qımır kəndində və ətraf ərazilərdə bir neçə qədim qəbiristanlıq, türbə, tarixi su dəyirmanı, köhnə məscid və digər arxeoloji abidələr qorunub saxlanılır. Bu abidələr kəndin çoxəsrlik tarixindən, burada yaşamış tayfa və xalqlardan xəbər verir. Qədim başdaşları üzərində tapılan yazılar, simvollar, ornamentlər Qımırın tarixi və etnoqrafik öyrənilməsi üçün qiymətli materiallardır.
Kənd əhalisi bu tarixi abidələrin və ailə şəcərələrinin qorunmasına, gələcək nəsillərə ötürülməsinə böyük önəm verir. Kəndin eləcə də təbiət qoynunda, meşəlik və dağətəyi yerlərdə yay otlaqları və köhnə yaylaq evləri var.
Qımır kəndində müasirlik və ənənə
Qımır kəndində ənənəvi həyat tərzi müasirliklə ahəngdar şəkildə birləşir. Son illərdə kənddə yollar, elektrik, rabitə və su təchizatı yaxşılaşdırılıb, kənd məktəbi və səhiyyə məntəqəsi yenilənib. Eyni zamanda kənd təsərrüfatında müasir texnologiyaların tətbiqi, gənclərin təhsilə marağı, yeni ailə təsərrüfatlarının qurulması, arıçılıq və kənd turizminə maraq kəndin inkişafında yeni üfüqlər açır.
Qımır kəndi Zaqatala rayonunun ən köklü, zəngin tarixə, qədim adət-ənənəyə, məhsuldar torpaqlara və gözəl təbiətə malik kəndlərindən biridir. Burada ailə, əmək, mədəniyyət və təbiət bir-biri ilə vəhdətdə yaşayır. Qımır kəndinin bugünkü gündə də qorunan koloritli dünyası, xalqının zəhmətsevərliyi və yeniliyə açıq ruhu onu Azərbaycan kənd həyatının ən parlaq simalarından birinə çevirir.
Ən Çox Verilən Suallar
Qımır kəndi Zaqatala rayonunun şimal-şərqində, Böyük Qafqaz dağlarının ətəyində, meşəlik və məhsuldar torpaqlarla əhatələnmiş bir ərazidə yerləşir.
Qımır adı qədim türk etnonimləri ilə, xüsusən kimmer tayfaları və ya ‘dayanıqlı, məğrur’ anlamı ilə bağlıdır və kəndin tarixi dərin köklərə əsaslanır.
Kənddə əsas məşğulluq sahələri heyvandarlıq, taxılçılıq, meyvəçilik, tərəvəzçilik və bağçılıqdır. Əhali həm öz tələbatı, həm də yerli bazar üçün məhsul yetişdirir.
Kənddə qədim türk və yerli alban, ləzgi, avar etnik izləri, zəngin folklor, şifahi ənənələr və ailə dəyərləri qorunur və nəsildən-nəslə ötürülür.
Burada aşıq məclisləri, folklor gecələri, toylar, bayramlar və kənd şənlikləri, həmçinin məktəb, klub, kitabxana və tibb məntəqəsi mövcuddur.
Qımırda qədim qəbiristanlıqlar, türbələr, tarixi su dəyirmanı, köhnə məscid və arxeoloji tapıntılar qorunub saxlanılır.
Ailədə böyüklərə hörmət, nəsil əlaqələri, kollektivçilik və qonaqpərvərlik ənənələri çox möhkəmdir və uşaqlar kiçik yaşdan ailə işlərinə cəlb olunur.
Son illər kənddə infrastruktur, məktəb, səhiyyə, kənd təsərrüfatı texnologiyaları və kənd turizmi sahəsində yeniliklər tətbiq olunur.
Əsas inkişaf istiqamətləri kənd təsərrüfatının diversifikasiyası, ekoturizm, ailə brendləri, təmiz məhsulların istehsalı və mədəni irsin qorunmasıdır.
Qımır kəndi Zaqatala rayonunun qədim, zəhmətkeş, təbiətə və ənənələrə bağlı, tarixi-mədəni irsini qoruyan kəndlərindən biridir.
