Hər kəs gündəlik həyatda sağlamlığın qəfil pozulmasının necə narahatedici olduğunu bilir. Sidik yolları infeksiyaları isə, xüsusilə qadınlar üçün, bəzən çox kəskin, bəzən isə xroniki şəkildə, narahatlıq və ciddi diskomfortla müşayiət olunur. Bu infeksiyalar, ənənəvi gigiyenik tədbirlərlə tam qarşısı alınmayan, lakin düzgün farmakoloji yanaşma ilə tez və effektiv aradan qaldırılan problemlər sırasındadır. Müasir tibbin ən çox seçilən və klinik praktikada etibarlı qəbul olunan preparatlarından biri Furadonindir. Uzun illərdir müxtəlif ölkələrdə, eləcə də Azərbaycanda uroloji praktikada əsas antibiotiklərdən biri kimi istifadə olunan bu dərman, öz güclü antibakterial təsiri və selektiv fəaliyyəti ilə fərqlənir.
Furadonin nədir və hansı xəstəliklərdə istifadə olunur?
Furadonin – təsiredici maddəsi nitrofurantoin olan, geniş spektrli antibakterial preparatdır. Onun əsas üstünlüyü və fərqi məhz sidik yollarının aşağı hissəsində – yəni sidik kisəsi, sidik axarı və bəzən böyrəklərin aşağı bölgəsindəki infeksiyalara qarşı yüksək təsirlə seçilməsidir. Furadonin, xüsusilə qadınlarda rast gəlinən sistit, həmçinin xroniki və ya təkrarlanan sidik yolları infeksiyalarında ilk seçim dərmanlarından sayılır.
Furadonin təkcə kəskin infeksiya deyil, həm də profilaktik məqsədlə, yəni sidik yollarında əməliyyat və ya kateter taxılması kimi hallarda, bakterial infeksiyanın qarşısını almaq üçün də təyin oluna bilər. Bununla yanaşı, bu dərman yalnız həkim nəzarətində və düzgün diaqnoz qoyulduqdan sonra qəbul olunmalıdır. Furadonin, xüsusilə, Escherichia coli (E. coli) və digər enterobakteriyalar kimi sidik yollarının ən geniş yayılmış bakteriyalarına qarşı yüksək aktivlik göstərir.
Furadonin preparatının təsir mexanizmi və farmakoloji xüsusiyyətləri
Furadoninin farmakoloji effektivliyi onun bənzərsiz təsir mexanizmi ilə bağlıdır. Nitrofurantoin molekulu bakteriyaların hüceyrəsinə daxil olaraq onların həyat üçün zəruri olan ferment və zülal sintezini bloklayır, hüceyrə divarını zədələyir və bakteriyaların enerji dövriyyəsini pozur. Bu zəncirvari effekt nəticəsində bakteriyalar sürətlə məhv olur, infeksiya mənbəyi aradan qalxır.
Dərmanın ən mühüm üstünlüklərindən biri də onun bədənə qəbul olunduqdan sonra əsasən böyrəklər və sidik vasitəsilə xaric olunmasıdır. Bu, Furadoninin məhz infeksiyanın baş verdiyi zonada – sidik yollarında yüksək konsentrasiyada toplanmasını və lokal təsir göstərməsini təmin edir. Sistemdə yığılıb qalmaması, digər orqanlara mənfi təsirin az olması, sistemik yan təsir ehtimalının aşağı olması Furadonini çox zaman digər antibiotiklərdən fərqləndirir.
Cədvəl: Furadonin (Nitrofurantoin) haqqında əsas məlumatlar
| Xüsusiyyət | Qısa təsviri |
|---|---|
| Təsiredici maddə | Nitrofurantoin |
| Əsas təyinat sahəsi | Sidik yolları infeksiyası (sistit, uretrit, profilaktika) |
| Təsir mexanizmi | Ferment sintezinin bloklanması, hüceyrə divarının zədələnməsi |
| Bədəndən xaricolma | Böyrəklər və sidik vasitəsilə, yüksək lokal təsir |
| Preparat forması | Tablet, kapsul, suspenziya |
| İstifadə tezliyi | Gündə 3-4 dəfə, həkim təyinatına uyğun |
Furadonin tableti – dozası və istifadə qaydaları
Furadoninin qəbulu fərdi olaraq, xəstənin yaşı, çəkisi, infeksiyanın gedişatına və digər tibbi xüsusiyyətlərinə görə təyin edilir. Böyüklərdə adətən gündə 3-4 dəfə, hər dəfə 50-100 mq qəbul olunur. Kəskin infeksiyalarda və ya ağır hallarda doza daha yüksək ola bilər, profilaktik məqsəd üçün isə aşağı dozalardan istifadə edilir.
Uşaqlarda və yaşlı xəstələrdə dozanın seçimi daha diqqətlə aparılır. Tabletlər yemək zamanı və ya yeməkdən dərhal sonra qəbul edildikdə həm təsiri güclənir, həm də mədə-bağırsaq sistemində diskomfortun qarşısı alınır. Müalicə kursu adətən 5-7 gün davam edir, bəzən həkim nəzarəti ilə bu müddət artırıla bilər.
Əgər kurs vaxtından əvvəl dayandırılarsa, infeksiya təkrarlana və ya dərman müqaviməti yarana bilər. Buna görə də, tam müalicə kursunu başa vurmaq və dərmanı həkim göstərişinə uyğun istifadə etmək əsas şərtdir.
Furadoninin effektivliyi və üstünlükləri
Furadoninin seçilməsində əsas amillərdən biri onun təsirinin sürətli və hədəfli olmasıdır. Preparat qəbul olunduqdan qısa müddət sonra orqanizmdə təsirə başlayır və adətən 24-48 saat ərzində infeksiya əlamətləri xeyli azalır. Bakterial müqavimətin nisbətən yavaş inkişaf etməsi və dərmanın əsasən sidik yollarında toplanması onu təkrarlayan infeksiyalarda da istifadəyə uyğun edir.
Furadoninin bir başqa vacib üstünlüyü spesifik bakterial flora üzərində seçici təsiridir. Bu, digər orqanların mikroflorasına təsirin az olması və sistemik fəsadların daha nadir rast gəlinməsi ilə nəticələnir. Antibiotik müqaviməti qlobal səhiyyənin əsas problemlərindən biri olduğu halda, Furadoninin istifadəsi nəticəsində bakteriyaların sürətlə müqavimət qazanması riski azdır.
Cədvəl: Furadonin qəbulunda rast gəlinən üstünlüklər
| Üstünlük | Açıqlama |
|---|---|
| Sürətli təsir | 24-48 saata simptomların azaldılması |
| Lokal təsir | Sidik yollarında yüksək konsentrasiya |
| Az müqavimət riski | Digər antibiotiklərlə müqayisədə daha az rast gəlir |
| Xroniki infeksiyada | Uzunmüddətli profilaktikada istifadə imkanı |
Furadoninin əks göstərişləri və istifadədə ehtiyatlar
Hər bir dərman kimi Furadoninin də bəzi əks göstərişləri mövcuddur. Aktiv maddəyə və ya köməkçi komponentlərə qarşı fərdi həssaslıq, allergiya, ağır böyrək çatışmazlığı və ya sidik çıxışının kəskin pozğunluğu olan şəxslərdə dərmanın qəbulu məsləhət görülmür. Hamiləlik və laktasiya dövründə, xüsusilə son trimestrdə, yalnız həkim nəzarətində və zərurət olduqda istifadə edilir.
Uşaqlarda 1 ayına qədər istifadəsi məsləhət deyil. Şəkərli diabet, B12 vitamini çatışmazlığı, ağır qaraciyər və ağciyər xəstəlikləri olanlarda da ehtiyatlı olmaq lazımdır. Bütün hallarda Furadonin yalnız peşəkar həkim məsləhəti və nəzarəti altında qəbul olunmalıdır.
Furadonin tableti qəbulunda rast gəlinən yan təsirlər
Furadonin, ümumiyyətlə, yaxşı tolere edilən dərmandır, lakin bəzi insanlarda müxtəlif dərəcəli yan təsirlər yarana bilər. Ən çox müşahidə olunanlar mədə-bağırsaq sisteminə aid pozuntular – ürəkbulanma, qusma, qarın ağrısı, ishaldır. Bu təsirlərin qarşısını almaq üçün dərman yeməkdən sonra qəbul edilməlidir.
Allergik reaksiyalar (dəridə səpkilər, qaşınma, ödem), baş ağrısı, başgicəllənmə, bəzən yuxusuzluq və ümumi zəiflik də müşahidə oluna bilər. Nadir hallarda ağır allergik və ya ağciyər reaksiyaları, qaraciyər zədələnməsi, sinir sistemində pozuntular mümkündür. Ciddi simptomlar yarandıqda dərhal mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir.
Cədvəl: Furadonin qəbulunda rast gəlinən yan təsirlər və tezliyi
| Yan təsir | Tezliyi və xüsusiyyəti |
|---|---|
| Mədə-bağırsaq | 10-30% hallarda, adətən yüngül keçir |
| Allergiya | 1-2%, səpkilər və qaşınma |
| Baş ağrısı | 5-10%, müvəqqəti və yüngül |
| Ağır təsirlər | <1%, çox nadir, kəskin reaksiya |
Furadoninin digər dərmanlarla qarşılıqlı təsiri və məsləhətlər
Furadonin bəzi preparatlarla qarşılıqlı təsirə girə bilər. Mədə turşusunu azaldan preparatlar (antacidlər), bəzi antibiotiklər və sidikqovucu dərmanlar ilə birlikdə istifadə olunarkən dərmanın effektivliyi və ya mənfi təsirləri arta bilər. Xüsusilə mədə-bağırsaq pozğunluqları olan və ya böyrək funksiyasında azalma müşahidə edilən xəstələrdə əlavə diqqət tələb olunur.
Hər hansı digər dərman preparatı qəbul edirsinizsə və ya daimi xəstəlikləriniz varsa, Furadonin qəbuluna başlamazdan əvvəl mütləq həkiminizi məlumatlandırmalısınız. Alkoqollu içkilər Furadoninin təsirini zəiflədə və yan təsirləri artırıb daha ciddi narahatlıq yarada bilər.
Furadoninin Azərbaycanda istifadəsi və cəmiyyətin yanaşması
Azərbaycan əhalisinin böyük bir qismi sidik yolları infeksiyalarından əziyyət çəkir və təəssüf ki, bəzi hallarda yanlış vərdiş və “tanış məsləhəti” ilə antibiotik qəbul edir. Furadonin yalnız klinik diaqnoz və həkim nəzarətində effektiv və təhlükəsiz ola bilər. Hər hansı özbaşına qəbul dərmanın həm təsirini azalda, həm də bakterial müqavimət və əlavə fəsadlara səbəb ola bilər.
İctimai maarifləndirmə və düzgün tibbi yanaşma, hər bir insanın öz sağlamlığına cavabdeh olması Furadonin və digər antibiotiklərin effektivliyini qorumaq üçün vacibdir. Dərmanın istifadəsi ilə bağlı yaranan hər sual və narahatlıqda, dərhal mütəxəssis həkimə müraciət edilməlidir.
Ən Çox Verilən Suallar
Furadonin təsiredici maddəsi nitrofurantoin olan antibakterial tabletdir, əsasən sidik yolları infeksiyalarında – sistit, uretrit, profilaktika və digər aşağı sidik yolları infeksiyalarında istifadə olunur.
Furadonin bakteriyaların hüceyrə divarını və ferment sistemlərini pozaraq onların çoxalmasını və həyat fəaliyyətini dayandırır, bu da infeksiyanın yayılmasının qarşısını alır.
Furadonin tableti adətən gündə 3-4 dəfə, yeməkdən sonra və ya yeməklə birlikdə, bol su ilə qəbul edilir. Doza və müddət həkim göstərişinə əsasən təyin olunmalıdır.
Furadonin lokal – yəni məhz sidik yollarında təsir göstərir, bakterial müqavimətin yaranması nisbətən yavaşdır, sürətli təsir göstərir və təkrarlayan infeksiyalarda profilaktik məqsəd üçün istifadə oluna bilər.
Ən çox rast gəlinən yan təsirlər mədə-bağırsaq pozğunluqları (ürəkbulanma, ishal, qarın ağrısı), baş ağrısı, yüngül allergik reaksiyalar və çox nadir hallarda ciddi allergik və ya ağciyər reaksiyalarıdır.
Bəli. Böyrək çatışmazlığı, dərmanın komponentlərinə qarşı həssaslıq, hamiləlik və laktasiya dövründə bəzi hallarda, 1 ayından kiçik uşaqlarda istifadə olunmur və ya ciddi ehtiyat tələb edir.
Bəzi dərmanlarla, xüsusilə mədə turşusunu azaldan antasidlər, bəzi antibiotiklər və sidikqovucu vasitələrlə birgə istifadədə qarşılıqlı təsir mümkündür. Həkimə qəbul etdiyiniz digər dərmanlar barədə məlumat verilməlidir.
Alkoqollu içkilərlə Furadonin qəbul etmək məsləhət görülmür, çünki təsirini azalda və yan təsirləri artıra bilər.
Dərmanı tam kurs bitənədək istifadə etmək, dozaları buraxmamaq, bol su ilə qəbul etmək və hər hansı narahatlıq olduqda dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir.
Yalnız həkim məsləhəti və nəzarəti ilə, xüsusilə hamiləliyin ilk və son aylarında ehtiyatla istifadə edilir. Əksər hallarda alternativlər üstün tutulur.
