Artroz insanlarda ən çox rast gəlinən oynaq xəstəliklərindən biridir və əsasən oynaqlarda qığırdaq toxumasının zədələnməsi ilə xarakterizə olunur. Bu xəstəlik əsasən yaşlı insanlarda müşahidə olunsa da, gənclər arasında da rast gəlinə bilər. Artrozun yaranmasına müxtəlif səbəblər, simptomlar və risk faktorları təsir edir. Müalicə və profilaktika üsulları haqqında məlumatlı olmaq həyat keyfiyyətinin qorunmasında mühüm rol oynayır.

Artrozun Tərifi

Artroz, oynaqlarda qığırdaq toxumasının tədricən zədələnməsi və nazikləşməsi ilə xarakterizə olunan xroniki bir xəstəlikdir. Bu proses nəticəsində oynaq səthləri arasında sürtünmə artır və ağrı yaranır. Nəticədə hərəkət məhdudlaşır və gündəlik fəaliyyətlər çətinləşə bilər.

Xəstəliyin əsas xüsusiyyəti – qığırdaq toxumasının elastikliyinin və funksional imkanlarının azalmasıdır. Vaxt keçdikcə oynaqlarda deformasiyalar və iltihab əlamətləri inkişaf edə bilər. Bu dəyişikliklər bədən quruluşuna və hərəkət qabiliyyətinə təsir göstərir.

Artrozun irəliləməsi həyat keyfiyyətinə mənfi təsir edir. Bu səbəbdən erkən diaqnoz və düzgün yanaşma vacib hesab olunur. Xəstəliyin əsasını və risklərini öyrənmək, profilaktik tədbirlər görmək üçün ilk addımdır.

Əsas Səbəblər

Artrozun yaranmasına təsir edən əsas amillərdən biri yaşlanmadır. Qığırdaq toxuması zamanla elastikliyini və bərpa qabiliyyətini itirir. Bu isə oynaq səthlərinin zədələnməsinə şərait yaradır.

Bundan əlavə, artıq çəki və oynaq travmaları da artrozun inkişafına səbəb ola bilər. İdman zədələri və uzun müddət ayaqda qalmaq kimi faktorlar riski artırır. Genetik meyllilik də mühüm rol oynayır.

Ətraf mühit və həyat tərzi də bu xəstəliyin yaranmasına təsir edən amillər sırasındadır. Səhv qidalanma, az fiziki aktivlik və bəzi xroniki xəstəliklər artroz riskini yüksəldə bilər. Bu səbəblər nəzərə alınmalıdır.

Simptomlar

Artrozun ən əsas simptomu oynaqlarda ağrı və narahatlıq hissidir. Xüsusilə hərəkət zamanı və fiziki gərginlikdən sonra ağrılar güclənə bilər. Ağrı bəzən istirahət zamanı da davam edə bilər.

Digər əlamətlərə oynaqlarda sərtlik və şişkinlik daxildir. Səhər yuxudan sonra və ya uzun müddət hərəkətsiz qaldıqdan sonra sərtlik daha çox hiss olunur. Oynaqlarda xırıltı və hərəkət məhdudiyyəti də müşahidə edilə bilər.

Simptomlar zamanla ağırlaşır və gündəlik həyatı çətinləşdirə bilər. Erkən mərhələdə əlamətlər zəif ola bilər, lakin xəstəlik irəlilədikcə artar. Bu səbəbdən ilk əlamətlərdə həkimə müraciət etmək vacibdir.

Müalicə Yolları

Artrozun müalicəsində əsas məqsəd ağrının azaldılması və hərəkət qabiliyyətinin qorunmasıdır. Dərman preparatları, fizioterapiya və xüsusi məşqlər geniş istifadə olunur. Bəzən isə cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.

Dərmanlar arasında ağrıkəsicilər və iltihabəleyhinə preparatlar ön plandadır. Qlükozamin və xondroitin kimi əlavələr də qığırdaq toxumasının bərpasına dəstək ola bilər. Fizioterapiya metodları qan dövranını yaxşılaşdırır və əzələləri gücləndirir.

Müalicə fərdi yanaşma tələb edir və xəstənin vəziyyətinə görə dəyişə bilər. Müntəzəm həkim nəzarəti və düzgün müalicə planı artrozun idarə edilməsində vacib rol oynayır. Gecikmədən tədbir görmək fəsadların qarşısını almağa kömək edir.

Profilaktika

Artrozun qarşısını almaq üçün sağlam həyat tərzi əsas şərtdir. Normal çəkinin qorunması və müntəzəm fiziki aktivlik oynaqları qoruyur. Düzgün qidalanma da riskin azalmasında mühüm rol oynayır.

Profilaktik tədbirlər arasında zərərli vərdişlərdən imtina və oynaq sağlamlığını qoruyan məşqlər yer tutur. Suda üzgüçülük, velosiped sürmək və gəzintilər faydalı hesab olunur. Oynaqlara əlavə yüklərdən qaçmaq lazımdır.

Erkən yaşdan sağlam vərdişlər formalaşdırmaq artrozun inkişafını ləngidə bilər. Xüsusilə risk qrupunda olan şəxslər profilaktikaya diqqət yetirməlidir. Bu, gələcəkdə ciddi problemlərin qarşısını ala bilər.

Diaqnoz Qoyma

Artrozun diaqnozu adətən xəstənin şikayətləri və fiziki müayinə əsasında qoyulur. Oynaqlarda ağrı, sərtlik və hərəkət məhdudiyyəti əsas göstəricilərdir. Lakin əlavə müayinələr də vacibdir.

Rentgen və MRT kimi radioloji üsullar qığırdaq dəyişikliklərini və oynaq deformasiyalarını görməyə imkan verir. Bəzən qan analizləri də aparılır. Bu müayinələr artrozun digər oynaq xəstəliklərindən fərqləndirilməsində kömək edir.

Diaqnozun dəqiq qoyulması düzgün müalicə üçün zəruridir. Vaxtında müraciət etmək xəstəliyin qarşısını almaq üçün əhəmiyyətlidir. Hər bir simptom diqqətlə izlənilməlidir.

Risk Faktorları

Artroz üçün əsas risk faktorları arasında yaş, cins və genetika mühüm yer tutur. Qadınlarda və yaşlılarda bu xəstəliyə daha tez-tez rast gəlinir. Ailə üzvlərində artroz varsa, risk artır.

Artıq çəki və intensiv fiziki yüklənmə də risk faktorları sırasındadır. Oynaqlara davamlı təzyiq və travmalar artrozun inkişafını sürətləndirir. Həmçinin bəzi xroniki xəstəliklər də riski yüksəldə bilər.

Risk faktorlarını bilmək və nəzarətdə saxlamaq profilaktika üçün vacibdir. Hər kəs öz sağlamlığını qorumaq üçün bu faktorlara diqqət etməlidir. Sağlam həyat tərzi riskin azaldılmasına kömək edir.

Yaşam Tərzi və Artroz

Yaşam tərzi artrozun inkişafında və gedişatında böyük rol oynayır. Aktiv həyat tərzi və balanslı qidalanma oynaqların sağlamlığını qoruyur. Həmçinin, zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq vacibdir.

Fiziki fəaliyyət növləri seçilərkən oynaqlara əlavə yük gətirməyən məşqlərə üstünlük verilməlidir. Uzun müddət eyni vəziyyətdə qalmaqdan və ağır fiziki işlərdən qaçmaq məsləhət görülür. Stressin idarə olunması da əhəmiyyətlidir.

Yaşam tərzində edilən kiçik dəyişikliklər belə artrozun riskini azalda bilər. Sağlam vərdişlərin formalaşdırılması uzunmüddətli nəticələr verir. Hər kəs bu mövzuda məsuliyyətli davranmalıdır.

Artrozun inkişafı və simptomları barədə məlumatlı olmaq hər bir şəxsin sağlamlığını qorumaq üçün vacibdir. Qığırdaq toxumasının zədələnməsi nəticəsində yaranan bu xəstəlik həyat keyfiyyətinə təsir edir, lakin erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə idarə oluna bilər. Sağlam həyat tərzi və profilaktik tədbirlər artroz riskini minimuma endirir. Öz sağlamlığına diqqət yetirən hər kəs gələcəkdə daha rahat və aktiv həyat sürə bilər.