Azərbaycan Respublikasında yol hərəkətinin təşkil və təhlükəsizliyinin təmin olunması dövlət siyasətinin mühüm istiqamətlərindən biridir. Yol hərəkətinin təhlükəsizliyinin hüquqi və inzibati təminatı məqsədilə müstəqil dövlətçiliyin bərpasından dərhal sonra — 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinin strukturunda Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi (BDYPİ) yaradıldı. Onun sələfi Sovet dövründən fəaliyyət göstərən yol hərəkəti müfəttişliyi olsa da, BDYPİ-nin formalaşması və institusional quruluşu Azərbaycan dövlətçiliyinin müstəqil dövrünün məhsuludur. Müasir dövrdə idarə öz strukturunu, funksional fəaliyyətini və normativ-hüquqi bazasını inkişaf etdirərək, respublikada yol hərəkətinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində aparıcı rol oynayır.
İdarənin hüquqi statusu və əsas vəzifələri
Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi Daxili İşlər Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən xüsusi ixtisaslaşdırılmış hüquq-mühafizə orqanıdır. Onun əsas vəzifəsi Azərbaycanda yol hərəkəti qaydalarına nəzarət etmək, yol-nəqliyyat hadisələrinin qarşısını almaq, ictimai asayişi qorumaq, nəqliyyat vasitələrinin və sürücülərin qeydiyyatını aparmaq, sərnişin və yük daşımalarının təhlükəsizliyini təmin etmək və yol hərəkətinin təhlükəsizliyinin təbliği üzrə tədbirlər həyata keçirməkdir.
BDYPİ Azərbaycan Respublikasının “Yol hərəkəti haqqında” Qanunu, “Daxili işlər orqanları haqqında” Qanunu, eləcə də normativ-hüquqi aktlarla öz fəaliyyətini tənzimləyir. İdarə nəqliyyat axınının tənzimlənməsi, inzibati xətaların aşkar edilməsi və aradan qaldırılması, yol hərəkətinin intizamının artırılması, yol infrastrukturlarının müasir standartlara uyğunlaşdırılması kimi strateji vəzifələr yerinə yetirir.
Strukturu və idarəetmə sistemi
Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsinin fəaliyyəti mərkəzi aparat və regional bölmələr vasitəsilə həyata keçirilir. Mərkəzi aparat Bakı şəhərində yerləşir və burada ümumi idarəetmə, monitorinq, hüquqi xidmət, texniki təminat, informasiya texnologiyaları, yol hərəkətinin təşkili və ictimaiyyətlə əlaqələr üzrə bölmələr fəaliyyət göstərir.
Respublikanın bütün şəhər və rayonlarında isə yerli Dövlət Yol Polisi şöbələri və postları fəaliyyət göstərir. Bu şöbələr yol hərəkətinin lokal tənzimlənməsi, yol qəzalarının operativ araşdırılması, nəqliyyat vasitələrinin qeydiyyatı və texniki baxışı, sürücülük vəsiqələrinin verilməsi və digər xidmətləri təmin edir. İdarənin bütün bölmələri Daxili İşlər Nazirliyinin vahid informasiya sisteminə inteqrasiya olunub.
Yol hərəkətinin təhlükəsizliyinin təmin olunması istiqamətləri
Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsinin əsas prioriteti yol hərəkəti təhlükəsizliyinin təmin olunmasıdır. Bu məqsədlə idarə müxtəlif istiqamətlərdə genişmiqyaslı tədbirlər həyata keçirir:
– Yol hərəkəti qaydalarına nəzarət və qayda pozuntularının qarşısının alınması
– Yol-nəqliyyat hadisələrinin səbəblərinin araşdırılması və təhlili
– Sürücülərin maarifləndirilməsi və yol hərəkətinin təhlükəsizliyi üzrə təbliğat
– Uşaqlar, gənclər və sosial qruplar üçün maarifləndirici proqramlar
– Yol nişanları, işıqfor və digər texniki vasitələrin monitorinqi və yenilənməsi
– Mütərəqqi texnoloji həllərin tətbiqi: video-müşahidə, elektron protokollar, avtomatik qeydiyyat sistemləri
Son illərdə idarənin fəaliyyəti nəticəsində yol-nəqliyyat hadisələrinin sayı və ağır nəticələri azalıb, bu isə ümumilikdə yol hərəkətinin təhlükəsizliyinin yüksəldiyini göstərir.
Nəqliyyat vasitələrinin qeydiyyatı və texniki baxışı
Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsinin mühüm funksiyalarından biri nəqliyyat vasitələrinin qeydiyyatı və texniki baxışıdır. Bu proses qanunvericiliyin və texniki normaların tələblərinə uyğun şəkildə aparılır. Qeydiyyat prosesi avtomobilin ilkin alınmasından, ölkəyə idxalından və ya fiziki şəxslər arasında alqı-satqıdan sonra həyata keçirilir. Texniki baxış isə ildə bir dəfə olmaqla məcburi qaydada aparılır və nəqliyyat vasitəsinin istismara yararlılığı, təhlükəsizlik standartlarına cavab verməsi yoxlanılır.
Qeydiyyat və texniki baxışın elektronlaşdırılması, vətəndaşların vaxtına və rahatlığına qənaət etməyə imkan verib. BDYPİ-nin rəsmi portalı və elektron xidmətləri vasitəsilə qeydiyyat, texniki baxışa yazılmaq və digər sənədləşmə işləri onlayn həyata keçirilir.
Sürücülük vəsiqələrinin verilməsi və sürücü hazırlığı
Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi sürücülük vəsiqələrinin verilməsi və sürücü namizədlərinin imtahanlarının təşkili ilə məşğul olur. Bu proses iki mərhələdə aparılır: ilkin nəzəri biliklərin yoxlanılması və praktiki idarəetmə bacarığının qiymətləndirilməsi. BDYPİ sürücülük məktəblərinin fəaliyyətinə, imtahanların şəffaflığının təmin olunmasına və sürücü hazırlığının müasir tələblərə uyğunluğuna ciddi nəzarət edir.
İdarə tərəfindən sürücülərin peşəkar hazırlığı və yol hərəkəti təhlükəsizliyi üzrə maarifləndirmə işləri davamlı aparılır, müxtəlif sosial layihələrə və təlim proqramlarına dəstək verilir.
Yol hərəkəti qaydalarına nəzarət və inzibati xətalar
BDYPİ yol hərəkəti qaydalarının pozulmasına qarşı inzibati tədbirlərin görülməsi, qayda pozuntularının aşkarlanması və hüquqi məsuliyyətin tətbiq olunması sahəsində fəaliyyət göstərir. Bu məqsədlə ölkə üzrə stasionar və mobil patrul xidməti, reydlər, sürət kameraları, video və foto qeydedici texnologiyalar tətbiq olunur.
Qayda pozuntuları üzrə elektron protokolların tətbiqi, cərimələrin və xalların avtomatik hesablanması, cərimə və qərarların onlayn ödənilməsi və vətəndaşın şəxsi kabinetinə daxil olması imkanları idarənin işinin səmərəliliyini artırıb.
Yol-nəqliyyat hadisələrinin təhlili və profilaktik tədbirlər
Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi yol-nəqliyyat hadisələrinin təhlilini və statistik analizini aparır. Hər bir hadisənin səbəbi araşdırılır, nəticələr təhlil edilir və bu əsasda profilaktik tədbirlər müəyyənləşdirilir. İdarə yol təhlükəsizliyinin artırılması üçün təhsil müəssisələri, ictimai təşkilatlar və media ilə sıx əməkdaşlıq edir, maarifləndirici kampaniyalar, ictimaiyyətlə görüşlər, sosial layihələr təşkil edir.
Yol qəzalarının qarşısının alınmasında müasir texnologiyaların, təlimatların və davranış psixologiyasının tətbiqi xüsusi önəm daşıyır.
Beynəlxalq əməkdaşlıq və təcrübə mübadiləsi
Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi beynəlxalq yol polisi təşkilatları, Avropa İttifaqı, BMT-nin Yol Hərəkəti Təhlükəsizliyi üzrə xüsusi proqramları və müxtəlif beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq edir. Azərbaycan BDYPİ bir sıra beynəlxalq konvensiyaların və yol hərəkəti üzrə sənədlərin iştirakçısıdır. İdarənin əməkdaşları müntəzəm olaraq beynəlxalq təlim və seminarlar, konfranslar və təcrübə mübadiləsində iştirak edirlər.
Bu əməkdaşlıq yol hərəkətinin təhlükəsizliyi sahəsində qabaqcıl texnologiyaların və beynəlxalq standartların ölkəmizdə tətbiqinə imkan yaradır.
Elektron xidmətlər və rəqəmsal innovasiyalar
Müasir dövrdə Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi vətəndaşlara bir sıra elektron xidmətlər təqdim edir. Buraya nəqliyyat vasitələrinin qeydiyyatı, texniki baxışa yazılma, cərimə borclarının onlayn ödənilməsi, qayda pozuntusu barədə məlumatların elektron alınması və sürücülük vəsiqələrinin dəyişdirilməsi xidmətləri daxildir.
Rəqəmsal xidmətlərin tətbiqi idarənin işini daha şəffaf, vətəndaşlar üçün əlçatan və operativ edir. BDYPİ-nin rəsmi veb-saytı və mobil tətbiqi vasitəsilə istənilən informasiyanı almaq mümkündür.
Azərbaycan Respublikası Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsi respublikada yol hərəkəti təhlükəsizliyinin təmin olunmasında, sürücülük mədəniyyətinin və ictimai asayişin qorunmasında, yol-nəqliyyat hadisələrinin qarşısının alınmasında, müasir texnologiyaların tətbiqində və beynəlxalq əməkdaşlıqda mühüm rol oynayır. İdarənin fəaliyyəti insan həyatı və sağlamlığının qorunmasına, ölkənin infrastrukturunun inkişafına, vətəndaşların hüquq və maraqlarının müdafiəsinə xidmət edir. Yaxın gələcəkdə daha müasir texnoloji həllərin, rəqəmsal xidmətlərin və ictimaiyyətlə səmərəli əlaqələrin qurulması idarənin rolunu daha da artıracaq.
Ən Çox Verilən Suallar
İdarə 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyi tərkibində yaradılıb və müasir yol hərəkəti təhlükəsizliyi sisteminin əsasını qoyub.
Yol hərəkəti qaydalarına nəzarət, yol-nəqliyyat hadisələrinin profilaktikası, nəqliyyat vasitələrinin qeydiyyatı, sürücülük vəsiqələrinin verilməsi və yol hərəkəti təhlükəsizliyi təbliğatıdır.
Qeydiyyat və texniki baxış elektron xidmətlər vasitəsilə, normativ və texniki tələblərə uyğun şəkildə aparılır, avtomobilin istismara yararlılığı yoxlanılır.
Sürücü namizədi nəzəri və praktiki imtahanlardan keçir, sənədlər təqdim edilir və uğurla nəticələndikdə sürücülük vəsiqəsi verilir.
Mərkəzi aparat, regional şöbələr və postlar, qeydiyyat və texniki baxış mərkəzləri, maarifləndirmə və ictimaiyyətlə əlaqələr bölmələri fəaliyyət göstərir.
Stasionar və mobil patrul xidməti, elektron protokollar, video və foto qeydedicilər vasitəsilə pozuntu aşkarlandıqda cərimə tətbiq olunur.
Nəqliyyat vasitələrinin qeydiyyatı, texniki baxışa yazılma, cərimə ödənişi, qayda pozuntusu barədə məlumatın alınması və sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsi kimi xidmətlər.
Uşaqlar və gənclər üçün təlimlər, sosial kampaniyalar, media layihələri, təhsil müəssisələri ilə əməkdaşlıq və ictimai görüşlər təşkil olunur.
Beynəlxalq yol polisi təşkilatları, BMT proqramları, Avropa və MDB ölkələri ilə təcrübə mübadiləsi və qabaqcıl texnologiyaların tətbiqini əhatə edir.
Rəqəmsal xidmətlərin genişləndirilməsi, yol təhlükəsizliyinin yüksəldilməsi, vətəndaş məmnuniyyətinin artırılması və beynəlxalq təcrübənin tətbiqi.
