Baş Gicəllənməsi : Səbəbləri, Tibbi Müalicəsi

Baş gicəllənməsi gündəlik həyatda ən çox rast gəlinən narahatlıqlardan biridir. Bu simptom fərqli yaş qruplarında, müxtəlif səbəblərlə və müxtəlif formalarda ortaya çıxa bilər. Baş gicəllənməsi zamanı insan özünü qeyri-sabit, ətrafı dönürmüş kimi və ya balansı pozulmuş halda hiss edir. Bəzən bu vəziyyətə ürəkbulanma, qulaqlarda küy, görmə pozuntuları, hətta huşun qısa müddətli itməsi də əlavə olunur.

Baş gicəllənməsinin səbəbləri çoxşaxəlidir:
– Qan təzyiqinin dəyişməsi
– Anemiya və ya qan azlığı
– Daxili qulaq və vestibulyar aparat pozğunluqları
– Sinir sistemi xəstəlikləri
– Şəkərli diabet
– Orqanizmin susuzlaşması
– Boyun osteoxondrozu
– Psixoloji gərginlik və stress
– Allergik reaksiyalar və hormonal dəyişikliklər
– Qida çatışmazlığı və vitamin defisitləri
Bu səbəblərin hər biri baş gicəllənməsinin təzahürlərini fərqli şəkildə ortaya çıxarır. Ona görə də müalicə üsulları da fərqli ola bilər.

Təbii müalicə üsullarının üstünlükləri

Baş gicəllənməsinin təbii yollarla aradan qaldırılması bir çox üstünlüklərə malikdir. Ən başlıcası, dərman istifadəsinin məhdudlaşdırılması, orqanizmə əlavə yük düşməməsi və yan təsirlərin az olmasıdır. Təbii üsullar həm profilaktik, həm də əlavə müalicə kimi istifadə oluna bilər. Onların əsas məqsədi qan dövranını yaxşılaşdırmaq, sinir sistemini sakitləşdirmək, bədənin maye və vitamin balansını bərpa etmək, psixoloji rahatlığı təmin etmək və orqanizmi zərərsiz şəkildə normallaşdırmaqdır.

Müasir elmi tədqiqatlar sübut edir ki, bitki mənşəli preparatlar, massaj, nəfəs məşqləri, düzgün qidalanma və həyat tərzi dəyişiklikləri baş gicəllənməsi hallarını əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.

Qidalanmanın rolu və vitamin balansının bərpası

Sağlam qidalanma baş gicəllənməsinin qarşısının alınmasında və müalicəsində əsas amillərdən biridir. Orqanizmdə B qrupu vitaminləri (xüsusilə B6 və B12), C vitamini, dəmir, maqnezium, kalsium və kalium çatışmazlığı baş gicəllənməsinə səbəb ola bilər. Ona görə də rasionda bu maddələrə xüsusi diqqət yetirilməlidir.

Tövsiyə olunan qidalar:
– Qatıq, kefir, pendir, yumurta
– Qoz, badam, fındıq
– İspanaq, brokoli, avokado
– Portağal, limon, çiyələk, kivi
– Qara şokolad və tünd şokolad
– Qırmızı ət, balıq və dəniz məhsulları
Dəmir və maqnezium baxımından zəngin yeməklər baş gicəllənməsinin profilaktikasında mühüm rol oynayır. Su balansını qorumaq, gündə ən azı 1,5-2 litr təmiz su içmək də mütləqdir.

Bitki tərkibli və xalq təbabəti vasitələri

Azərbaycan xalq təbabətində baş gicəllənməsi ilə mübarizə üçün müxtəlif bitkilərdən və təbii məhsullardan geniş istifadə olunub. Ən çox təsir göstərən bitkilər bunlardır:
– Zəncəfil kökü: Qan dövranını yaxşılaşdırır, başda gərginliyi azaldır. Zəncəfil çayı və ya təzə zəncəfil yeməklərə əlavə oluna bilər.
– Nanə və limon: Sakitləşdirici təsiri ilə tanınır, gərginliyi azaldır və baş ağrısını yumşaldır. Nanə çayı, limonlu su effektivdir.
– Lavanda: Sinir sistemini sakitləşdirir, aromaterapiya və ya lavanda yağı ilə massaj formasında tətbiq edilir.
– Boymadərən (melissa): Sakitləşdirici və damar genişləndirici xüsusiyyətə malikdir, çay kimi istifadə olunur.
– Qara çay və yaşıl çay: Orqanizmi tonusda saxlayır, lakin normadan artıq qəbul edilməməlidir.

Eyni zamanda, sarımsaq, soğan, çuğundur suyu kimi qan dövranını gücləndirən məhsullar da faydalı hesab olunur.

Massaj və refleksoterapiyanın təsiri

Baş gicəllənməsində boyun, baş və çiyin nahiyəsinin yüngül massajı qan dövranını yaxşılaşdırır, sinirləri sakitləşdirir, əzələlərdə gərginliyi aradan qaldırır. Bu, xüsusən boyun osteoxondrozu və stress mənşəli baş gicəllənmələrində təsirlidir. Massajı özünüz və ya peşəkar mütəxəssis vasitəsilə etmək olar.

Refleksoterapiya (akupunktura və ya xüsusi nöqtələrə basqı) da sinir sisteminə müsbət təsir edir və baş gicəllənməsini azaldır.

Nəfəs məşqləri və relaksasiya texnikaları

Dərin nəfəs alma, nəfəsə nəzarət texnikası və relaksasiya məşqləri baş gicəllənmənin tez keçməsinə kömək edir. Bu üsullar bədəndə oksigen dövranını artırır, sinir sistemini sakitləşdirir və panik atak hallarında xüsusilə effektlidir.
– Dərin nəfəs alıb, bir neçə saniyə nəfəsi saxlamaq və yavaş-yavaş buraxmaq
– Meditasiya və yoqa texnikaları
– Səssiz və sakit ortamda istirahət etmək, başı bir az yuxarıda saxlayaraq uzanmaq

Bu məşqlər panik atak, stress, yorğunluq və psixoloji gərginlik zamanı baş verən baş gicəllənmələrinin qarşısını almağa kömək edir.

Hərəkət və bədən balansının bərpası

Baş gicəllənməsi zamanı qəfil hərəkətlərdən, ani qalxıb-oturmaqdan, başı tez-tez çevirməkdən çəkinmək lazımdır. Yavaş-yavaş və ehtiyatla hərəkət etmək, ehtiyac olduqda oturmaq və ya uzanmaq, başı dəstəkləmək faydalıdır. Vestibulyar aparatın bərpası üçün balans məşqləri, yüngül fiziki fəaliyyət və gəzinti tövsiyə olunur.

Gündəlik idman və bədən tərbiyəsi, xüsusilə gəzinti, üzgüçülük və pilates baş gicəllənmələrinin tez-tez olmasının qarşısını alır.

Maye balansının qorunması və susuzlaşmanın qarşısının alınması

Baş gicəllənməsinin ən əsas səbəblərindən biri orqanizmin susuzlaşmasıdır. Qəhvə, qazlı içkilər və spirtli içkilər su itkisinə səbəb ola bilər. Ona görə də təmiz su içmək, təbii meyvə şirələrindən və bitki çaylarından istifadə etmək, bədən mayesinin balansını qorumaq lazımdır.

Yay aylarında, aktiv fiziki iş zamanı və ya xəstəlik dövründə suya tələbat daha da artır. Orqanizmin susuz qalması qan təzyiqinin düşməsi, baş gicəllənməsi və halsızlıq yaradır.

Psixoloji və emosional rahatlığın bərpası

Stress, həyəcan, depressiya və emosional gərginlik baş gicəllənməsinin əsas səbəblərindən biri ola bilər. Buna görə də psixoloji rahatlığın bərpası üçün istirahət, meditasiya, musiqi dinləmək, xoş əhval-ruhiyyə yaratmaq, açıq havada vaxt keçirmək, ailə və dostlarla ünsiyyət çox önəmlidir.

Ağır emosional stress hallarında psixoloqla məsləhətləşmək və ya relaksasiya texnikalarını öyrənmək faydalıdır.

Təbii üsullar və təhlükəli hallarda həkimə müraciət

Təbii müalicə üsulları yüngül və qısa müddətli baş gicəllənməsində effektivdir. Lakin tez-tez və güclü, qıcolmalar, huşun itməsi, görmə pozğunluğu, nitqdə qüsur, bədənin bir tərəfində iflic və ya intensiv ürək bulanma ilə müşayiət olunan baş gicəllənməsi hallarında təcili həkimə müraciət etmək vacibdir. Bu simptomlar ciddi xəstəliklərin (beyin qan dövranı pozğunluqları, insult, aritmiyalar, beyin şişləri və s.) əlaməti ola bilər.

Təbii üsullar heç bir zaman həkim diaqnozunu və dərman müalicəsini tam əvəz etmir, əlavə dəstək kimi tətbiq olunur.

Baş gicəllənməsi insan həyat keyfiyyətinə birbaşa təsir edən, çoxsəbəbli və fərqli səbəblərlə ortaya çıxan bir haldır. Onun təbii müalicəsi üçün düzgün qidalanma, vitamin balansı, bitki preparatları, massaj, nəfəs məşqləri, balans hərəkətləri və psixoloji rahatlıq vacibdir. Orqanizmin su balansının qorunması və həyat tərzinin sağlamlaşdırılması da əhəmiyyətli rol oynayır. Təbii üsulları ehtiyatla tətbiq etmək, ağır və təhlükəli hallarda isə vaxtında həkimə müraciət etmək lazımdır.

Ən Çox Verilən Suallar